Aanbestedingen in welzijnsland: wachten op het vonnis van de gemeente
Wat voor gevolgen heeft het als buurtontwikkeling elke vier tot zes jaar onderbroken wordt, doordat de gemeente werkt middels aanbestedingen? Buurtwijs ging hierover in gesprek met zes sociaal werkers uit Utrecht en Woerden.
Welzijnswerk is nooit ‘klaar’. Het is een aaneenschakeling van delicate investeringen om buurten en mensen steeds een stapje verder te brengen. Hoe destructief is het dan als een gemeente al deze investeringen in een aanbestedingsproces in één keer van het spelbord kan vegen?
Sinds het begin van de transities in het sociale domein hebben gemeenten en welzijnsorganisaties zich gebogen over het opnieuw vormgeven van zo goed mogelijke ondersteuning aan burgers. Eigen regie, participatie en zelfredzaamheid werden hèt doel, wijkteams werden in het leven geroepen en elke gemeente kreeg minstens één ambtenaar sociaal domein.
Hoewel andere afdelingen van gemeenten al langer met aanbestedingsprocedures werken, is dit voor het sociaal domein relatief nieuw. De gemeenten zijn sinds kort ook verantwoordelijk voor het contracteren van alle lokale welzijnsorganisaties. Voor veel organisaties is het daarom nieuw om kort en krachtig op papier te zetten hoe zij bewonersondersteuning gaan organiseren. Hun plannen moesten realistisch zijn, maar ook beter dan die van concurrerende welzijnsorganisaties.
Nu de transities een paar jaar bezig zijn, denkt een ieder te weten wat haar taak en rol is in het vormgeven en uitvoeren van optimale ondersteuning aan burgers. De verwachting is dat welzijnsorganisaties ondertussen weten hoe je een aanbestedingsplan schrijft en dat gemeenten weten hoe je de procedure eromheen efficiënt en zorgvuldig aanpakt. De realiteit vertelt echter een heel ander verhaal.
Duidelijke visie van de gemeente ontbreekt
Sociaal werk gaat over leven en vooruitgang in het leven. Dat zijn moeilijk te meten factoren en daarom is het de vraag of de constructie van aanbestedingen past binnen het sociaal domein. Een kenmerk van aanbestedingen is dat organisaties duidelijk aangeven welke harde resultaten zij gaan behalen. Om dit te kunnen doen, worden aanbestedingsopdrachten uitgezet waarin concreet staat wat de gemeente wil bereiken in het sociale domein. Uit de gesprekken met de sociaal werkers blijkt echter dat aanbestedingsopdrachten vaak vaag zijn en dat een duidelijke visie van de gemeente hierin regelmatig ontbreekt.
Zo vertelt een jongerenwerker: ‘De opdrachten waarop je kunt aanbesteden zijn breed opgezet en daardoor heel vaag en ondoorzichtig. Het is maar net hoe je iets leest en interpreteert. Je hoopt dat je iets opschrijft wat de gemeente aanspreekt. En aanbesteding krijgen voelt bijna als een kwestie van geluk hebben.'
Er is onbegrip en frustratie bij sociaal werkers dat een kort aanbestedingsplan vol beloften en trendy termen zo zwaar weegt in het uiteindelijke eindoordeel
Jouw lot in hun handen
De professionals twijfelen eraan of gemeenten voldoende inhoudelijke kennis hebben over wat er speelt in wijken. ‘Aanbestedingsplannen moeten kort en krachtig zijn, de gemeente krijgt dus nooit een volledig beeld van werkzaamheden, successen en ontwikkelingen die in wijken plaatsvinden’, geeft één van de wijkwerkers aan. ‘We mochten wel een paar keer onze visie geven, maar over het besluit heb je als professional feitelijk niks te zeggen’. Je wordt dus gedwongen om het lot van jouw werk en het lot van buurtbewoners in de handen te leggen van een aanbestedingscommissie die zelden bij jou op de werkvloer komt. Zij hebben de volle beslissingsmacht over de toekomst van jouw baan en projecten en dat voelt alles behalve goed. Er is onbegrip en frustratie bij sociaal werkers dat een kort aanbestedingsplan vol beloften en trendy termen zo zwaar weegt in het uiteindelijke eindoordeel. Beseft de gemeente wel dat zij met dit ene besluit ontzettend veel vooruitgang in wijken teniet kan doen? Het antwoord daarop blijft onduidelijk.
Vijf stappen achteruit
Door als gemeente uitvoerende professionals minimaal te betrekken in het eindoordeel, maakt dat de professionals en hun investeringen in de wijk onbelangrijk lijken. ‘We hebben onze ziel en zaligheid in de wijk gestopt, veel bereikt en ineens wordt alles met één druk op de knop stopgezet. Persoonlijk kom ik er best overheen, want mijn ervaring en kennis neem ik weer mee, maar de tijd en energie die ik in de wijk heb gestopt en de voortgang die er is geboekt, gaat weer met vijf stappen achteruit’, vertelt een sociaal makelaar.
Lees het volledige artikel op buurtwijs.nl
Op het platform voor buurtontwikkeling buurtwijs.nl delen buurtmakers kennis en praktijkervaringen en is er aandacht voor onderzoek, theorie of geschiedenis.