Hoe maak ik de effecten van mijn aanpak zichtbaar?

Zicht op effect: 11 instrumenten om zelf mee aan de slag te gaan

Hoe maken we de effecten van ons werk zichtbaar? Dat is een vraag die veel organisaties in het sociale domein zichzelf stellen en ook die van opdrachtgevers en financiers. Movisie zet elf instrumenten op een rij in de publicatie Zicht op effect. Hiermee kunnen organisaties zelf, of met hulp de effecten van hun werk inzichtelijk kunnen maken. En dat hoeft helemaal niet altijd duur of ‘wetenschappelijk’ te zijn.

Goede bedoelingen en ambitieuze doelstellingen zijn tegenwoordig niet meer genoeg om een aanpak te verantwoorden. Opdrachtgevers en financiers zijn steeds meer geïnteresseerd in de effectiviteit en het rendement van projecten”, weet Hanneke Mateman van Movisie. Wordt het schaarse geld goed besteed en dragen projecten echt bij aan de oplossing voor maatschappelijke vraagstukken? Zo ja, hoe komt dat dan? En zo nee, wat kan er beter? Het antwoord op deze vragen maakt sociale interventies beter en vergroot de effectiviteit van het werk.

Andere manieren

Met behulp van evaluatie- en effectonderzoek kan een oordeel gegeven worden over de werkzaamheid van initiatieven, maar in de sociale sector staat dit type onderzoek nog in de kinderschoenen. De wil is er wel, maar het ontbreekt organisaties of projecten vaak aan geld, kennis of menskracht om serieus onderzoek te doen. Gelukkig zijn er naast het evaluatie- en effectonderzoek ook andere manieren om effecten van het werk op het spoor te komen. Deze leveren weliswaar geen harde wetenschappelijke bewijzen, maar geven wel indicaties voor effecten of het rendement van activiteiten. Deze uitkomsten hebben voor veel opdrachtgevers al voldoende overtuigingskracht. Daarnaast kunnen ze het draagvlak voor serieus evaluatieonderzoek van een bepaalde aanpak vergroten.

Zit het goed in elkaar?

Om te weten te komen of en hoe een aanpak werkt, zijn er verschillende mogelijkheden. Begin bij het begin: zit het plan van aanpak of het handboek goed in elkaar? Hanneke Mateman: 'In de praktijk wordt dit vaak overgeslagen, en dat is jammer. Met deze zogeheten planevaluatie beantwoord je namelijk wezenlijke vragen als: zijn de doelen en de aanpak helder geformuleerd en is het aannemelijk dat je met die aanpak je doel bereikt?’ Een planevaluatie richt zich dus op hoe een aanpak zou moeten werken. Een andere mogelijkheid is een procesevaluatie, waarmee je het verloop van een aanpak bestudeerd. Wat zijn de ervaringen met de uitvoering in de praktijk? Een procesevaluatie richt zich dus op hoe een aanpak in de uitvoering werkt. Ten slotte is er de effectevaluatie, waarbij de resultaten en effecten van het project en de gekozen werkwijze centraal staan. Een effectevaluatie richt zich dus op de vraag of een aanpak werkt.

Zicht op effect > 11 instrumenten

In de publicatie Zicht op effect maakt Movisie u wegwijs in de belangrijkste instrumenten waarvan u een groot aantal zelf of met weinig hulp kunt toepassen. Vanwege hun actualiteit bespreken we daarnaast een aantal complexere instrumenten. Aan bod komen:

  1. Intervention Mapping
  2. Handboek schrijven
  3. Effectenkaart
  4. Effectenarena
  5. Effectencalculator
  6. Effecten Ster TM
  7. Storytelling
  8. Maatschappelijke Kosten Baten Analyse
  9. Social Return on Investment
  10. Theory of Change evaluatie
  11. Monitoring
Bij ieder instrument vindt u een beschrijving van wat ermee gemeten wordt en wat de belangrijkste stappen zijn in het proces. Daarnaast geven we informatie over de toepasbaarheid, de sterke en zwakke punten en bronnen voor meer informatie.
 

Welk instrument is voor u het beste?

De vraag naar wat het beste instrument is, is niet eenvoudig te beantwoorden. Het antwoord is afhankelijk van wat u wilt weten, de context en timing van de meting en de beschikbare capaciteit en budget. We hopen dat met de publicatie Zicht op effect de keuze voor een passend instrument makkelijker wordt. Twijfelt u of zoekt u ondersteuning bij de uitvoering van een van de instrumenten? Dan gaan wij graag met u in gesprek. Ook is het mogelijk om in een workshop dieper in te gaan op de werking en toepassing van instrumenten.