Blog: Internationale dag tegen Ouderenmishandeling

Ouderenmishandeling is in Nederland een verborgen, maar groot probleem. Dit heeft grotendeels te maken met dat we onvoldoende weten wát we moeten zien en wát er onder ouderenmishandeling wordt verstaan. Waarden als zelfbeschikking, gelijkwaardigheid, respect, vrijwilligheid en toestemming bieden een kader*. In deze blog pleit Nelleke Westerveld om met deze waarden in het achterhoofd naar ouderen te kijken.

Ouderenmishandeling kent verschillende vormen. Psychisch geweld en financieel misbruik zijn de meest voorkomende vormen. Bij psychisch geweld hebben we het over kleineren, negeren, over het ontzeggen van bezoek en het beperken van bewegingsvrijheid. Bij financieel misbruik hebben we het over het gebruik van de pinpas, diefstal van geld en juwelen, gedwongen testamentverandering of het misbruiken van een persoonsgebonden budget.  

De oude mevrouw zat in haar stoel. Van ’s ochtends 9 uur totdat ze naar bed werd gebracht. Af en toe werd ze door het verzorgend personeel naar het toilet gebracht. Of ging ze met bezoek naar buiten. 'Ik kan ook wel met de scootmobiel in huis rijden', vertelde ze mij, 'maar mijn zoon zegt dat ik dan alles in huis kapot rijd, dus dat lijkt hem geen goed idee'.  

Langer zelfstandig thuis

Nederlands beleid is erop gericht dat ouderen langer zelfstandig wonen. Als dat door het ouder worden moeilijker wordt, dan worden ouderen afhankelijk van goede zorg van buren, vrienden en familie. Dat maakt ze kwetsbaar. Daarnaast verminderen door ouderdom cognitieve en fysieke vaardigheden. Veel ouderen zijn, met het ouder worden, minder goed in staat om informatie te verwerken. Er ontstaan fysieke klachten en dat maakt dat ze fysiek minder zelf kunnen doen. Dat betekent dat ze nog afhankelijker worden van mensen uit hun directe en naaste omgeving. 

En juist daar gaat het vaak mis. Wat begint als goede zorg, eindigt door onkunde, onmacht of onwetendheid in ouderenmishandeling. Dit is regelmatig onbedoeld, maar soms ook bewust en met een vooropgezet plan uitgevoerd. 

Ouderenmishandeling is een schending van mensenrechten.

Het begint vaak klein

Het is belangrijk om te realiseren dat ouderenmishandeling klein kan beginnen. Ouderenmishandeling gaat niet alleen over fysiek geweld, maar juist vaak over een gebrek en een tekort aan zelfbeschikking, respect, vrijwilligheid, toestemming en gelijkwaardigheid. Ouderenmishandeling kan klein beginnen en groot eindigen. Op de internationale dag tegen ouderenmishandeling besteden we extra aandacht aan ouderenmishandeling om kwetsbare ouderen te beschermen.

* Ontleend aan RelatieWijs, een normstellend kader voor professionals bij (ex-)partnergeweld.

Ouderenmishandeling is al het handelen of het nalaten van handelen van iedereen die een terugkerende persoonlijke of professionele relatie met de oudere (iemand van 65 jaar of ouder) heeft, waardoor de oudere persoon lichamelijke en/of psychische en/of materiële schade lijdt en waarbij van de kant van de oudere sprake is van een vorm van gedeeltelijke of volledige afhankelijkheid. 
Bron: Landelijk Platform Bestrijding Ouderenmishandeling, 2020.