De drie hoeken worden gevormd door een adviesraad, belangenorganisaties en participatieteam, en de gemeente. De driehoek is zorgvuldig opgebouwd: de gemeente Amersfoort vroeg Movisie in het voorjaar 2014 een ‘Amersfoorts model’ uit te werken, en daarin de visie van de bestaande raden zwaar mee te laten wegen. Er waren nogal wat bestaande raden, vertelt Hanny Michels van de gemeente: ‘Neem alleen al de formele. Cliëntenraad Wmo, Seniorenraad, Gehandicapten en Patiënten Platform, cliëntenraad Sociale Zekerheid. Elke organisatie op zich bracht advies uit.

Proces

Movisie interviewde de betrokken partijen over hun gewenste betrokkenheid bij de beleidsvorming en besprak de resultaten in de ondertussen geformeerde kerngroep. Karin Sok van Movisie: ‘Deze kerngroep bestaat uit afgevaardigden van de meeste partijen, plus de gemeente. Onder begeleiding van Movisie werkte de kerngroep het model dat ontstond steeds verder uit. Na verschillende terugkoppelmomenten met de betrokken wethouders en waar nodig gesprekken met individuele partijen, was er kort voor de zomer van 2015 voldoende draagvlak. Toen hebben we het Amersfoorts model in een gezamenlijke werkconferentie gepresenteerd.’

De driehoek

De Adviesraad Sociaal Domein in de ene hoek en de belangenorganisaties en het participatieteam in de andere, vormen samen de stevige basis van de driehoek. Alhoewel de hoeken willekeurig zijn ingetekend, ze hadden ook op andere plekken kunnen staan’, benadrukt Karin Sok. ‘We wilden vooral aangeven dat alle drie de hoeken even waardevol zijn, en dat de onderlinge uitwisseling erg belangrijk is.’ Formeel adviseren en ad hoc informatie verzamelen gaan in het model zij aan zij en versterken elkaar.

Formeel

De Adviesraad Sociaal Domein geeft het college van B&W gevraagd en ongevraagd advies op ontwikkelingen binnen het Sociaal Domein. Van de leden van de adviesraad wordt naast een brede deskundigheid op het terrein van Wmo, Jeugdwet en Participatiewet vooral formele input gevraagd. Hanny Michels: ‘We willen dat ze beleidsmatig mee kunnen denken, dat ze advies- en overlegvaardigheden hebben, en dat ze zaken met een helikopterblik kunnen bekijken.’

Creatief

De belangrijkste taak van de belangenorganisaties en het Participatieteam is het verzamelen en beoordelen van signalen over ontwikkelingen in de stad en het toetsen van hoe beleid nu daadwerkelijk uitpakt in de praktijk. Hanny Michels: ‘Dit gaat op ad hoc basis en kan gebeuren op eigen initiatief, maar ook op aanvraag van de adviesraad of de gemeente. Het Participatieteam bestaat uit creatieve en sensitieve mensen die cliënten en andere inwoners weten te mobiliseren rond actuele thema’s. Echte kwartiermakers dus, die ook de ongeorganiseerde belanghebbenden weten te bereiken via sociale media, polls en informele ontmoetingen.’

Serieus

De gemeente heeft in dit geheel een faciliterende en voorwaardenscheppende taak: middelen, vroegtijdig betrekken en zorgvuldige terugkoppeling. Een belangrijke voorwaarde voor het slagen is dat de medewerkers van de gemeente het werk van de Adviesraad en het Participatieteam serieus nemen, weet Hanny Michels. ‘Zowel het college van B&W als de ambtenaren moeten bij het vormen van nieuw beleid en het monitoren van bestaand beleid altijd overleggen met de adviesraad en het participatieteam.’

Onzekerheid

Over het algemeen zijn de betrokkenen zeer content met het ‘Amersfoortse model’ dat er nu ligt. Bij de daadwerkelijke implementatie ziet Karin Sok nog wel belangrijke aandachtspunten. ‘Sommige bestaande raden zullen hun formele adviesrol verliezen. Dit geeft een gevoel van onzekerheid. Ik snap hun zorgen. Dit vraagt van de gemeente om een betrouwbare partner te zijn, die in ieder geval altijd terugkoppelt.’

Wijze mensen

Karin Sok vervolgt: ‘Wat ook helpt om het gevoel van onzekerheid weg te nemen, is heldere afspraken maken over evaluatiepunten. Met het Amersfoorts model is het proces niet af, dan begint het eigenlijk pas. Belangrijk is om tijdens de implementatie de vinger aan de pols te houden en op meerdere momenten met elkaar te evalueren of de zorgen destijds terecht waren en er bijgesteld moet worden. Karin Sok: ‘Er zijn bijvoorbeeld zorgen dat het een te kleine adviesraad wordt, met te weinig ervaringsdeskundigheid. Dat het een raad wordt van wijze mensen die te ver afstaat van de samenleving en de belangenorganisaties.’

Essentieel

Hanny Michels heeft ook zo haar zorgen, waaronder die over de jongeren. ‘De jeugd is niet vertegenwoordigd. Zij laat zich moeilijke organiseren, is vluchtig. Maar er moet wel aandacht zijn voor deze groep. Zij moeten worden aangesproken in de periferie van de stad. Het Participatieteam kan hier een belangrijke rol in spelen.’ Karin Sok beaamt: ‘Er moet serieuze aandacht blijven voor deze aandachtspunten. Dat is voor het slagen van het implementatieproces essentieel.’

Uitkristalliseren

Karin Sok concludeert: ‘De driehoek vormt als het ware een frame waarbinnen de invulling gaandeweg verder zal uitkristalliseren. Met deze driehoek worden belangrijke wensen van de gemeente en de bestaande raden gerealiseerd: meer verbinding tussen de raden onderling en tussen burgers en gemeente, en meer integraal werken. Het model speelt ook in op de tijdelijke en thematische betrokkenheid van mensen, zowel georganiseerd als ongeorganiseerd.’