Steeds meer gemeenten zien in dat eenzaamheid onder jongeren een belangrijk en urgent thema is. Op dit moment brengen zij de problematiek in kaart en staan zij aan het begin van het ontwikkelen van een goed doordachte aanpak. Daarbij zetten zij nu vooral in op bewustwording van het thema bij professionals en jongeren zelf en daarnaast op preventie van vereenzaming. Ook bij professionals die in contact staan met jongeren is er steeds meer aandacht voor eenzaamheid. Zij zijn alert op signaleren die gerelateerd zijn aan eenzaamheid en gaan steeds vaker het gesprek aan met jongeren over dit lastige onderwerp.

Wat heb jij nodig?

Eenzaamheid bij jongeren, vooral bij hen die er langdurig mee te maken hebben, is een complex probleem. Verschillende oorzaken kunnen eraan ten grondslag liggen. Is het een gebrek aan sociale vaardigheden, een negatief zelfbeeld of iets anders? Het is belangrijk om goed na te gaan waar de eenzaamheid het meest door wordt beïnvloed, maar ook in welke mate een jongere is vereenzaamd. Bij preventie en lichte eenzaamheid kan het stimuleren van ontmoeting goed werken. Hoe langer een jongere vastzit in de eenzaamheidspiraal, hoe meer er een aanpak nodig is waarbij negatieve (denk-)patronen worden verkend en doorbroken. Het bieden van ondersteuning bij jongeren vereist dus allereerst kennis en deskundigheid over eenzaamheid én tijd voor een verkennend gesprek hierover. Tijd om samen met een jongere te verkennen op welke manier eenzaamheid een rol speelt en de vraag te stellen: 'Waar zitten jouw sociale uitdagingen en wat heb jij nodig?'.

‘Als we een jongere helpen bij het verminderen van eenzaamheid, dan is dat hetzelfde effect als een jongere uit de schulden halen. Dat betekent gewoon vijftig jaar levensgeluk’

Passend ondersteuningsaanbod

In het huidige ondersteuningsaanbod van professionals zijn er weinig interventies of activiteiten die als voornaamste doel hebben om eenzaamheid te verminderen. De professionals geven ook aan: ‘Wij richten ons niet expliciet op het verminderen van eenzaamheid’. De activiteiten zijn gericht op een breder palet aan problemen en eenzaamheid is daar een onderdeel van. Het is van belang om ondersteuning te bieden die inspeelt op de verschillende mechanismen die bij jongeren kunnen spelen en de verschillende gradaties van vereenzaming. Niet alleen gericht op het verbeteren van sociale vaardigheden en het optimaliseren van relaties met leeftijdsgenoten, maar ook aandacht voor cognitieve processen. Daardoor kan het aanbod in de gemeente nog beter bijdragen aan het verminderen en voorkomen van eenzaamheid bij jongeren. In de tweede plaats speelt ook persoonlijke voorkeur een rol. Zo kan er diversiteit zijn in het type activiteiten, waarbij de een zich meer richt op sport, de ander meer op cultuur.  

Hoe betrek je jongeren in een kwetsbare situatie?

Een belangrijk onderdeel is het betrekken van jongeren om meer zicht te krijgen op het vraagstuk. In de gemeenten worden verschillende groepen van georganiseerde jongeren gevraagd om mee te denken, zoals de jongerenambassadeurs, de leerlingenraad en het jongerennetwerk. Dit is waardevol, maar tegelijkertijd blijft het een uitdaging om jongeren te betrekken. Gemeenten geven aan dat zij zoekende zijn als het hierover gaat. Hoe je betrek je jongeren in een kwetsbare situatie bij het ontwikkelen van een aanpak? Hoe motiveer je hen om mee te denken? Gemeenten willen graag dat het ondersteuningsaanbod zo goed mogelijk aansluit bij de behoeften van de jongeren die eenzaamheid ervaren. 

‘De belangrijkste vraag is: waar voelen jongeren zich thuis? De een voelt zich meer thuis bij het jongerenwerk, de ander bij een maatjesproject’

Aandacht

In beleid en praktijk wordt het idee gedeeld dat eenzaamheid bij jongeren aandacht en deskundigheid behoeft, zo blijkt uit de eerste opbrengsten van de kennissynthese die Movisie momenteel uitvoert. Gemeenten zijn nog zoekende en zetten eerste stappen. Vanuit beleid wordt er sterk op preventie ingestoken: voorkomen dat jongeren vereenzamen. Een grondige analyse van het vraagstuk bij jongeren is het startpunt, onder andere door lokale cijfers op te vragen, persona’s te maken en het gesprek aan te gaan met jongeren en andere stakeholders. Het huidige ondersteuningsaanbod wordt in kaart gebracht en de vraag wordt gesteld: 'Sluit het huidige ondersteuningsaanbod aan bij de behoeften van jongeren die eenzaamheid ervaren?'. Soms wordt de keuze gemaakt om bestaande aanbod te verbeteren, soms om nieuw aanbod te creëren als er niet voldoende passend aanbod is. In de praktijk zien we dat professionals die in contact staan met jongeren steeds meer aandacht hebben voor eenzaamheid het gesprek hierover aangaan met jongeren. Dit gesprek vraagt om deskundigheid en een goed gevulde rugzak hebben en samen met een jongeren verkennen: wat heb jij écht nodig?