Uit onderzoek blijkt dat jonge nieuwkomers tegen een hoop obstakels en uitdagingen aanlopen, waarbij hun eigen behoeften soms uit het oog verloren worden. In dit artikel delen we tips hoe je praktisch aan de slag kunt gaan met deze doelgroep voortkomend uit onze verkenning naar jonge nieuwkomers en sociale steun. 

Sociale steun en sociale contacten helpen jonge nieuwkomers de Nederlandse samenleving beter te begrijpen. Ook bieden ze een kans om essentiële kennis en ervaring op te doen. Dat gaat niet alleen over taalvaardigheid en het Nederlandse systeem leren kennen, maar ook over leren wat het betekent om een Nederlandse (mede)burger te zijn die volwaardig meedoet in de maatschappij. De ontvangende maatschappij – burgers, sociaal professionals, gemeenten, maatschappelijke organisaties en onderwijsinstellingen – kan daarbij beter faciliteren, meer outreachend zijn en discriminatie en stereotypen aanpakken. In artikel 1 en artikel 2 van deze reeks benoemden we de obstakels waar jonge nieuwkomers tegenaan lopen en wat ze nodig hebben om hun plek te vinden. In dit artikel geven we zes praktische tips op basis van onze gesprekken met jonge nieuwkomers zelf en met professionals en vrijwilligers die met deze doelgroep werken. 

'Zorg dat je daden en woorden matchen: zeg wat je doet en doe wat je zegt'

1. Bouw een vertrouwensband op met de jonge nieuwkomer

Sommige jonge nieuwkomers hebben veel te verduren gehad, waardoor het voor hen lastig kan zijn om vertrouwensrelaties op te bouwen. Dat kan te maken hebben met wat zij in land van herkomst én hier in Nederland hebben meegemaakt. Zo weten we dat jonge nieuwkomers zich soms moedeloos, wantrouwend en geïsoleerd voelen. Je bouwt aan vertrouwen door te proberen de ander te begrijpen en écht te investeren in de relatie met jonge nieuwkomers. Dat kan betekenen dat je ook moeite steekt in het leren kennen van de sociale omgeving van jonge nieuwkomers. Dat zijn bijvoorbeeld ouders en opvoeders, leerkrachten en hulpverleners rondom de jonge nieuwkomer en het sociale netwerk. Laat zien dat je betrouwbaar en te vertrouwen bent, dat zorgt voor een gevoel van veiligheid voor de jonge nieuwkomer. Zorg dus dat je daden en woorden matchen: zeg wat je doet en doe wat je zegt.

'Stippel samen een realistisch toekomstperspectief uit'

2. Heb oog voor individuele verhalen en mogelijkheden van jonge nieuwkomers

Het is belangrijk om oog te hebben voor het individuele perspectief van jonge nieuwkomers. Om een one size fits all benadering te voorkomen is het van belang om oog te hebben voor individuele verhalen en ervaringen. Elke jonge nieuwkomer is anders, is een individu. Oog voor het persoonlijke zorgt ervoor dat zij zich gehoord, gezien en veilig (leren) voelen. Sommige jonge nieuwkomers voelen dat er een mismatch is tussen wat ze kunnen of willen doen binnen de Nederlandse maatschappij, en wat ze daadwerkelijk doen. Het helpt om met jonge nieuwkomers te kijken naar welke mogelijkheden er zijn en om samen een realistisch toekomstperspectief uit te stippelen. Dat kan ook betekenen dat je de jonge nieuwkomer helpt om de horizon van mogelijkheden te verbreden en te helpen deuren te openen die voorheen wellicht niet in het vizier waren. Verder is het belangrijk om te werken aan verwachtingsmanagement. Wat kan nu al en wat is er mogelijk in de toekomst: wat is de weg vooruit? 

