Bouwstenen voor een effectieve sociale interventie - deel 2
Bouwsteen 2: een goede onderbouwing – waarom werkt het?
U heeft een aanpak ontwikkeld en deze met succes in de praktijk toegepast. U krijgt positieve reacties van uitvoerders en van de doelgroep. Wat kunt u nog meer doen om van uw aanpak een effectieve sociale interventie te maken? In deze serie artikelen dragen wij vijf bouwstenen aan voor een effectieve sociale interventie, met downloads naar ondersteunende producten waar u zo mee aan de slag kunt.
U wilt natuurlijk goed kunnen uitleggen waarom uw aanpak werkt. Allereerst omdat u echt verschil wilt maken voor de doelgroep van uw interventie. En om de uitvoerders van uw interventie te motiveren. Tot slot moet u ook de inzet van uw interventie kunnen verantwoorden aan opdrachtgevers.
Een goede onderbouwing is een samenhangend verhaal dat uitlegt waarom het beoogde doel te bereiken is met een bepaalde aanpak bij de gekozen doelgroep. Door daarbij gebruik te maken van beschikbare kennis maakt u uw onderbouwing extra overtuigend.
Start met een heldere probleemanalyse
Om goed te kunnen onderbouwen waarom een interventie in staat is om een probleem te voorkomen, verminderen of op te lossen is eerst een heldere analyse van het vraagstuk nodig. U kunt daarbij aan de volgende vragen denken:
- Voor welk probleem is uw interventie ontwikkeld?
- Wat is de aard, ernst, spreiding en gevolgen van het probleem?
- Welke factoren spelen een rol bij het veroorzaken, het in stand houden of het verergeren van het probleem?
Sommige interventies zijn ontwikkeld om een mogelijk risico te voorkomen of om een positieve ontwikkeling te stimuleren. Ook dan is het belangrijk om een heldere beschrijving te maken van deze ontwikkeling en de factoren die daarop van invloed zijn.
Het keuzemoment: welke factoren pakt uw interventie aan?
Vervolgens maakt u inzichtelijk welke factoren uw interventie aanpakt. Vaak is het niet mogelijk om alle factoren die een rol spelen bij een vraagstuk met één interventie aan te pakken. Ook kunnen er factoren zijn die u niet kunt beïnvloeden. Denk bijvoorbeeld aan het wegvallen van leeftijdsgenoten van eenzame ouderen. Wees dus duidelijk over wat uw interventie wel en niet omvat. En waar eventueel nog andere aanvullende interventies voor nodig zijn. Dit is voor uitvoerende organisaties of opdrachtgevers relevante informatie.
De gekozen factoren geven ook richting bij het aanscherpen van de (sub)doelen. Bijvoorbeeld: op veel scholen is sprake van een onveilig schoolklimaat voor homoseksuele jongeren. Dit wordt onder meer veroorzaakt doordat leerlingen over onvoldoende informatie beschikken over homoseksualiteit onder jongeren en vaak geen homoseksuele jongeren kennen. Bij een interventie die deze factoren aanpakt zie je dat terug in de subdoelen dat leerlingen meer weten over homoseksualiteit onder jongeren en homoseksuele jongeren op school hebben leren kennen.
Van doelen naar aanpak
Tot slot staat u voor de uitdaging om aannemelijk te maken dat met uw aanpak ook daadwerkelijk de doelen bij de doelgroep bereikt kunnen worden. Dit doet u door per subdoel kort weer te geven welke aanpak u gebruikt om dat doel te bereiken.
Zo is bijvoorbeeld bij een interventie voor daders van huiselijk geweld een subdoel dat zij signalen van spanningsopbouw bij zichzelf leren herkennen. In de aanpak van de methode wordt om dit subdoel te bereiken via een plaatje van een agressiecirkel de spanningsopbouw voor daders inzichtelijk gemaakt en met behulp van scenario’s geoefend met het herkennen van de signalen.
Maak gebruik van bestaande kennis
Natuurlijk zijn uw eigen observaties en praktijkervaringen een waardevolle basis voor de onderbouwing van uw interventie. Maar uw onderbouwing wordt nog overtuigender wanneer u ook gebruik maakt van bestaande kennis. Zo kunt u uw probleemanalyse versterken door te lezen over wat in de literatuur bekend is over de oorzaken van het probleem dat u wilt aanpakken. Ook kunt u gebruik maken van relevante onderzoeken, theorieën of modellen die aantonen dat de door u toegepaste aanpak werkt om uw doel te bereiken.
Zo zetten veel interventies om de sociale samenhang in een wijk te vergroten in op overbruggende contacten. Volgens de literatuur (Lub e.a., 2011) blijkt dit vooral te werken wanneer bij de aanpak professionele begeleiding wordt ingezet die zorgt voor structureel contact en een open gespreksklimaat waarbij gevoelens van empathie worden opgewekt. Door gebruik te maken van deze kennis kan de aanpak verbeterd worden.
De logische samenhang in een figuur
Om uw doelgroep, de uitvoerders of uw opdrachtgever te kunnen overtuigen dat met uw aanpak inderdaad de beoogde doelen worden bereikt, hebt u dus een logisch samenhangend verhaal nodig. Het volgende figuur kan u helpen om voor uw interventie tot zo’n redenering te komen.
Een goede onderbouwing is de basis
We onderscheiden vijf bouwstenen voor een effectieve sociale interventies: de beschrijving, de onderbouwing, evaluatie van praktijkervaringen, monitoring en effectonderzoek. De eerste twee bouwstenen, de beschrijving en de onderbouwing, vormen daarbij de basis. Als u van uw bouwstenen een toren bouwt en u trekt de onderste bouwstenen er onderuit, dan valt de toren immers om! Bij aanmelding voor de databank zijn de onafhankelijke beoordeling op het niveau goed beschreven en op het niveau goed onderbouwd dan ook belangrijke kwaliteitsstappen die we in onze databank voor onze bezoekers goed zichtbaar maken. Juist bij deze eerste twee bouwstenen valt doorgaans de meeste winst te behalen en pas daarna is het echt zinvol aan de slag te gaan met onderzoek.
Meer lezen?
Meer informatie en voorbeelden vindt u in de volgende publicaties:
- Van beschrijven naar meten, verschenen in Wat werkt nu werkelijk?, jaarboek van het Tijdschrift voor sociale vraagstukken.
- De handleiding bij het werkblad beschrijving interventie, hoofdstuk 3.
- Do it right. Een stappenplan voor ontwikkeling van interventies voor acceptatie van lesbische vrouwen, homomannen, biseksuelen en transgenders.