Cocreatie schept ruimte voor ideeën

Harm van Dijk, partner bij van Van Harthe centrum voor CoCreatie, legt uit  hoe cocreatie kan werken in wijken, gemeenten en gemeenteraden.

‘Het geheim van de Van Harthe-aanpak is het bundelen van energie en individuele belangen van burgers in een duurzame samenwerking, door te focussen op de zaken die zij samen belangrijk vinden. Door samen concrete plannen te maken ontstaat mede-eigenaarschap’, vertelt Van Dijk. 'Zowel het professionele als persoonlijke kan gebruikt worden om ideeën te genereren en verder uit te werken. En de ontmoeting van nieuwe mensen en ideeën geeft energie en het gevoel dat je ‘erbij’ wilt zijn.’ Kortom een mooie aanpak om tot innovatie te komen.

Stappenplan

De cocreatie-aanpak van Van Harthe bestaat uit vijf stappen:

Stap 1 – Voorbereiden : urgentie bepalen en stakeholders uitnodigen.
Voor de deelnemers is het lastig een bijdrage te leveren als de gedeelde urgentie en het doel van het traject niet helder is. Daarnaast is het van belang dat iedereen die belang heeft bij de oplossing meedoet.

Stap 2 - Visie ontwikkelen: gemeenschappelijke basis vormen en thema’s benoemen
De groep bepaalt zelf de agenda en de thema’s die zij van belang vindt om verder uit te werken. Dat gebeurt in een dialoogsessie. Met de keuze van de thema’s wordt ook de visie verankerd.

Stap 3 - Ideeën genereren: thema's verkennen en uitwerken in ideeën
De thema’s worden vertaalt in voorstellen voor projecten en maatregelen. De voorstellen worden vervolgens door de werkgroep plenair gepresenteerd.

Stap 4 – Selecteren: ideeën prioriteren en clusteren in werkplaatsen
Alle deelnemers maken samen een keuze uit de ideeën en voorstellen en kennen prioriteiten toe aan de belangrijkste voorstellen. De ideeën worden vervolgens rond deze belangrijkste ideeën geclusterd.

Stap 5 – Uitvoeren: organisatie opzetten, plan uitwerken en acties uitvoeren
Om de uitvoering te ordenen wordt rond elk van de clusters een taakgroep ingericht, die het cluster adopteert en zich verantwoordelijk maakt voor uitwerking en uitvoering. Vanuit elke taakgroep wordt iemand afgevaardigd in de regiegroep die de overall coördinatie en eventueel de afstemming met de lijn verzorgd.

Uitgangspunten

Om het cocreatietraject te laten slagen is het van belang dat de facilitator die de groep begeleidt een aantal uitgangspunten voor ogen houdt. Deze uitgangspunten zijn: openheid, gelijkwaardigheid, wederkerigheid en transparantie.

De belangrijkste succesfactoren

Van Dijk heeft een groot aantal cocreatietrajecten uitgevoerd op zeer verschillende plekken. Op basis van deze ervaring zijn een aantal succesfactoren te benoemen.

  1. Voorafgaand aan het cocreatieproces is een regiegroep samengesteld die inhoudelijk verantwoordelijk is en het traject doorlopend bespreekt met de facilitator.
  2. Tijdens het traject is er een open agenda met kaders die vooraf zijn benoemd.
  3. Centraal staat: de inhoud ontstaat door de gezamenlijke kennis van de mensen die deelnemen. Het gaat om het bouwen van relaties en van daaruit volgt de inhoud.
  4. De procesmatige aanpak en heldere structuur is belangrijk zodat de deelnemers weten waar ze aan toe zijn. Dat geldt ook voor de inhoud waarop de deelnemers worden uitgenodigd.
  5. De facilitator moet de uitgangspunten van cocreatie waarborgen.
  6. Diversiteit in de deelnemers is belangrijk. Dit komt nieuwe ideeën ten goede.

Praktijkvoorbeelden

Cocreatie kan divers worden ingezet. Denk aan wijken of gemeenten, maar ook in gemeenteraden. Twee praktijvoorbeelden om dit toe te lichten:

Voorbeeld 1: Coöperatie Nieuwleusen Synergie
Twee ondernemers uit Nieuwleusen en de Gemeente Dalfsen willen een Duurzaam Nieuwleusen. Maar hoe krijg ze de gemeenschap daarin mee? In een cocreatietraject worden bewoners, instellingen en bedrijven gemobiliseerd. Het resultaat van het traject is dat door 45 deelnemers de coöperatie Nieuwleusen Synergie wordt opgericht met een veelheid aan activiteiten gericht op een duurzaam leefbaar Nieuwleusen. Onder het motto 'Deur ôns, veur ôns!' zijn o.a. een lokaal energiebedrijf met zonnestroom en windmolens opgericht, een kringloopwinkel en schooltuinen ingericht en een buurtdeelauto aangeschaft. Een jaar na de oprichting bruist de coöperatie van energie!

Voorbeeld 2: Raadsconferentie structuurvisie Venlo
Venlo is toe aan een nieuwe structuurvisie. Dat wil de gemeente op een andere manier aanpakken: 'van buiten naar binnen'. De raad wil zichzelf opnieuw positioneren: niet aan het einde instemmen, maar aan het begin van het traject sturen, de stip op de horizon zetten. Er wordt een tweedaagse raadsconferentie gehouden. De raad, samen met burgers, instellingen, ondernemers en ambtenaren, werkt een concreet toekomstbeeld voor Venlo in 2030 uit, als basis voor de nieuwe structuurvisie.

Meer informatie

Lees meer over de aanpak en resultaten van Van Harthe op www.vanharthe.nl.