Oudermishandeling: een onderschat probleem

Mishandeling van ouders door hun kinderen is een onderschat probleem en komt vaker voor dan gedacht. Dat blijkt uit een verkennend onderzoek van TNO en Movisie. Ouders die bang zijn voor hun kind komen daar niet snel mee naar buiten. Zij schamen zich en voelen zich schuldig. Deze problematiek vraagt om een specifieke aanpak. Aanleiding voor het onderzoek was dat de Steunpunten Huiselijk Geweld (SHG's) en politie met deze problematiek worden geconfronteerd, zonder dat er een goede aanpak voor bestaat.

Onderzoek bij de SHG’s levert het cijfer op van jaarlijks ten minste 2.000 meldingen van oudermishandeling. Van alle 95.000 incidenten van huiselijk geweld die in 2012 gemeld werden bij de politie, betrof 10% (9.500) geweld van jongeren tegen hun ouders. De werkelijke omvang van dit geweld is daarmee echter nog niet voldoende bekend.

Oudermishandeling is niet hetzelfde als ouderenmishandeling

Alleenstaande moeders en inwonende jongens

Het algemene beeld dat uit de wetenschappelijke literatuur en het onderzoek naar voren komt, is dat plegers van oudermishandeling vooral inwonende jongens zijn. De mishandeling is veelal gericht op gescheiden, alleenstaande moeders. In het onderzoek bij de SHG’s speelt in 60% van de gevallen het geweld langer dan een jaar. Ouders maken pas melding na ernstige lichamelijke mishandeling, brandstichting, bedreiging met geweld of wapens. Vaak is er sprake van meervoudige problemen zoals gedragsproblemen, verslaving en psychiatrische problemen.

Vroegsignalering

Oudermishandeling begint vaak met toenemend verbaal geweld tussen het 12e en 14e levensjaar. Bij meisjes neemt het geweld met de leeftijd af, terwijl dit bij jongens toeneemt. De onderzoekers pleiten daarom voor vroegsignalering bij de start van de pubertijd. Dat kan bijvoorbeeld in het contactmoment met tweedeklassers van het voortgezet onderwijs met de Jeugdgezondheidszorg (JGZ).

Oudermishandeling zou aandacht moeten krijgen via landelijke publiekscampagnes.

Preventie en bewustwording

In Nederland zijn geen preventieprogramma’s die specifiek gericht zijn op bewustwording of vroegsignalering van oudermishandeling. Specifieke hulpprogramma’s voor deze groep ontbreken eveneens. Systeemgerichte programma’s als Multisysteem Therapie (MST) en ‘Geweldloos Verzet’ zouden goed kunnen aansluiten op de hulpvraag van ouders en jongeren. Het onderwerp zou aandacht moeten krijgen via landelijke publiekscampagnes. Verder zouden de SHG’s en beroepskrachten in de jeugdzorg, GGZ en het onderwijs specifiekere kennis moeten verwerven in het signaleren en omgaan met oudermishandeling.

Het onderzoek

Movisie en TNO verkenden de aard en omvang van oudermishandeling en aanknopingspunten voor preventie en hulp om aanbevelingen te kunnen doen voor een specifieke aanpak. Naast een uitgebreide internationale literatuurstudie is onderzoek gedaan bij de SHG’s. Geanalyseerd zijn de meldingen die in de loop van drie maanden bij ongeveer de helft van de SHG’s binnenkwamen. Daarnaast belegden de onderzoekers focusgroepen en zijn professionals en ouders geïnterviewd. Het onderzoek is mogelijk gemaakt door een bijdrage van Stichting Kinderpostzegels Nederland.

Downloads

Het rapport 'Huiselijk geweld door kinderen en jongeren tegen hun ouders' is te downloaden op www.movisie.nl en www.tno.nl. U kunt daar ook de folder downloaden met de belangrijkste resultaten en aanbevelingen.