Hoe agendeert u als gemeente intern LHBTI-emancipatie?

Aandacht voor (seksuele) diversiteit in de gemeentelijke organisatie

Hoe agendeert uw gemeente intern het belang van aandacht voor seksuele en genderdiversiteit? Hoe zorgt u dat gemeenteambtenaren zich actief inzetten voor LHBTI-acceptatie? En hoe zorgt u dat er aandacht is voor seksuele diversiteit in uw eigen medewerkersbestand? (Regenboog)gemeenten hebben een belangrijke voorbeeldfunctie naar hun inwoners toe. In dit artikel geven we u tips aan de hand van praktijkvoorbeelden van andere gemeenten.

Lang niet alle LHBT’s zijn op hun werk open over hun seksuele oriëntatie. Dit blijkt uit onderzoek van o.a. SCP. LHBT-werknemers krijgen vaker te maken met pesten en ongewenst gedrag. Een steekproef onder transgenders van TNN en de Universiteit van Humanistiek laat zien dat ruim 40% van hen te maken krijgt met discriminatie (formeel of informeel). De werkloosheid onder transgenders is ook aanzienlijk hoger (bijna 20%) in vergelijking met de totale beroepsbevolking (10-11%).

trainingsaanbod voor gemeenten

Aandacht voor discriminatie en pesten

Deze cijfers tonen aan dat het belangrijk is om als (Regenboog)gemeente aandacht te hebben voor het tegengaan van discriminatie en pesten in uw eigen organisatie. Daarmee wordt het (Regenboog)beleid niet alleen iets van papier. Dat betekent dat aandacht voor LHBT-acceptatie in uw organisatie een onderwerp van gesprek moet zijn en blijven. In richtlijnen voor HRM-beleid, maar ook in de omgangsvormen en bejegening van collega’s onderling.

Praktijkvoorbeeld gemeente ’s Hertogenbosch
Irene Koster (beleidsadviseur diversiteit): Als Regenboogstad vinden we het belangrijk dat onze collega’s zich realiseren wat ‘Regenboogstad zijn’ betekent. We vragen nogal wat van onze partners in de stad. Maar hoe staan we zelf eigenlijk tegenover onze LHBT-collega's en -bewoners?
We zijn daarom met een groep geïnteresseerden het gesprek aangegaan in een aantal bijeenkomsten met de vraag: Hoe LHBT-vriendelijk is onze organisatie? Hieraan hebben collega’s deelgenomen die persoonlijk of professioneel interesse in het thema hebben, onder begeleiding van een externe gespreksleider. We hebben het gehad over het contact en de omgang van collega’s onderling, maar ook naar de inwoners die de gemeente benaderen met vragen. Hoe kunnen we bijvoorbeeld zorgen dat transgenders die zich melden voor een wijziging van geslacht in hun paspoort op een respectvolle manier worden aangesproken? En hoe zorgen we dat in één keer al hun persoonlijke documenten, zoals paspoort en rijbewijs, aangepast worden naar de juiste aanspreekvorm?

De resultaten van deze gesprekken zijn met de gemeentesecretaris besproken. We onderzoeken of we als organisatie het Charter Diversiteit ondertekenen, een manier waarop we ons kunnen uitspreken voor diversiteit. We kijken momenteel of we dit in de organisatie een plek kunnen geven en welke concrete acties daar dan bij horen. Dit betreft dan diversiteit in brede zin, maar ook met maatregelen voor LHBT+. Bijzonder was de Paarse Donderdag 2016. Zo'n 150 ambtenaren kwamen uit solidariteit met LHBT-bewoners en collega’s op het stadskantoor in het paars gekleed. Van paarse stropdas tot complete paarse outfit. Maar het meest waardevol waren de discussies die het opleverde, dat is zonder twijfel de belangrijkste reden om die actie te herhalen.

Contact van medewerkers met inwoners

Ambtenaren zijn in het contact met inwoners het visitekaartje van een (Regenboog)gemeente. Daarom is het van belang dat in contact met de inwoner ook alle medewerkers van de gemeente een open houding laten zien richting LHBT’s. Of het nu aan de stadsbalie is voor de aanvraag van een paspoort, bij het Wmo-loket voor een hulpvraag of op straat met een stadswacht of parkeerwacht. Op die manier voelen inwoners ook daadwerkelijk dat ze wonen in een gemeente die acceptatie voor LHBT’s hoog in het vaandel heeft. Niet alleen met een vlag tijdens Coming Out dag, maar 365 dagen per jaar het belang van LHBT-acceptatie uitdragen.

Praktijkvoorbeeld Gemeente Oss
Johanna Heesbeen (beleidsadviseur LHBT): In Oss hebben we interne inspiratiesessies georganiseerd om aandacht te vragen voor LHBT-acceptatie in de organisatie. De bijeenkomsten werden bezocht door een mix van medewerkers, waaronder ook LHBT’s. De uitkomsten van de bijeenkomsten waren verrassend. Acceptatie in de organisatie bleek een thema te zijn, terwijl die signalen er niet waren. Er is vervolgens vanuit de gemeente een apart e-mailadres opgezet, waar inwoners en collega’s naar toe kunnen mailen met signalen van discriminatie, pesten etc. Dit is gepresenteerd tijdens Coming Out dag. Ook is er een medewerkerstevredenheidsonderzoek uitgezet, waarbij ook specifiek gevraagd werd naar LHBT-acceptatie.

