Een buurt voor iedereen: hoe doen we dat?

Gemeenten hebben de opgave gekregen om beschermd wonen en maatschappelijke opvang zó te organiseren dat mensen met een verhoogde kwetsbaarheid zo veel als mogelijk mee kunnen doen in de samenleving. Voor de kwaliteit van leven is het belangrijk dat iemand echt ‘landt’ in de wijk. Tijdens de tweede landelijke leerbijeenkomst Beschermd Wonen op dinsdag 6 november 2018 hebben gemeenteambtenaren, sociale professionals en ervaringsdeskundigen samen nagedacht over hoe we mensen met een verhoogde kwetsbaarheid laten ‘landen’ in de buurt.

Movisie-adviseur Anne-Marie van Bergen blikte terug op de eerste bijeenkomst Beschermd Wonen. Vervolgens bekeken we voorbeelden uit de praktijk. Zo vertelde ervaringsdeskundige Paola Buitelaar over het Kiemuur. Een inloopuur in de wijk waar iedereen welkom is en er geen wachtlijst of doorverwijspapiertje nodig is. BuroBries lichtte kort toe hoe zij in gemeente Groningen aan de slag gaan om ervoor te zorgen dat mensen met een verhoogde kwetsbaarheid op een geslaagde manier kunnen deelnemen aan de maatschappij.

‘Een buurt voor iedereen, vraagt iets van iedereen’

Volgens Anne-Marie van Bergen gaat een buurt voor iedereen over meer dan enkel wonen en zorg. Het gaat ook en vanuit het perspectief van de mensen om wie het gaat vooral om plezierig leven binnen de samenleving. Dat vraagt iets van iedereen in de leefomgeving, niet alleen van professionals.

Bekijk de presentatie van Movisie

Voor de mensen om wie het gaat, is het belangrijk dat er ruimte is voor eigen regie en dat ze toegang hebben tot steunmogelijkheden op alle levensgebieden. Het betrekken van inwoners met ervaringsdeskundigheid bij alle stappen die je zet om een buurt voor iedereen te realiseren helpt om te komen tot een aanpak die in de praktijk ook werkt. Voor zo’n werkende aanpak zien we in buurten waar dit wordt gerealiseerd vijf belangrijke elementen:

  1. Een open en opbouwende houding bij alle mensen die betrokken zijn. Dit vergt van beroepskrachten die hieraan werken aandacht om dit te bevorderen, bijvoorbeeld zoals in kwartiermaken.
  2. Ruimte voor de mensen om wie het gaat om van betekenis te kunnen zijn.
  3. Hulpbronnen die in de buurt beschikbaar zijn actief betrekken (ontmoetingspunten, clubs en verenigingen, buurthuizen, kerken enzovoorts).
  4. Zorgen dat mensen niet uit beeld raken.
  5. Veiligheid voor alle inwoners en werkers

Randvoorwaarden zijn:

  • Bestuurlijk draagvlak
  • Gezamenlijk enthousiasme
  • Lef
  • Doen!

Verantwoordelijkheid voor gemeenten

Het is met de komst van de Wmo in 2015 een verantwoordelijkheid van alle gemeenten om in wonen en opvang te voorzien voor mensen die dit niet zelfstandig kunnen. Per 2021 krijgen alle gemeenten het budget hiervoor en moeten ze de inkoop van benodigde voorzieningen geregeld hebben. De VNG heeft in de aanloop hiernaar een ondersteuningsprogramma ‘Van beschermd wonen naar een beschermd thuis’ ontwikkeld.

Praktijkvoorbeeld: het Kiemuur

Paola Buitelaar is ervaringsdeskundige. Als 20-jarige raakte ze in een psychose. Haar terugweg vinden in de maatschappij vond plaats de vorm van beschermd wonen. ‘Ik kreeg een uurtje per week hulp, terwijl ik de hele week met mijn ziekte onder de arm liep. Ik vond het sociaal heel moeilijk vanwege het stigma’. Later volgde ze een cursus ervaringsdeskundigheid, waarna ze ging werken bij het RIBW-Brabant. ‘Ze boden aan om samen te ontdekken hoe we ervaringsdeskundigheid kunnen inzetten.’

‘Eigen inzicht en eigen regie zijn heel erg belangrijk’

Ze vond dat de steun aan RIBW-cliënten meer gericht mocht worden op empowerment. ‘Eigen inzicht en eigen regie zijn heel erg belangrijk’. Ze ontwikkelde het Kiemuur. Een inloop uur in wijk waar iedereen welkom is. Ook bewoners uit de buurt, die niet onder beschermd wonen vallen kunnen langskomen, met vragen voor zichzelf of als ze vragen hebben over mensen uit hun omgeving waar iets mee aan de hand lijkt te zijn. Dat helpt om hen mensen met verward gedrag beter te laten begrijpen.

Het Kiemuur is uitvoerig beschreven in de praktijkbeschrijving Samen Sterk zonder Stigma in de wijk.

Bekijk de praktijkbeschrijving Samen Sterk zonder Stigma

Welkom in de buurt

Hoe laten we cliënten goed landen in de buurt? Deze vraag stelde gemeente Groningen aan BuroBries. Zij wilden af van de standaard aanpakken van grote aanbieders en meer ruimte bieden aan kleinere partijen en burgerinitiatieven met vernieuwende ideeën. Deze konden een kleine subsidie krijgen, waarbij de verwachting was dat ze hun praktijk ook gaan voortzetten na afloop van de subsidieperiode. BuroBries is ingezet om deze praktijken te helpen bij de subsidieaanvraag en het vervolgens realiseren van het voorgestelde aanbod. In de volgende leerbijeenkomst zal BruoBries dieper ingaan op de ervaringen en resultaten. Houd de Movisie-agenda in gaten voor de eerstvolgende bijeenkomst.

Hoe doen we dat?

De aanwezigen beantwoordden samen de vraag hoe werken we aan een buurt voor iedereen. In de uitwisseling gaven ze elkaar veel voorbeelden hoe zij het zelf aanpakken. Als het gaat om de vraag hoe het lukt om mensen duurzaam in beeld te houden is een goede afstemming tussen alle betrokken partijen van belang, dus ook de informele hulp. Ook open staan voor oplossingen of vragen die vanuit de samenleving komen is van toepassing. Wat we doen om elkaar beter te begrijpen is het netwerk betrekken, verbinden, gespikkeld wonen en activiteiten laagdrempelig houden. Het evalueren en meten van resultaat is dikwijls een combinatie van kwalitatief en kwantitatief onderzoek. Het werken met quota werd flink betwijfeld als een effectieve manier van resulteren meten.

Leerbijeenkomsten bijwonen? 

Ook in 2019 organiseert Movisie leerbijeenkomsten over diverse thema’s, waaronder ook beschermd wonen. Houd de Movisie-agenda in de gaten en meld je aan. Altijd up-to-date zijn over nieuws en evenementen van Movisie? Schrijf je in voor de Movisie-nieuwsbrief en ontvang de agenda elke twee weken in je mailbox.