Buurtkracht: wat werkt en wat niet?

Een inkijkje in de ‘Donderberg-structuur’

Er zijn verspreid over het hele land veel mooie voorbeelden van buurtbewoners die zelf het heft in handen nemen. Omdat ze samen een probleem aan willen pakken of iets moois willen realiseren: van groen in de wijk tot de instandhouding van een buurtsuper. Sommige initiatieven stranden, andere zijn succesvol. Movisie volgde sinds 2012, 25 van deze initiatieven. Wat werkt en wat niet? Een inkijkje in de manier van werken van de wijkraad in Donderberg.

Een van de gevolgde initiatieven in het E-boek Stappen in buurt- en dorpskracht speelt zich af in Donderberg - ooit de armste wijk van Nederland. Onder de bewoners zijn veel werklozen, migranten en laag opgeleiden met weinig geloof in instanties. Sinds maart 2013 werkt een 15 leden tellende wijkraad zelfbewust en met frisse blik aan nieuwe initiatieven om de wijk te verbeteren. Samen met bewoners én andere betrokken partijen, zoals woningbouwcorporaties en de gemeente.

Een van de eerste acties van de Donderbergse wijkraad is het benoemen van voor haar belangrijke punten. Zo wil de wijkraad gaan werken aan collectieve belangen mét en niet vóór de bewoners. Verder besluiten leden van de wijkraad via eigen waarneming en gesprekken met bewoners te onderzoeken wat er in ‘hun’ Donderberg leeft. Ieder lid benadert tien bekende en minder bekende wijkbewoners om informatie ‘op te halen’ en behoeften te peilen. Uit gesprekken met wijkbewoners komen een aantal initiatieven waarop de wijkraad vol wil inzetten, waaronder examentraining en de woonzorgbrigade.

Examentraining en zomerschool

‘Bewoners van onze wijk hebben vaak niet de financiële ruimte om hun kinderen die er in het laatste middelbare schooljaar niet zo goed voor staan naar examentraining te sturen’, vertelt Josette Thissen, opbouwwerkster in Donderberg: ‘Als ze niet slagen voor hun examen en daardoor misschien van school moeten, is er een flinke kans dat ze ontsporen. Een groepje bewoners heeft samen met leden van de wijkraad een examentraining georganiseerd. Studerende jongeren uit de wijk - rolmodellen dus - zijn bereid gevonden om, onder begeleiding van twee middelbare schooldocenten, de eindexamenkandidaten bij te spijkeren. Met succes: 90% van de leerlingen is geslaagd. Er wordt subsidie aangevraagd bij het Ministerie van OC&W om de examentraining de komende jaren uit te breiden naar een zomer- en zaterdagschool.’

Woonzorgbrigade

In de nieuwe Wmo ligt de nadruk op het zorgen voor elkaar. Ook in Donderberg krijgt welzijn-nieuwe-stijl langzamerhand gestalte, vertelt Josette: ‘Enerzijds wonen er hulpbehoevende mensen in de wijk die geen recht meer hebben op professionele hulp en niet of nauwelijks beschikken over een eigen netwerk. Anderzijds zijn er mensen die graag helpen en/of een uitkering hebben. Deze uitkeringsgerechtigden zijn verplicht om af en toe met een vuilprikker door de wijk te gaan, maar zij kunnen veel meer en zinvoller werk doen. Een groep bewoners is langs de deuren gegaan om behoeften te inventariseren. Vaak zeggen mensen dat ze niets nodig hebben. Ik adviseer om goed door te vragen en verder te kijken. Als de voortuin een oerwoud is, zeg je: ‘Maar het kost u wel wat moeite om het voortuintje te onderhouden?’ Vaak blijken mensen dan toch wel graag hulp te krijgen bij het schoffelen, het boodschappen doen of andere dingen. Is er meer nodig, dan leggen we alsnog de link met professionals.

De ‘Donderberg-structuur’ in 5 stappen:

  1. Er komt een initiatief of signaal van bewoners binnen bij de wijkraad.
  2. De wijkraad peilt of dit iets is waar meer mensen in de wijk behoefte aan hebben.
  3. Zo ja: de wijkraad nodigt bewoners uit om mee te werken aan de uitvoering van het initiatief.
  4. Zij vormen samen een initiatiefgroep, waar een lid van de wijkraad zich bij aansluit.
  5. Als het goed gaat met de initiatiefgroep, schuift het wijkraadlid naar de achtergrond. Uiteraard kan de groep bij vragen altijd aankloppen.

Voordeel van deze opzet is de minimale belasting op wijkraadleden. Initiatieven zijn echt van en voor de wijk.

Bewoners zelf aan het roer

De wijkraad verzet bergen goed werk, maar moet niet ten onder gaan aan het eigen succes. ‘Het risico bestaat dat de wijkraad zich teveel werk op de hals haalt’, aldus Josette. ‘We hebben drie mooie projecten opgezet. Daarnaast gaat de wijkraad aan de slag met andere signalen uit de wijk. Ik hoor nu
al geluiden van wijkraadleden dat het erg druk is. Daarom hebben we een structuur bedacht waarin bewoners vooral zelf initiatieven gaan uitvoeren [zie kader boven, red]. Hier is wel iemand van de wijkraad bij betrokken, maar hij of zij verdwijnt geleidelijk naar de achtergrond.’

Lees meer over de krachten, valkuilen en uitdagingen in Donderberg en andere plaatsen in het E-boek Stappen in buurt- en dorpskracht.