De kritiek is vaak dat de botenparade stereotypen bevestigt en geen bijdrage zou leveren aan het verminderen daarvan. Hoe je stereotypen onderuithaalt is een uitdaging waar vele internationale wetenschappers zich over gebogen hebben. Hun conclusie: dit is zeker niet makkelijk op te lossen. Simpelweg uitleggen dat een bepaald stereotype niet klopt, werkt meestal niet. Als gastspreker John voor een schoolklas vertelt dat hij homo is én van voetballen en bier drinken houdt, weerlegt dat niet het stereotype beeld van de homo. De scholieren vinden John dan ‘niet zo’n echte’. Wetenschappers noemen dit ‘subtyping’ wat kan samengevat worden als ‘één zwaluw maakt nog geen zomer’.

Stereotypen verminderen

Wat werkt dan wel om onze stereotypen te verminderen? Allereerst: het werkt als je een diverse groep mensen ziet die onderling sterk van elkaar verschillen, zodat de diversiteit binnen de groep zichtbaar wordt. Het werkt dus dat je ziet dat lhbti+ personen sporters, kunstenaars, politici, zorgzame ouders en nog veel meer kunnen zijn. Wanneer we de onderlinge diversiteit binnen de groep herkennen, zijn stereotypen moeilijk in stand te houden blijkt uit onderzoek. Ten tweede, het is belangrijk dat de lhbti+ personen die je ziet voor een deel wél voldoen aan het stereotype. Dan kan niemand deze mensen makkelijk als de uitzondering op de regel wegzetten. Als de voetballende en bier drinkende John, aan een klas zou vertellen dat hij naast voetbal ook van stijldansen houdt, valt hij bij de leerlingen eerder in de categorie ‘homo’. Ze kunnen hem dan lastiger als uitzondering beschouwen en zo kan John hun beeld van ‘de homo’ enigszins veranderen. 

Ik ben bij vele prides geweest en het valt mij op dat de Canal Parade voldoet aan beide criteria. Je ziet een enorme diverse groep mensen: van type ‘burgerlijke’ roze gezinnetjes, diepgelovige christelijke en moslim lhbti+ personen tot echte feestbeesten. Na het bekijken van de botenparade is het vrijwel onmogelijk om één beeld over te houden aan lhbti+ personen, want je wordt geconfronteerd met een enorme veelzijdigheid en veelkleurigheid. Steeds meer media besteden juist aan die diversiteit aandacht en dat helpt om stereotypen langzaam af te laten brokkelen. 

Sociale normen

Een nog interessantere wetenschappelijke conclusie: of mensen die niet-lhbti+ zijn de anderen gaan discrimineren hangt enigszins af van welke stereotype beelden deze mensen hebben maar dit wordt vooral bepaald door de ‘sociale normen’. Bepalend is wat jij denkt dat normaal is, wat je denkt dat anderen doen. Anders gezegd, mensen discrimineren meestal, omdat ze denken dat de rest het ook doet. Maar het werkt ook andersom. Als je als inwoner van dit land ziet en hoort dat lhbti+ personen trots zichzelf kunnen laten zien tijdens de Pride week, de regering dit ondersteunt, bedrijven hier graag aan meedoen en dat honderdduizenden mensen langs de kant staan te juichen, dan is de boodschap duidelijk: in Nederland is lhbti+ zijn okay. Die boodschap vergroot de kans, dat ook al heb je stereotype beelden, je toch je best doet om lhbti+ personen hetzelfde te behandelen als ieder ander. En daar gaat het toch om? 

Hanneke Felten is projectleider en onderzoeker effectief discriminatie bestrijden.