Discriminatie is niet acceptabel, mensen kunnen en mogen ingrijpen. Dat is de boodschap van dit project. De jongeren krijgen tools aangereikt om geen ‘bystander’ te zijn bij discriminatie, maar een ‘upstander’. Oftewel, iemand die in actie komt tegen discriminatie.

4.300 hashtags & 1.500 posts

Afgelopen jaar namen 23 jongeren en jongvolwassenen deel aan #DatMeenJeNiet. Deze upstanders hebben meer dan 1.500 keer gepost op Instagram, Twitter, Facebook, LinkedIn en Tiktok, ieder op een eigen manier. In workshops krijgen zij begeleiding bij het ontwikkelen van een strategie die bij hen past. Projectleider Joline Verloove (Movisie): ‘Waar de een meer inzet op reageren op reacties, legt de ander de focus op een positief tegengeluid in eigen posts. Dat verschilt per persoon. Ik ben heel trots op alle upstanders en de resultaten die we met elkaar hebben behaald. De hashtag #DatMeenJeNiet is maar liefst 4.300 keer gebruikt en er was afgelopen jaar volop media-aandacht. We zijn hard aan de slag gegaan om online discriminatie tegen te gaan.’

De eerste groep upstanders dacht afgelopen jaar actief mee over de hashtag en de insteek van het project. Zij geven het stokje nu officieel door aan de tweede lichting. Dat gebeurde tijdens een online bijeenkomst met sprekers: Yến-Nhi Lê (spreker en co-founder van mãi mãi collective), journalist Bo Hanna en mediacriticus Madeleijn van den Nieuwenhuizen van @zeikschrift. Rowan Blijd (o.a. bekend van platform Yo Mo!) was de presentatrice.

Bekijk de campagne #BENNIEBEIGE

Wat werkt wel?

Het is een struggle om met negatieve reacties en online discriminatie om te gaan, dat merken ook de upstanders. Daarom worden zij begeleid in hoe ze online effectief het verschil kunnen maken en hebben ze veel steun aan elkaar. Wat werkt wel? Daar ligt de focus op. Ook geven ze elkaar advies en sparren ze over eventuele reacties.

Het gaat om aansprakelijkheid, in plaats van: ‘je moet je schamen’ - Yến-Nhi Lê

Gemeenschap

Juist die support is erg belangrijk, zegt ook panellid Yến-Nhi Lê. ‘Je staat er niet alleen voor. Vertrouw erop dat er anderen zijn. Zoek de gemeenschap op en richt je op constructieve gesprekken. Er is een duidelijk verschil tussen call out culture, waarbij je iemand aanspreekt op verantwoordelijkheid, en cancel culture, het fenomeen waarbij mensen na kritiek op sociale media zogenaamd geboycot worden. Het gaat om aansprakelijkheid, in plaats van: ‘je moet je schamen’. Zo sprak ik de eigenaar van een kledingmerk aan op een foto. Het model maakte een ‘spleetoog-gebaar’. Blijkbaar heeft niemand in het team gezegd dat dit niet kan. Ik ben in gesprek gegaan over wat zij voortaan kunnen doen om racistische uitlatingen tegen te gaan. De eigenaar reageerde daar heel goed op. Met een constructief gesprek krijgen mensen de kans om het beter te doen en te veranderen.’

In gesprek gaan

Daar is panellid Madeleijn van den Nieuwenhuizen het mee eens: ‘Ik zorg voor de juiste argumentatie en beredenering bij mijn posts. Voorheen deelde ik een screenshot met de boodschap: ‘dit is niet ok en moet anders’. De reactie daarop was vaak defensief. Het gevaar is dat je dan iemand cancelt. Nu kies ik ervoor om in gesprek te gaan.’

