Column: Tijd om boos te worden

Vandaag, 8 maart, is het internationale vrouwendag. Een dag om onder andere stil te staan bij het geweld dat vrouwen wordt aangedaan. Het team Sociale Veiligheid van Movisie vraagt zich af: wordt het niet eens tijd om boos te worden bij de strijd tegen huiselijk geweld en alle andere vormen van geweld waar vrouwen slachtoffer van zijn?

Elke dag sterven wereldwijd 137 vrouwen als gevolg van geweld van een familielid, partner of ex-partner (zie dit onderzoek van de VN). In Nederland sterft er elke 10 dagen een vrouw als gevolg van huiselijk geweld. Uit een onderzoek van The European Union Agency for Fundamental Rights (later door het Atria Kennisinstituut in Nederlandse context geplaatst) bleek dat bijna 45% van de Nederlandse vrouwen, sinds hun 15de jaar, ooit een vorm van fysiek of seksueel geweld heeft ervaren. Dit betreft alle gradaties van geweldsincidenten. Zowel eenmalig, herhaald of structureel geweld en door bekende en onbekende daders. Het gaat daarnaast om geweld in de huiselijke kring en daarbuiten. 

'In Nederland sterft er elke 10 dagen een vrouw als gevolg van huiselijk geweld'

Weten we nog wel wat de norm is? 

Wordt het niet eens tijd om boos te worden bij de strijd tegen huiselijk geweld en alle andere vormen van geweld waar vrouwen slachtoffer van zijn? De cijfers geven aanleiding om na te denken over de vraag: bewaken we de grens voldoende van wat binnen de wet en onze sociale norm toelaatbaar is? Op het moment dat er sprake is van huiselijk geweld of seksueel geweld is er duidelijk sprake van overschrijding van een norm, maar weten we nog wel wat de norm is? Of is de norm in de loop der jaren verschoven? Hoe voeren we met elkaar, bijvoorbeeld op de sportclub, een gesprek hierover en stellen we duidelijk een norm opdat veiligheid, welzijn, geluk en ontwikkeling van vrouwen en meisjes gewaarborgd zijn? Met het project Sociale Veiligheid in de Publieke Ruimte zoekt het team Sociale Veiligheid van Movisie naar antwoorden op deze vragen. We willen een normstellend kader ontwikkelen, waarmee het gangbaar wordt om gedrag te beoordelen en grenzen te trekken. 

Wat is er mis met urgentie?

Naast een discussie over normstelling is ook een discussie gerechtvaardigd over de tot nu toe gehanteerde aanpak. De aanpak die zich het beste laat omschrijven als ‘de aanpak van de lange adem en geduld’. Het is in dit kader wellicht geen toeval dat het Verweij-Jonker Instituut recent een rapport schreef over de ontwikkelingen in de aanpak van huiselijk geweld en kindermishandeling en het de volgende titel meegaf: 'Kunnen we huiselijk geweld en kindermishandeling echt stoppen?' en als subtitel: 'een kwestie van lange adem'. Een lange adem, maar wat is er mis met urgentie? Is boosheid niet eerder gerechtvaardigd gezien de schadelijke en soms dodelijke gevolgen van huiselijk en seksueel geweld gericht tegen vrouwen? Wat zou er gebeuren als we de boosheid van de Egyptisch-Amerikaanse activiste, schrijfster en initiatiefnemer van #MosqueMetoo Mona Eltahawy zouden toepassen in de bestrijding en preventie van huiselijk geweld en seksueel geweld? Eltahawy adviseert vrouwen in haar boek “The seven necessary sins for women and girls” om in de strijd voor gendergelijkheid boosheid, aandacht, godslastering, ambitie, macht, geweld en lust toe te passen. Wie goed kijkt, ziet haar knipoog naar de Bijbelse zeven hoofdzonden. Eltahawy klaagt met haar werk het patriarchaat aan dat in haar ogen vaak in naam van religie macht uitoefent op vrouwen om zich koest te houden en te gedragen, te midden van misbruik, geweld en zelfs moord. Zij zegt dat de samenleving, in het bijzonder de Amerikaanse samenleving, een shock nodigt heeft om te realiseren hoeveel onrecht vrouwen wordt aangedaan om in actie te komen. 'Stel je voor dat mannen deze typen van geweld en onrecht zouden ervaren? Dan was de wereld al lang in actie gekomen. Waarom wordt ons vrouwen dan geleerd om het rustig aan te doen en geduld te hebben als het over ons gaat?',  vraagt zij in een interview bij de Amerikaanse nieuwszender CNN.

'Wij prediken geen activisme, maar beogen impact'

Activisme en impact bij de aanpak van seksueel geweld tegen vrouwen en meisjes

Het ontbreekt aan wetenschappelijk onderzoek en bewijs om de effectiviteit van de inzet van boosheid tegen huiselijk geweld en seksueel geweld aan te tonen. Dat neemt niet weg dat de geschiedenis ons leert dat shockbewegingen snelle veranderingen tot stand brengen. De meest recente gebeurtenis is misschien wel de moord op de zwarte Afro-Amerikaan George Floyd. Een moord die wereldwijd een shockbeweging tot stand bracht, leidde tot wereldwijde demonstraties voor gelijke rechten voor zwarte mensen en de agendering van zwarte issues. De #MeToo beweging is ook recent, waarmee wereldwijd aandacht kwam voor seksueel grensoverschrijdend gedrag. Het leidde tot ophef en het ter verantwoording roepen van vooral bekende en machtige mannen in de entertainmentindustrie. 

Het kenmerk van deze twee bewegingen is hun activistische gehalte. Dat is nog eens iets anders dan wat wij doen bij Movisie. Wij prediken geen activisme, maar beogen impact. Wij zijn een kennisinstituut die gebruikmakend van wetenschappelijke kennis en praktijkervaring maatschappelijke impact beoogt in de samenleving, in het werk van professionals en in de levens van inwoners. En in het specifieke geval van vrouwen en kinderen die vaker dan mannen slachtoffer zijn van grensoverschrijdend gedrag. Op een dag als vandaag, Internationale Vrouwendag, kan het verfrissend zijn om een kijkje te nemen in de wereld om ons heen en te beseffen dat er meerdere wegen zijn die leiden naar Rome. En om te erkennen dat boosheid daar één van kan zijn. En dat het, tot slot, misschien ook goed is om boos te zijn op het feit dat in ons land elke tien dagen een vrouw overlijdt als gevolg van huiselijk geweld.