3. Geef jonge nieuwkomers een podium

We weten dat persoonlijke verhalen uitlichten enorm kan helpen om inzicht te krijgen in de leefwereld van jonge nieuwkomers. Dat kan helpen bij lotgenoten: omdat zij daarin herkenning en steun kunnen vinden. Maar het kan ook helpen bij professionals om hen een beter beeld te geven van hoe jonge nieuwkomers zich voelen. Wat er in hen omgaat. Er wordt vaak over jonge nieuwkomers gepraat – bijvoorbeeld in de media en politiek, en dan vaak negatief. Maar er wordt nauwelijks mét jonge nieuwkomers gepraat. Help daarom in je werk bij het geven van een podium aan jonge nieuwkomers. Dat zorgt voor vermenselijking, herkenning en meer begrip voor de leefwereld van jonge nieuwkomers. Bevorder bijvoorbeeld politieke of maatschappelijke participatie, democratische bijdragen aan het publieke debat of stimuleer activiteiten op het gebied van media, kunst, muziek en theater.

'Ervaringsdeskundigen creëren begrip en vertrouwen'

4. Zet ervaringsdeskundigen in

Naast wetenschappelijke en praktische kennis is ervaringskennis een derde belangrijke bron voor onderzoek en het ontwikkelen van praktische tools en interventies. En dat heeft goede reden, omdat evidence-based onderzoek laat zien dat ervaringsdeskundigheid enorm steunend kan zijn. De meerwaarde van werken met ervaringsdeskundigen is dat zij begrip en vertrouwen creëren bij de doelgroep. Zij hebben met dezelfde obstakels en belemmeringen te maken gehad en hebben op verschillende manieren (die niet altijd zichtbaar zijn voor professionals) geleerd hiermee om te gaan. Er is minder angst voor onbegrip, waardoor jonge nieuwkomers zich veilig voelen en makkelijker kunnen praten. Ervaringsdeskundigen kennen vaak de taal en de culturele nuances die nodig zijn om deze doelgroep te ondersteunen. 

'Ontmoeting zorgt ervoor dat vooroordelen en stereotypen onder groepen afnemen'

5. Zorg voor laagdrempelige ontmoetingsplekken en activiteiten waar jonge nieuwkomers anderen ontmoeten

Uit onze verkenning blijkt dat jonge nieuwkomers onder andere moeite hebben met het vinden van geschikte ontmoetingsplekken en activiteiten. Terwijl juist die ontmoeting zo belangrijk is, blijkt uit eerder onderzoek over sociaal contact van Movisie en Kennisplatform Inclusief Samenleven (KIS). Ontmoeting zorgt er onder de juiste voorwaarden voor dat vooroordelen en stereotypen onder groepen afnemen. Dat is belangrijk omdat vooroordelen en stereotypen kunnen leiden tot discriminatie en uitsluiting. Daarnaast zorgen laagdrempelige ontmoetingen en activiteiten ervoor dat jonge nieuwkomers makkelijk in contact kunnen komen met andere mensen en zo een sociaal netwerk kunnen opbouwen. Dat sociale netwerk kan vervolgens weer op allerlei manieren ondersteunend zijn, bijvoorbeeld bij het vinden van een geschikte opleiding en passend werk, maar ook bij het creëren van een positieve visie voor de toekomst. 

6. Werk diversiteitsensitief en ontwikkel intercultureel vakmanschap

Zorg ervoor dat je leert en groeit in diversiteitsensitief werken en intercultureel vakmanschap. Jonge nieuwkomers voelen zich soms eenzaam omdat ze moeite hebben om aansluiting te vinden bij de leefwereld en gewoontes van Nederlandse Nederlanders. Het helpt als professionals hierin een sensitieve benadering leren te hebben. Dat gaat verder dan het overbruggen van taalbarrières. Het gaat ook over hoe je omgaat met verschillende normen en waarden en culturele nuances. Het is daarbij belangrijk om geen oordelende maar een luisterende en open houding te hebben. Vaak hebben we als professionals onbewuste vooroordelen en stereotypen – zo blijkt ook uit verschillende Movisie en KIS onderzoeken – over mensen met een migratie- of vluchtelingenachtergrond. Die onbewuste beelden kunnen (onbewust) een rol spelen in hoe je handelt als professional. Gelukkig is diversiteitsensitief werken en intercultureel vakmanschap goed te leren. Hieronder vind je een aantal tools en e-learnings die je hierbij kunnen helpen.

Met dank aan Ashraf Hanouti.