Om intern acceptatie voor LHBT’s op de agenda te zetten is een interne nieuwsbrief verstuurd die helemaal in het teken staat van Oss als Regenboogstad. Hierin heeft de gemeentesecretaris over het belang van tolerantie geschreven. De resultaten van het medewerkerstevredenheidsonderzoek werden gepresenteerd en er komen persoonlijke verhalen in van LHBT-medewerkers en van niet LHBT’s, over hun ervaringen met het thema. Daarbij zijn er in het stadskantoor een aantal evenementen gehouden, zoals een groot ontbijt voor alle scholen in Oss tijdens Coming Out dag. En tijdens de Nieuwjaarsreceptie van de gemeente opende burgemeester Wobine Buijs het Roze jaar. Het gemeentehuis was uitgelicht in regenboogkleuren.

Transgendervriendelijke organisatie

Gemeenten realiseren zich steeds vaker dat baliemedewerkers extra toegerust moeten worden als het gaat om transgenders. Er is soms sprake van handelingsverlegenheid bij deze medewerkers en er leven veel vragen rondom de wettelijke kaders van geslachtsverandering. Hierdoor moeten mensen soms lang wachten, moet er steeds opnieuw intern overlegt worden en beschikken zij over weinig informatie hoe te handelen. Denk bijvoorbeeld aan het vernietigen van geboorteaktes ja of nee. De gemeente Utrecht heeft een Transgenderplein georganiseerd: een bijeenkomst met informatie voor baliemedewerkers, sociale professionals en stadswachten over en door transgenders.

Transgenders en de arbeidsmarkt

Transgenders hebben, anders dan homoseksuele mannen, lesbische vrouwen en biseksuelen, te maken met hoge werkloosheidscijfers. Met het tekenen van de verklaring van Dordrecht kunt u zich als gemeente committeren aan acties om te zorgen voor een goede arbeidssituatie voor transgenders.  

Praktijkvoorbeeld gemeente Enschede
Stèphan Meijer (beleidsadviseur LHBTI): ‘Enschede wil als gemeente inclusief beleid voeren. Het tekenen van de Verklaring van Dordrecht met aandacht voor transgenders past hierbij. Enschede zit in een verkennende fase met TNN en GenderTalent over een mogelijke samenwerking, als het gaat om het begeleiden van transgenders naar werk.

Er is bij de medewerkers geïnventariseerd wat hun aanpak is. Hieruit blijkt dat medewerkers bewust aandacht geven aan de specifieke situatie van iemand in transitie en het verkennen wat iemand nodig heeft in het zoeken naar werk. Dat kan variëren van zoeken naar passend werk, extra ondersteuning of even geen actie omdat iemand midden in transitie zit en daar al zijn/haar energie voor nodig heeft. Als extra ondersteuning ook bij andere vragen nodig is wordt doorverwezen naar het wijkteam. Medewerkers plannen bewust extra tijd in voor gesprekken en deze worden indien gewenst gevoerd in een aparte ruimte en niet aan de balie, om ook de privacy van mensen te kunnen waarborgen. Een andere concrete afspraak vanuit dit traject is dat nieuwe functies die extern worden uitgezet ook via het netwerk van GenderTalent worden verspreid, om te laten zien dat Enschede een organisatie is waar transgenders zonder meer welkom zijn.

Tips voor LHBT-acceptatie in de gemeentelijke organisatie

  • Zorg voor deskundigheid over seksuele en genderdiversiteit bij eigen medewerkers. Waar raken vragen van LHBT’s het beleid waar medewerkers zich mee bezig houden? Denk bijvoorbeeld aan Jeugdbeleid en vragen van LHBT-jongeren, Wmo-beleid en zorgvragen van LHBT-ouderen.
  • Zorg voor training van (loket) medewerkers in de bejegening van inwoners. Maak hen bewust van aanspreekvormen en houding, en hoe zij LHBT-inwoners bejegenen aan de balie. Zorg ook voor formulieren en administratieve systemen die rekening houden met seksuele en genderdiversiteit.
  • Maak het begrip en de invulling van ‘Regenbooggemeente’ bekend bij collega’s. Gebruik bijvoorbeeld Coming Out Dag als moment om ook intern in nieuwsbrieven/ communicatie de boodschap van de regenboogvlag uit te dragen.
  • Benoem in nieuwjaarsspeeches / jaarverslagen en andere gemeentelijke uitingen het belang van LHBT-acceptatie en dat u als (Regenboog)gemeente hiervoor staat.
  • Betrek collega’s bij belangrijke activiteiten tijdens IDAHOT, Coming Out Dag of andere lokale tradities, zodat zij bekend raken met de vragen van de LHBT doelgroep.
  • Onderteken het Charter Diversiteit. Dit is een vrijwillige toezegging om diversiteit en inclusie op de werkvloer te bevorderen op een of meer dimensies. Als gemeente formuleert u zelf maatregelen, gekoppeld aan bedrijfseconomische doeleinden.