Ronald Kolkman, directeur Ago Natura en Joan Rogaar, psychomotorisch therapeut bij Ago Natura, vertellen over de werkwijze van het initiatief. Dit praktijkvoorbeeld sluit af met de ervaring van Tom, vader van Ruben die een fijne plek heeft gevonden bij Ago Natura.  

We hebben alle tijd 

In een straal van 60 kilometer weten gemeenten en verwijzers zoals kinderbescherming en huisartsen Ago Natura te vinden, vaak als laatste redmiddel wanneer sGGZ-zorg, jeugdhulp of andere professionals geen passende plek meer kunnen bieden dat aansluit bij de ondersteuningsbehoeften van een kind en het gezin. Kinderen komen gestrest, agressief of zeer teruggetrokken binnen. Het weghalen van tijdsdruk is een belangrijk onderdeel van de werkwijze van Ago Natura. De kinderen zijn er gemiddeld anderhalf jaar. Waarvan de eerste maanden in het teken staan van elkaar leren kennen en wennen: welke interesses heeft het kind, waar liggen de valkuilen, wat heeft die nodig om uit woede of angst te komen?  

In groepsactiviteiten leren de kinderen spelenderwijs om te gaan met winst en verlies, grenzen aangeven, naar elkaar luisteren en op elkaar wachten. ‘Uiteindelijk gaan de kinderen weer terug naar school, op een leerwerkplek werken of in loondienst’, geeft Ronald aan.  

De basishouding is dat elk kind normaal is en geaccepteerd wordt met diens problematiek

Normaal 

De basishouding is dat elk kind normaal is en geaccepteerd wordt met diens problematiek. ‘We worden niet boos als een kind bijvoorbeeld destructief of agressief gedrag laat zien’, zegt Joan. ‘In de GGZ-instelling werd Lotte opgesloten als ze zichzelf sneed. Bij Ago Natura nemen we de tijd om elkaar te leren kennen en ontdekken we samen wat ze nodig heeft als ze bijvoorbeeld de drang voelt om zichzelf pijn te willen doen. Waarbij Lotte onder andere aangeeft “Laat mij niet alleen”. Tegelijkertijd moet ze ook leren zelf haar gedachten onder controle te krijgen en leren de goede keus te maken. Het is niet de bedoeling dat ze afhankelijk van ons wordt. Tegenwoordig kan zij zelf met een handgebaar aangeven hoe het gaat.’  

‘Normaal’ betekent ook dat de kinderen met uiteenlopende problematieken tegelijkertijd naar de buitenplek komen. Amir is bijvoorbeeld erg gevoelig, hij is zestien jaar en cognitief twee jaar. ‘Als een ander kind boos binnenkomt, neemt hij die boosheid over. Hij zit altijd in het moment, denkt simpel, er is geen oorzaak-gevolg redenatie bij hem. Dit betekent dat de andere kinderen zich moeten aanpassen, want Amir doet (kan) dat niet. Dit is heel normaal bij ons’, neemt Joan als voorbeeld.  

Verantwoordelijkheid

Alles vindt bij Ago Natura buiten plaats. ‘Natuur geeft vrijheid en laat je doen, maar zorgt ook voor obstakels, zoals kou’, legt Joan uit. Met een spanningsmeter op een grote houten plank leren kinderen hun gevoel aan te geven – ga op de gedachtenwolk staan om te vertellen wat je denkt. EMDR-sessies worden in de pipowagen gehouden, therapiesessies terwijl een jongere op een grote schommel van een tractorband zit. Ook is het hanteren van risicovolle bezigheden, zoals houthakken met een bijl of houtbewerking met scherpe messen, een belangrijk onderdeel in het aanbod van Ago Natura. ‘We nemen risico juist niet weg bij ‘risicovolle jongeren’, maar nemen ze serieus en geven ze verantwoordelijkheid door te werken met bijlen en messen’, zegt Joan.  

Ago Natura is ervan overtuigd dat elk kind vooruitgang kan boeken

Duidelijkheid 

Ago Natura is ervan overtuigd dat elk kind vooruitgang kan boeken. Ongeacht het dealen met trauma’s en/of hoogbegaafdheid, autisme, ADHD, licht verstandelijke beperking of Gilles de la Tourette. Per kind wordt de afweging gemaakt welke behandeling nodig is, en dat kan ook gaandeweg veranderen. Ago Natura biedt een scala aan evidence based behandelingen aan. Denk bijvoorbeeld aan: EMDR-therapie, psycho-educatie, muziektherapie, faalangstreductie training en ouderbegeleiding (IAG).  

