Werkt uw gemeente al samen met vrijwilligersorganisaties?

Vrijwilligersorganisaties bieden met de georganiseerde inzet van vrijwilligers een waardevolle aanvulling op de ondersteuning van inwoners in uw gemeente. Die aanvulling kan vele vormen aannemen. Als extra handen gewenst zijn waar financiële middelen ontbreken, wanneer er behoefte is aan extra denkkracht of voor het leggen van nieuwe verbindingen tussen mensen, kunnen vrijwilligers het verschil maken. Zo leveren vrijwilligers van de Stichting Humanitas in Almere een belangrijke bijdrage aan de hulp voor mensen met financiële problemen. Gezamenlijk zochten Stichting Humanitas en de gemeente Almere naar een werkwijze waarmee meer mensen met schulden geholpen konden worden. Met een helder doel en goede ideeën, schoof Humanitas bij de gemeente om tafel en samen bedachten ze een plan. Vrijwilligersorganisaties zijn niet altijd de meest voor de hand liggende samenwerkingspartner. Er zijn nogal eens vooroordelen over het kwaliteitsniveau, de borging en de beschikbare capaciteit. Vrijwilligersorganisaties stellen zich soms ook passief en afwachtend op, of zijn te veel gericht op hun eigen, interne doelen. In Almere daarentegen zag men dat zich een maatschappelijk probleem voordeed en namen de vrijwilligersorganisatie Humanitas samen met de gemeente de verantwoordelijkheid om er iets aan te doen. Gebruik makend van en met respect voor elkaars expertise. Het begin van een succesvolle samenwerking, wat valt hiervan te leren?

Aanleiding

Anne-Marie van den Berg, projectcoördinator Humanitas Thuisadministratie: 'In 2012 is onderzoek gedaan naar schuldhulpverleningstrajecten in Almere. Daaruit bleek dat slechts 30% van de mensen met schulden die bij de gemeente Almere aanklopten voor hulp, daadwerkelijk terecht kon bij het toenmalige budgetbureau. De overige 70% werd niet geholpen. Een zorgwekkend hoog aantal. Vanuit Humanitas Afdeling Almere en de Zorggroep Almere hebben we toen een verkennend gesprek met de wethouder aangevraagd over wat we konden doen om ervoor te zorgen dat deze groep mensen niet buiten de boot zou vallen.' Toen de schuldhulpverlening door de decentralisatie in 2012 verantwoordelijkheid van de gemeente werd, was dit voor alle partijen aanleiding om de krachten te bundelen. Met als doel een manier te vinden om ook mensen die niet binnen het reguliere schulddienstverleningstraject vallen, een stap verder te helpen.

Samenwerking in de praktijk

Anne-Marie: ’De gemeente stelde een kwartiermaker aan, die in gesprek ging met alle organisaties in Almere die met schuldhulpverlening bezig zijn of te maken hebben met cliënten met schulden'. Uit dit overleg ontstond het coördinatiepunt Ondersteuning Schuld Stabilisatie (OSS). In het coördinatiepunt ontwikkelden we een arrangement waarmee voorkomen wordt dat mensen die niet (direct) in aanmerking komen voor de gemeentelijke schuldsaneringstrajecten, toch de ondersteuning krijgen die zij nodig hebben. Het coördinatiepunt is ondersteunend aan het gemeentelijk beleid rondom schuldhulpverlening en wordt uitgevoerd door medewerkers vanuit MEE, Humanitas en de Zorggroep Almere. De vrijwilligers van Stichting Humanitas worden binnen het coördinatiepunt ingezet op zowel preventie, als begeleiding. Gezamenlijk zijn de organisaties verantwoordelijk voor het naar de juiste instanties begeleiden van cliënten, voor deskundigheidsbevordering van het maatschappelijk middenveld op het gebied van schuldhulpverlening en voor crisisinterventie.

Meerwaarde vrijwilligers Humanitas

In de ondersteuning wordt voortdurend de nadruk gelegd op het contact van mens tot mens: de slogan van Humanitas. Van den Berg: 'Cliënten voelen zich gehoord en geholpen, er wordt echt naar ze geluisterd. Die persoonlijke aandacht, dat waarderen ze enorm'. Vrijwilligers van Humanitas bieden zowel korte begeleiding, drie tot vier keer, als langdurende begeleiding van maximaal zes maanden. De korte begeleiding vindt plaats op afspraak en bijvoorbeeld in een buurthuis. De lange begeleiding vindt plaats in de thuissituatie. Anne-Marie: 'Wat vooral anders is in het traject nu, is dat mensen meer ruimte en tijd beleven om op hun eigen moment aan de slag te gaan met hun doelen. Als ze eerst even tot rust willen komen, en bijvoorbeeld even wat tijd met familie door willen brengen, dan kunnen daar afspraken over gemaakt worden met onze vrijwilligers. De nadruk wordt wel steeds weer gelegd op het uiteindelijk zelfstandig verder kunnen'.

