Blog: de ambtenaar is geen bureaucraat

Gemeenten hebben sinds de decentralisaties in 2015 meer verantwoordelijkheid gekregen voor passende ondersteuning aan inwoners in kwetsbare situaties. Sindsdien is de kritiek op gemeenten toegenomen, niet alleen in de media, maar ook bij het Rijk. Hoewel uit diverse onderzoeken naar voren komt dat inwoners zich in het algemeen door hun gemeente goed geholpen voelen, blijft het wantrouwen in de uitvoeringspraktijk onverminderd groot.

De koning zei in de troonrede: 'De dienstverlening van de overheid moet veel hoger op de agenda. (…). De oorzaken van de huidige problemen zijn divers: verouderde ICT, personeelstekorten en te veel te gedetailleerd beleid, waardoor de uitvoering te ingewikkeld wordt. Medewerkers van uitvoeringsorganisaties staan hierdoor soms voor een onmogelijke opgave en de menselijke maat verdwijnt uit het zicht.'
 
Je zult maar medewerker zijn in zo’n uitvoeringsorganisatie van de overheid. De verwachtingen uit de samenleving zijn dan al niet hooggespannen en daar komen dan ook nog de talloze tijdrovende werkprocessen bij, het vaak onbegrijpelijke beleid, de werkdruk én de enorme verantwoordingsdruk. Het is onder die omstandigheden inderdaad een haast onmogelijke opgave om samen met de inwoner te reflecteren op wat voor hem of haar écht belangrijk is. Toch slagen deze medewerkers daar vaak wonderwel in. Dat de menselijke maat uit het zicht verdwijnt, is dan ook in het algemeen geen terechte conclusie. 
 
Uit praktijkonderzoek blijkt dat niet alleen de sociale professionals, maar óók de ambtenaren expliciet samen met inwoners zoeken naar wat hun leven tot een goed leven kan maken. Zij zijn, met andere woorden, veel responsiever dan de passage in de troonrede doet vermoeden. En dat is ook nodig, om antwoorden te vinden op vragen die voorbij de standaard oplossingen gaan.
 
Ambtenaren in uitvoeringsorganisaties volgen echt niet blind de regels. Het zijn geen bureaucraten, maar professionals, die als blijkt dat mensen zelf hun problemen niet meer kunnen oplossen, met hen op zoek gaan naar wat mogelijk is. Het beeld van deze ambtenaren verdient dan ook echt bijstelling. 
 
In de troonrede wordt aangekondigd dat de regering voorstellen gaat doen om de uitvoeringspraktijk te verbeteren. Laten we hopen dat de regering daarbij inziet dat uitvoerend ambtenaren niet zitten te wachten op nog meer regels en verantwoordingseisen. Nodig is dat er weer vertrouwen komt in deze professionals en dat aan hen gevraagd wordt wat zij nodig hebben om te kunnen doen wat werkelijk voor inwoners van betekenis is. 

Janny Bakker-Klein, voorzitter van de Raad van Bestuur bij Movisie, schreef regelmatig een column voor de bijlage ‘Het goede leven’ van het Friesch Dagblad. Deze column stond eerder in de uitgave van september.