Alarm over dakloosheid jongeren
Steeds meer mensen worden dakloos, en vooral jongeren verliezen vaker het dak boven hun hoofd. Het aantal jonge daklozen steeg met ongeveer 50 procent, volgens Het Leger des Heils. De organisatie slaat alarm. De Ministeries VWS, SZW en BZK lanceren op 5 december 2022 een aanpak voor het probleem tijdens een landelijke bijeenkomst waaraan ook Movisie meewerkt. Drie Movisie experts, Gery Lammersen, Mirjam Andries en Marc Mulder vertellen wat er speelt en wat mogelijke oplossingen zijn.
Hoe definieer je de groep dak- en thuisloze jongeren?
Mirjam Andries: 'De dak- en thuisloze jongere bestaat niet want het is een diverse groep. Wat we wel zien is dat veel dak- en thuisloze jongeren uit de Jeugdzorg komen. Soms gaan jongeren op hun 18de na het verlaten van de jeugdzorginstelling terug naar familie, maar we horen regelmatig dat er thuis niet veel veranderd is en dat het dan alsnog weer fout gaat. Een (t)huis is wat zij nodig hebben, een eigen plek. Door de problemen op de woningmarkt is het voor deze jongeren moeilijk om betaalbare huisvesting te vinden.'
Gery Lammersen: 'Daarbij komt dat jongeren tussen de 18 en 21 jaar beperkte financiële middelen hebben, omdat we in wet- en regelgeving ervan uit gaan dat ouders nog bijdragen of dat je als jongere nog bij je ouders kunt verblijven. Als je als 18-jarige zelfstandig moet gaan wonen dan red je het financieel niet. Naast de financieel beperkte middelen hebben deze jongeren veel al niet een stabiele thuisbasis of sociaal netwerk. ‘Op wie kan ik terug vallen? is de vraag waar zij tegenaan lopen. En dan ben je 18 en moeten je het zelf maar zien te rooien. Dat is best ingewikkeld. Naast een grote groep dak- en thuisloze jongeren, die uit jeugdzorg komt zien we dakloze lhbti+ jongeren. Deze jongeren hebben vaak helemaal geen achtergrond in de Jeugdzorg. Toen het uitkwam dat ze lhbti+ zijn, zijn ze vaak van het een op het andere moment hun thuis kwijt geraakt.'
5 december: Landelijke bijeenkomst Aanpak Dakloosheid
In 2021 ondertekende de Nederlandse regering de Verklaring van Lissabon, waarin 27 Europese lidstaten hebben afgesproken om dakloosheid voor 2030 te beëindigen. Ondertussen is hard gewerkt aan de aanpak dakloosheid 2023-2030. Tijdens de landelijke bijeenkomst aanpak dakloosheid op 5 december 2022 in het Muntgebouw in Utrecht wordt deze aanpak gelanceerd. Staatssecretaris Maarten van Ooijen (VWS), minister Hugo de Jonge (BZK) en minister Carola Schouten (SZW) vertellen dan over hoe zij invulling gaan geven aan de nieuw aanpak. Ingezet wordt op de twee belangrijkste pijlers van de aanpak: het voorkomen van dakloosheid en Wonen Eerst. Het programma bestaat uit plenaire onderdelen, twee keer een workshopronde en pauzes tussendoor. Movisie-experts Gery Lammersen en Marjet van Houten verzorgen samen met de Eindhovense aanpak 'Ervaring die staat' een van de workshops. Movisie is ook aanwezig met een informatiekraam.
Wat vinden de jongeren zelf?
Gery Lammersen: 'Vanuit jongeren en belangenorganisaties klinkt de roep om een ambitieus én kansrijk plan. Wat zij vinden welke stappen er gezet moeten worden om jongerendakloosheid te voorkomen hebben ze opgeschreven in een statement, dat Movisie mede heeft ondertekend: Gezamenlijk Statement Aanpak Dakloosheid 2023-2030.
Wat speelt er en wat zijn mogelijke oplossingen?
Marc Mulder: 'Het doorgronden van de knelpunten waar jongeren tegen aanlopen kost tijd. Een jongere komt bijvoorbeeld bij Werk en Inkomen, maar vertelt maar een deel van zijn verhaal. Zo krijgt degene achter de balie ook niet het totaalplaatje. Wat daarbij speelt, is dat veel jongeren geen vertrouwen meer hebben in de hulpverlening. Dan denken ze: ‘waarom zou ik mijn verhaal hier vertellen en wat ga jij er dan mee doen?''
Gery Lammersen: 'Of dat jongeren noemen dat zij de indruk hebben dat professionals geen idee hebben wat zij als jongeren van huis uit hebben meegekregen. ‘Wat is in je omgeving normaal?’ Natuurlijk treffen we professionals die graag goed hun werk willen doen. Maar als de werkdruk hoog is en er zoveel dossiers liggen. Dan is het moeilijk om die andere kant te blijven zien. Veel hulpverleners, ook in de jeugdzorg en in de schuldhulpverlening, zitten klem. Die kunnen ook niet doen wat ze eigenlijk zouden willen en moeten doen.'
Werkzame elementen bij de aanpak van dak- en thuisloosheid onder jongeren
In februari 2023 wordt een vernieuwde versie van het Wat werkt bij-dossier Wat werkt bij de aanpak van dak- en thuisloosheid onder jongeren gepubliceerd. Het dossier wordt aangevuld met nieuwe wetenschappelijke kennis, ervaringskennis en kennis uit de praktijk. Zo worden ook de ervaringen van het jongerenpanel de 3de Kamer toegevoegd. De nieuwste inzichten zijn alvast verwerkt in een brochure.
Mirjam Andries: 'Bij een project als Housing First voor Jongeren begeleidt een persoon bijvoorbeeld de jongere en gaat ook mee met de jongeren naar de diverse loketten. Eveneens zien we op scholen dat steeds meer jongerenwerkers aanwezig zijn en in staat zijn om op tijd contact te leggen met jongeren. Zodra jongeren niet meer op school zitten wordt het moeilijker om een kwalificatie te halen. Daarbij raken deze jongeren ook hun netwerk op school vaak kwijt. Het vergroot de kans dat problemen zich gaan opstapelen.'
Wat kunnen gemeenten doen?
Gery Lammersen: 'Als gemeente kun je je nog meer verdiepen in de verhalen van deze jongeren en hen betrekken bij het maken van beleid. Het risico is dat je als beleidsmedewerkers van de gemeente bedenkt wat het plan wordt en dat voorlegt aan de jongeren. Dan moeten jongeren daar wat over zeggen in plaats van dat hen gevraagd wordt wat zij denken dat er moet gebeuren.'