Echter, dit ligt niet op de voorgrond; elk kind heeft behoefte aan duidelijkheid, kaders, maar vooral veiligheid en nabijheid. Zo krijgt ieder kind een-op-een-begeleiding en kent elk dagdeel een vaste indeling: om 10.00 uur en om 12.00 uur eet iedereen samen, om 12.30 uur is er een groepsactiviteit en om 13.30 uur gaat de ochtendgroep weer naar huis. Ook mogen de kinderen niet van het terrein af. Daarnaast moeten ze eerst vragen of ze een mes of bijl mogen gebruiken: dit kan alleen met een begeleider naast hen.  

Begeleiding tot aan de deur

Elk kind wordt thuis opgehaald. Zodat de kinderen ook daadwerkelijk komen, en de begeleiders even een check-moment hebben met de ouders. Ook helpt het om de thuissituatie te kennen. ‘Onderweg vertellen kinderen vaak al veel. Je bent dan niet de orthopedagoog of therapeut, maar de begeleider in de rol van chauffeur’, zegt Ronald.

Professionals 

Flexibel zijn en duidelijkheid bieden zijn de belangrijkste kwaliteiten die de professionals moeten hebben. De begeleiders voeren geen vast curriculum uit en volgen geen vaststaand behandelplan. Zij passen zich aan naar de behoeften van het kind. Daarnaast is het belangrijk dat een begeleider niet in een midlifecrisis zit of net van een burn-out terugkomt. ‘De kinderen voelen haarfijn aan als begeleiders een klein beetje ruimte open laten, bijvoorbeeld door eigen onzekerheden. Die ruimte pakken de kinderen dan volledig’, ziet Joan.

'Als een collega voor 80 procent aanstaat, dan grijp ik direct in. Je moet er 100 procent zijn'

Durven zeggen waar het op staat 

Zeggen waar het op staat – naar het kind toe, onderling en ook naar ouders – is een van de normen binnen Ago Natura. In de GGZ en op scholen zijn de professionals niet gewend om direct te zijn. ‘Als ik tegen een vader niet had gezegd dat hij een enorme dominante man is, was er bij de ouders niets veranderd. Ik ben de eerste die dat tegen hen heeft gezegd, terwijl er al tientallen professionals bij het gezin betrokken zijn geweest’, geeft Joan als voorbeeld. Ook onderling geven de gedragsdeskundigen elkaar directe feedback. ‘Het gedrag van de kinderen die hier komen kan ineens omslaan. Als je dan niet direct ingrijpt en duidelijk communiceert, kan het escaleren. Als een collega voor 80 procent aanstaat, dan grijp ik direct in. Je moet er 100 procent zijn.’  

Overnemen 

Het kind staat centraal, zo ook in de samenwerkingen die Ago Natura aangaat. Vanuit de behoeften van een kind werken ze samen met de school, het samenwerkingsverband of zorgprofessionals. Zo heeft Maikel bij Ago Natura geleerd zijn emoties en agressie onder controle te hebben. Hij is toe aan een volgende stap, buiten Ago Natura. Hij kan leren in groepen van maximaal drie leerlingen. Maar uit de contacten met het samenwerkingsverband blijkt dat er in de regio alleen één op zes begeleiding in een schoolsetting plaatsvindt.  

‘Omdat dit reguliere aanbod niet aansluit bij de behoefte van, in dit geval Maikel, ontwikkelen wij zelf maatwerk aanbod. Zo hebben wij voor Maikel een speciaal project gestart bij een onderneming uit ons netwerk.’ Hier is een lasapparaat neergezet, zodat Maikel kan ontdekken of hij een vaste hand heeft en of hij met nieuwe risico’s om kan gaan. Inmiddels heeft Maikel een baan bij een werkgever en leert hij nog steeds verder op een leerwerkbedrijf voor lasser. ‘Als het huidige aanbod niet past of veel te lang duurt dan nemen wij het over’, sluit Ronald stellig af.

*De namen van de kinderen en vader Tom in dit artikel zijn geanonimiseerd. Ago Natura is er voor zowel kinderen als jongeren. De leeftijd varieert (grotendeels) van zes tot zestien jaar.