Een volledig uitverkochte zaal - de bijeenkomst voor leden van lokale adviesraden in het sociale domein voorzag duidelijk in een behoefte. En de meer dan 250 deelnemers kregen stof om over na te denken. Zo vertelde Margo Trappenburg hoe ze tien jaar geleden samen met haar studenten onderzoek deed naar cliëntenraden in de zorg. Ze kwamen tot een tweedeling: de ene soort raad hield zich bezig met grote besluiten en de andere soort met kleine kwaliteit.

De raad van de grote besluiten boog zich over begrotingen, fusiebesprekingen, grootschalige verbouwingen, reorganisaties, veiligheidssystemen en meerjarige beleidsplannen. De raad van de kleine kwaliteit hield zich met geheel andere, meer aardse zaken bezig, zoals piepende gordijnrails, patiëntbejegening en bewegwijzering in het verzorgingshuis.

De terugkeer van de tweedeling

Trappenburg en haar studenten omarmden het model van kleine kwaliteit omdat die het meest recht deed aan de leefwereld van de cliënten. ‘Ter afsluiting van ons rapport adviseerden we indertijd dat cliëntenraden vooral hun eigen agenda moesten bepalen, ongevraagd advies dienden uit te brengen en zich vooral niet moesten laten inpakken door de plan-, do-, check-, act-cyclus van de zorginstellingen.’

Het viel Trappenburg op dat in het themanummer van het Tijdschrift voor Sociale Vraagstukken over de Adviesraden Sociaal Domein die tweedeling ook is te ontwaren. ‘Hoewel er in de eerste bijdragen een bias lijkt te zijn ten faveure van de raden van grote besluiten, bestaat het themanummer vooral uit beschrijvingen van adviesraden die zich bekommeren om de kleine kwaliteit. Aan raden die met andere worden besluiten nemen die recht doen aan de leefwereld van kwetsbare mensen voor wie de Jeugdwet, de Participatiewet en de Wmo bedoeld zijn.’

Bestel het tijdschrift voor Sociale Vraagstukken

Aandacht voor moeilijke vraag

Trappenburg is ‘voorzichtig verheugd’ over de aandacht voor de kleine kwaliteit. ‘Hartstikke mooi’, maar dat betekent volgens haar niet dat er geen problemen, ‘of zo u wilt uitdagingen’, zijn. Misschien wel de grootste wordt volgens de hoogleraar in het themanummer verwoord door Frits Lagendijk, voorzitter van de adviesraad Wmo-Jeugd in Enschede. Hij zegt: ‘Als het college van B&W een keus moet maken tussen een Wmo of een jeugdvoorziening en wij worden gevraagd om daarbij te adviseren, dan zullen we onherroepelijk iemand teleurstellen. Ons advies om te kiezen voor het ene gaat namelijk ten koste van het andere.’

In algemene zin is dit het probleem waar brede adviesraden voor staan, zegt Trappenburg. ‘Je kunt heel sterk inzetten op kleine kwaliteit en veel aandacht hebben voor de kwetsbaren - ouderen, mensen met een verstandelijke beperking, mantelzorgers, psychiatrische patiënten, jongeren met een jeugdzorgbehoefte of mensen met fysieke beperkingen - maar op enig moment krijg je te maken met een variant op het dilemma van Frits Lagendijk. De moeilijke vraag is wat je moet doen als je gedwongen bent te kiezen tussen de verschillende groepen van je achterban, tussen hun conflicterende belangen en uiteenlopende wensen.’

Lees het volledige verslag op socialevraagstukken.nl

Bekijk ook een videoverslag van de conferentie 'Adviesraden sociaal domein: luis, aanjager of vormgever?' op 6 april 2018:

Het verslag en het videoverslag zijn gemaakt door freelance journalist Jan van Dam.