Initiatiefnemers vertelden dat veel tijd en energie verloren gaat in het rondkrijgen van de begroting. Ze doen er van alles aan om de uitkomstenkant zo laag mogelijk te houden. De betaling van medewerkers is in veel gevallen minimaal of afwezig. Zij zijn dan aangewezen op een uitkering of hebben andere inkomstenbronnen. Benodigde materialen worden geschonken door bedrijven in de omgeving. Of een locatie mag zonder kosten gebruikt worden. Inventief zoekt men naar inkomstenbronnen. Sommige initiatieven hebben inkomsten uit producten die verkocht worden of diensten die geleverd worden. Fondsen worden aangeschreven, men hoopt op donaties. 

'Het grote belang voor hen wordt niet vertaald in het vinden van dekking voor de financiering'

Gemeentegelden

Bijna alle initiatieven verkrijgen een deel van hun inkomsten door gemeenten. Meestal wordt er betaald op basis van Wmo-indicaties. Regelmatig wordt ook een deel via de participatiewet betaald. Sommige initiatieven krijgen daarnaast een projectfinanciering van de gemeente. Enkelen worden als voorliggende voorziening bekostigd. Om in aanmerking te komen voor gemeentegelden, wordt er een vorm van bewijs gevraagd. Levert het werk wel daadwerkelijk voldoende op? Deze bewijsvoering, voor welke vorm er ook wordt gekozen, kost veel tijd. Bovendien heeft dit vaak negatieve effecten op de vele zorgmijders die juist bij deze projecten aankloppen. Het initiatief vraagt hen namelijk niet het hemd van het lijf en formuleert geen meetbare doelen. Hoe dan ook, de meeste opbrengsten zijn niet eenvoudig ‘hard’ te maken. Deelnemers rapporteren zelf dat ze minder medicatie gebruiken, dat ze nu geen opname meer nodig hebben gehad of dat ze niet meer naar de geïndiceerde dagbesteding hoeven. Of er wordt een woninguitzetting of politieactie voorkomen. Dat zijn besparingen op toekomstige uitgaven. Hoe bewijs je dat?

Sommige gemeenten lossen het registratievraagstuk op door anonieme rapportages te vragen of rapportages op basis van totale aantallen. Bij de gemeente Doetinchem (Stadskamer) is het uitgangspunt dat werken aan ‘meedoen van iedereen’ sowieso veel oplevert. Dit verlegt de bewijslast naar hoeveel mensen bereikt worden en niet zozeer naar welke stap een individu precies heeft afgelegd. Ook met het delen van verhalen van deelnemers in een gemeenteraad kan het effect worden aangetoond (Eagle Shelter). 

Creatief blijven zoeken

De Voedseltuin ziet het zorgen voor voldoende inkomsten als een belangrijke taak, die een professional uitvoert. Zij zeggen dat hun project alleen maar kan bestaan als ze creatief blijven zoeken naar alternatieve bronnen. Zo spreiden ze het financiële risico zoveel mogelijk. Ateliers MTW heeft iemand in dienst voor één dag per week om de financiering te regelen. Sommige projecten zouden waarschijnlijk wel aanspraak kunnen maken op bekostiging via de Wmo en/of Participatiewet, maar dit vergt zoveel tijd en expertise dat het niet haalbaar is. Het dilemma ‘financiering kost tijd en specialistische kennis’ is op verschillende plekken waar te nemen. En dat is voor kleine ondernemers niet te doen. 

Een andere mogelijkheid is het opzetten van een sociale onderneming. Out of the Box TV wil doelen van mensen wil combineren met het voeren van een bedrijf op de commerciële markt. De afnemers zijn gemeenten, zorginstellingen en zorg-gerelateerde bedrijven. Zij dragen Out of the Box TV een warm hart toe en nemen hun diensten af, maar betalen toch minder dan de commerciële prijzen. 

Kan het niet anders?

In feite zegt iedereen telkens opnieuw hetzelfde: de financieringsvorm en bureaucratische regels maken het de initiatieven bijzonder lastig. Zou dat niet anders kunnen? Hier wordt gehoor aan gegeven als gemeenten het belang zien van welzijn en voorliggende voorzieningen willen financieren. Om goed inzicht te krijgen op wat het initiatief oplevert en wat er nodig is in materiële zin, is een open dialoog hierover met elkaar noodzakelijk. Een subsidie relatie is niet altijd de beste keuze vanwege de voorwaarden en verplichtingen die daar aan verbonden zijn. Een persoonsgebonden financiering misschien juist wel. 

Voor elk initiatief is het een dagelijkse struggle om voldoende financiering te krijgen. Er is onzekerheid over het voortbestaan. Het rapport heb ik in een prachtige uitzending van Out of the Box TV mogen aanbieden aan staatssecretaris Paul Blokhuis. Hij erkende het financieringsprobleem. Dat geeft hoop. 

Geschreven door: Ellen van Elswijk