Ik zorg voor de juiste argumentatie en beredenering bij mijn posts - Madeleijn van den Nieuwenhuizen

‘Ik wijs media op impliciete vormen van uitsluiting, stereotypering en discriminatie. Vormen waar mensen niet bewust van zijn. Artikelen zeggen vaak méér dan wat er letterlijk staat. Denk aan stukken over ‘mensen met een andere geaardheid’, een andere geaardheid ten opzichte van wie? Ten opzichte van de heteronorm? Of over mensen met een ‘andere’ huidskleur? De bedoeling is vaak goed, maar de uitvoering impliceert iets anders.’

Nuance

Waar Van den Nieuwenhuizen juist op de barricades staat op Instagram, heeft Bo Hanna zich het afgelopen jaar meer teruggetrokken. Uit zijn ervaring blijkt dat je ook kan rekenen op flink wat reacties waar je niet op zit te wachten. ‘Als journalist is het belangrijk om genuanceerd te blijven. Daarom ben ik voorzichtiger geworden en kies ik sneller voor een constructieve aanpak. ‘Ik heb ervoor gekozen om mijn identiteit minder te laten doorwegen in mijn werk. Ik schrijf een stuk dat waterdicht is. Dan kunnen mensen minder makkelijk zeggen dat je onzin propageert.’

Van den Nieuwenhuizen: ‘Neem je volgers mee in waarom je iets aan de kaak stelt. Zo deelde ik onlangs een post over een jurk van Sigrid Kaag. Er was nogal wat ophef omdat die jurk 600 euro kost. Waarom is het problematisch dat dit zo breed wordt uitgemeten in de media? Ik neem mijn volgers mee in dat proces. Samen zochten we uit dat de pakken van Mark Rutte tussen de 4.000 en 6.000 euro kosten, daar hoor je niemand over.’

Mensen die daadwerkelijk willen luisteren moeten zichzelf onderwijzen en inlezen. Focus je op die mensen - Bo Hanna

Wat is de juiste manier?

Van den Nieuwenhuizen: ‘Ga naast iemand staan in plaats van vóór iemand. En zorg ervoor dat de juiste mensen aan het woord komen. Rond de Black Lives Matter-beweging verwijs ik bijvoorbeeld door naar de juiste mensen. Durf ook je nek uit te steken voor onrecht dat jou niet direct aangaat.’

Lê: ‘Als de mensen over wie het gaat mij bedanken, dan weet ik dat ik op de goede weg ben. Ik geloof in mijn normen en waarden en als ik iets onterecht vind dan spreek ik me daar over uit. 

Hanna: ‘Mensen die daadwerkelijk willen luisteren moeten zichzelf onderwijzen en inlezen. Focus je op die mensen.’

Wat kan jij zelf doen? De upstanders delen tips en hun geleerde lessen:

• Zorg goed voor je emotionele huishouden. Bewaak je energie, dat is vooral belangrijk als je te maken krijgt met haatreacties. 
• Choose your battles. Je online uitspreken tegen discriminatie kan een groot grijs gebied zijn, er is zoveel om je over op te winden.
• Wees geen bystander, maar een upstander: iemand die in actie komt tegen discriminatie.
• Ga óók oncomfortabele gesprekken aan en breek uit je eigen bubbel.
• Sluit aan bij een groep of gemeenschap. De upstanders geven aan dat het fijn is dat mensen met je meedenken en een luisterend oor bieden. 
• Deel je pronouns (hoe je aangesproken wil worden, bijvoorbeeld zij/haar of hen) op sociale media. Zo laat je zien dat je bondgenoot bent voor de LHBTIQA+gemeenschap, ook al behoor je daar niet toe. Een kleine stap om het juiste gebruik van pronouns te normaliseren.
• Neem mensen apart of reageer in een privébericht als het een discussie wordt. Dat kost méér energie, maar levert óók meer op.
• Bepaal zelf waar je op reageert. Je bent niemand iets verschuldigd.
• Het is oké als mensen het niet met je eens zijn. Blijf trouw aan je eigen waarden en focus je op het volgende.

Meer tips over hoe je het beste kunt ingrijpen bij online discriminatie? Lees dit artikel. 
 

Dit artikel is geschreven door Dyonne van Haastert