Voorwaarden voor goede samenwerking

De gedeelde zorg voor mensen die buiten de boot vallen, was in Almere aanleiding voor MEE, Zorgbelang Almere, Stichting Humanitas en de gemeente om de handen ineen te slaan. Een gedeeld gevoel van urgentie en verantwoordelijkheid maakten samenwerking mogelijk. Maar er is meer nodig, zegt Anne-Marie van den Berg. 'Inzicht in elkaars mogelijkheden en expertise en de wil om elkaar zo optimaal mogelijk te versterken.' Zo wordt in Almere goed gekeken hoe de doelen van de deelnemers passen bij de ondersteuning die door vrijwilligers geboden kan worden. Mensen met een verstandelijke beperking worden doorverwezen naar MEE en mensen met een verslaving naar Tactus. Humanitas helpt mensen die ‘leerbaar’ zijn, mensen die stappen kunnen zetten en dat ook willen.
Samenwerking vraagt ook om wederzijds begrip en kennis van elkaars doelstellingen, ambities en motieven. Anne-Marie: 'Om dit te versterken heb ik een vertelsessie georganiseerd, over wat de vrijwilligers vanuit Humanitas doen. Hiervoor heb ik ambtenaren uit de gemeente uitgenodigd en medewerkers van andere organisaties. Tijdens de sessie kwamen zowel vrijwilligers als cliënten aan het woord. Niet alleen over de thuisadministratie, maar ook over steun bij rouw. Dat heeft veel indruk gemaakt op de ambtenaren van de gemeente die aanwezig waren. Meestal houden ze zich bezig met beleid schrijven en doelen halen, nu kregen ze echt een inkijk in de praktijk.'

Ook aan tafel bij de gemeente

Om bij de gemeente in beeld te komen is het goed om te weten waar programma’s en activiteiten op elkaar aansluiten. Wil je als vrijwilligersorganisatie aandacht voor de doelgroep waar je je activiteiten op richt, probeer dan te achterhalen in hoeverre deze doelgroep ook bij de gemeente in beeld is. Anne-Marie: 'Wij hebben echt concrete casuïstiek ingebracht, om de zorgen die wij hadden onder de aandacht te brengen bij de gemeente. Zoals naar aanleiding van het onderzoek naar de schuldhulpverleningstrajecten. Ik ben toen zelf, samen met de Zorggroep Almere, naar onze manager gestapt om te kijken of we dit bij de gemeente konden aankaarten.' Bestudeer het lokale Wmo-beleid om te zien welke doelstelling de gemeente zich stelt in het kader van kwetsbare burgers. Kijk of je daarop in kunt spelen. Ga in gesprek met een ambtenaar over de thema’s waarvan jij vindt dat ze op de agenda moeten staan. Neem een deelnemer of vrijwilliger mee om je verhaal te ondersteunen en te versterken. Of nodig ambtenaren uit om aan te sluiten bij activiteiten die je organiseert, zoals de vertelsessie van Humanitas in Almere.

Gelijkwaardigheid

Samenwerken heeft het meest resultaat wanneer het gebeurt op basis van gelijkwaardigheid. Weet waar je sterke kanten en je uitdagingen liggen. Zodat jij zelf én je samenwerkingspartners weten wat je te bieden hebt. En waar je elkaar kunt aanvullen of complementeren. Neem initiatief, laat zien waar je goed in bent en waar jouw organisatie voor staat. Pas dan is gelijkwaardigheid binnen handbereik. MOVISIE volgt de ontwikkelingen rondom de inzet van vrijwilligersorganisaties bij de decentralisaties actief. In deze reeks artikelen houden we je op de hoogte van onze bevindingen. Lees ook:

• Decentralisatie zoekt vrijwilligersorganisatie Deel 1: Doe-geroep vanaf de zijlijn.
• Decentralisatie zoekt vrijwilligersorganisatie Deel 3: Drie manieren om het sociale weefsel te versterken.