Mariam Badou, junior-onderzoeker bij KIS: 'De afgelopen dagen stonden al volop in het teken van de ramadan', vertelt Mariam Badou. 'Mijn moeder is voor de hele maand chebakia – honingkoekjes – aan het bakken. Dat doet ze elk jaar.' Maar ook al zijn de voorbereidingen hetzelfde, door de coronacrisis zal de ramadan dit jaar heel anders zijn. Hoe anders? 'Dat zullen we mee moeten maken. Maar het belangrijkste verschil voor mij is dat de moskeeën gesloten zijn.' Naast de dagelijkse, vijf verplichte gebeden, doen moslims tijdens de ramadan de speciale taraweeh gebeden. 'Daarvoor gaan we ’s avonds naar de moskee. Mijn vader gaat normaal gesproken elke avond, ik ga met mijn moeder een paar keer per week. Nu zullen we deze gebeden thuis in gezinsverband verrichten.'

‘Meer tijd voor bezinning en gebed door coronacrisis’

Tijdens de vastenmaand wordt in de moskee door de imam de hele Koran gereciteerd. 'Ook dat zullen we dit jaar zelf thuis proberen te doen.' De iftar, de maaltijd waarmee na zonsondergang het vasten wordt verbroken, meestal samen met vrienden en familie, zal dit jaar ook minder uitbundig zijn. Wordt er al gedacht over online oplossingen? 'Ik heb de afgelopen tijd veel met vrienden en familie gefacetimed, maar om dat nou tijdens het eten te doen, nee.' Om toch iedereen een ramadan mubarak  - gezegende ramadan - te wensen gaan er dit jaar kaarten op de bus. Deze rare coronatijd heeft ook een paar voordelen, beseft Mariam: meer tijd voor bezinning en lezen in de Koran. 'En ik kan het ’s ochtends wat rustiger aan doen, ik maak geen afspraken voor 11 uur en werk dan ’s avonds wat langer door. De ramadan in de zomertijd heeft effect op het slaapritme, dus het wordt even zoeken naar een goede balans.'

‘Corona of niet, de ramadan gaat dit jaar gewoon door!’  

Jamal Chrifi, projectleider bij KIS en Movisie: ‘Wat ik echt mooi vind, is dat mijn buren dit jaar ook vragen stellen hierover: "hoe moet het nu met corona en vasten?" "Moet je wel vasten en is het niet moeilijker dan anders?" Het is dit jaar een andere vastenmaand dan gebruikelijk. Het vasten op zich is niet anders dan andere jaren, maar de belangrijke achterliggende zaken zoals saamhorigheid (het ontmoeten van familie/vrienden/kennissen) is er helaas dit jaar niet bij. Dit is voor veel mensen een groot gemis, ook voor niet-moslims trouwens. Dit jaar moeten we het vooral met het inwonende gezin doen of soms ook alleen. Bezoek ontvangen is moeilijk te realiseren met de anderhalvemeter-maatregel. Het kan in principe wel om twee personen thuis uit te nodigen, maar dan moet je dit creatief gaan oplossen (*Momenteel mag je maximaal één bezoeker uitnodigen, red.). Elkaar even helpen in de keuken kan bijvoorbeeld nu niet. We gaan het dit jaar wel op deze manier eens uitproberen. Eid ul Fitr (het Suikerfeest) zal er dit jaar dan ook minder uitbundig worden gevierd. De gedachte dat corona ook weer weg zal gaan, stemt ook weer positief.'