‘Mooi dat we hier met zoveel mensen bij elkaar zijn!’ Afgeladen vol – met zo’n honderdtwintig deelnemers - is de zaal in het rustieke partycentrum centrum Koenders in Breedenbroek. Linda Tackenkamp, manager sociaal domein bij de gemeente Oude IJsselstreek heet iedereen enthousiast welkom. Vanuit de verschillende hoeken en streken van de gemeente – dat zich uitstrekt over verschillende kernen (zie kader) zijn de deelnemers naar Breedenbroek gekomen. ‘Al eventjes geleden dat wij met zijn allen in deze samenstelling en in deze omvang bij elkaar zijn geweest’, zegt ze. Goed om elkaar beter te leren én om de vastgestelde visie (zie kader) over het sociaal domein samen weer beter tussen de oren te krijgen, aldus Tackenkamp.  

Speeddate

Er is vandaag een mix van professionals aanwezig. Dat blijkt als de programmabegeleiders van de dag – Maryse de Hollander (Movisie) en Herma Ooms (Nederlands Jeugdinstituut, NJi) – monsteren wie er in de zaal zitten: medewerkers van het Wmo-loket, medewerkers van Buurtzorg Jong, medewerkers van Stoer – dat onder meer inwoners ondersteunt bij participatie – medewerkers beleid en ondersteuning en leerplichtambtenaren.
Wat verwachten deelnemers van deze dag? ‘Fijn als het me een idee oplevert, dat ik morgen meteen kan gebruiken’, zegt iemand. ‘Vooral elkaar beter leren kennen zodat lijntjes korter worden’. Die gewenste opbrengst blijkt bij meerdere professionals te leven. De door Den Hollander en Ooms ingezette speeddate, het eerste programmaonderdeel, haakt daar naadloos op in. Deelnemers komen uit hun stoelen om ergens in de zaal meermalen korte gesprekken met anderen aan te gaan. In hoeverre ken je de ander en weet je wat diegene doet? De gesprekken barsten even later los en leiden met zoveel deelnemers tot een kakafonie van geluid. En waar de collega met hun teams aan het begin van de dag gewoontegetrouw bij elkaar waren gaan zitten, na afloop van de speeddate zijn de meesten naast een nieuw gezicht beland. ‘Ik kom bijna nooit op het gemeentehuis, dus met de vier mensen die ik heb gesproken en die daar werken, is dit al grote winst’, zegt Georgette Kamp, coördinator sociaal opvang Oekraïners, als ze terugblikt op haar vier speeddates van zojuist.

Wolk

Ook bij het volgende programmaonderdeel komt iedereen weer in de benen. In groepjes van tien gaan de deelnemers beurteling op een A4’tje staan die in het midden aan hun voeten ligt. Daarop is een wolk getekend die staat voor een van de tien kernwaarden (zie kader). Den Hollander nodigt iedereen uit. ‘Ga op gevoel op of naast de wolk staan. En licht toe welke kernwaarde er voor jou uitsprong?’ 
De opdracht levert veel stof tot uitwisseling en debat, zowel in de tientallen als later bij de plenaire nabespreking. Hier en daar schuurde het, wordt gezegd (‘maar dat is niet erg want anders zouden die kernwaarden nietszeggend zijn’). Bijvoorbeeld tussen degenen die financiën en regels bewaken en degenen die als begeleider inburgering, regels soms als belemmerend te ervaren bij het werken met de kernwaarden.
Jongerenwerker Mohamed Bouraarassi kraakt een kritische noot. ‘Je kunt het eigenlijk moeilijk niet eens zijn met de kernwaarden. Maar hoe maak je de visie concreet? Als je het over veiligheid hebt bijvoorbeeld, gaat het dan om veilig je werk kunnen doen of veiligheid voor bijvoorbeeld kinderen en gezinnen die in onze gemeente opgroeien? En hoe wij er als professionals aan kunnen bijdragen?’ Tackenkamp beaamt dat die visie nog verdieping behoeft.  Omdat anders blijft de vraag boven de partijen hangen: van wie is die visie precies?  ‘We zijn momenteel bezig om bij diverse professionals daar input op te krijgen en er daarmee een vervolg en verdieping aan te kunnen geven.’
Er komt nogmaals aan de orde dat collega’s  ‘die zelfs bij elkaar op de gang zitten, niet van elkaars bestaan blijken te weten’. En dat de bijeenkomst van vandaag in dat opzicht al winst is. ‘Laat altijd je camera aanstaan bij online vergaderingen’, tipt iemand. En een ander vult aan met een andere tip in de categorie laaghangend fruit: ‘Een smoelenboek zou mij erg helpen.’

'Laten we de ruimte benutten!'

De middag start met een filmpje over Thaise jongeren op een klein eiland. Dit waargebeurde verhaal over volharding en betrokkenheid ontlokt bij een enkeling in de zaal zelfs tranen. Daarna presenteren Ooms en Den Hollander de werkzame elementen bij de Toegang tot het sociaal domein (zie kader). ‘Hebben jullie last van een after lunch dip?’, vraagt Den Hollander eerlijk als ze merkt dat de energie wat wegzakt bij de deelnemers. Tijd dus om die energie weer terug te winnen en in kleine groepjes aan de slag te gaan. Daarbij blikken deelnemers terug op de ontmoetingen in de ochtend en staan een aantal centraal: 1.wat heeft je verrast in de ontmoeting? 2. Wat doe je al vanuit de visie, hoe wordt deze visie al geleefd?

Ook deze oefeningen leiden in de plenaire nabespreking tot levendige uitwisselingen en reflecties. Maartje Nijman lucht haar hart: ‘Eigenlijk gek dat we vandaag met zijn allen de ruimte vinden en benutten om de visie en kernwaarden diepgaand te bespreken. Dat doen we nu het gefaciliteerd wordt met deze bijeenkomst. Maar die ruimte is er eigenlijk iedere dag in ons werk! Dit zou iedere dag moeten gebeuren.’ Ze doet een appel aan iedereen om die ruimte te benutten. ‘Okay, die moeten we elkaar gunnen en die moeten we bevechten, maar die ruimte is er.’ ‘Wel moeilijk’, brengt een van de andere deelnemers er tegenin. ‘De dagelijkse deadlines en mailtjes dringen zich nu eenmaal gemakkelijker aan je op waardoor we hier geen tijd voor vrijmaken.’

Liedjes, raps en gedichten 

In een van de laatste programma-onderdelen van de dag staat wederom zelfwerkzaamheid van de deelnemers centraal. De opdracht luidt: Stel je voor: het is 2026 en jullie samenwerking is echt ongelofelijk goed. Je krijgt er energie van en de burgers hebben het idee dat jullie met één mond spreken. Jullie zijn perfect op de hoogte van elkaars expertise en weten elkaar te vinden. Wat is er gebeurd? Je kunt verschillende creatieve manier gebruiken namelijk, maak: *een speech * een kort toneelstuk of tableau vivant * Een of enkele korte scenes/beelden waarin je laat zien hoe het er in de toekomst aan toe gaat. In de uitvoering en de presentaties die volgen, blijkt de creativiteit – al dan niet met behulp van AI - tot bloei te zijn gekomen. Bijvoorbeeld in een dialoog à la Shakespeare waar de werkzame motto’s van het sociaal domein in Oude IJsselstreek blijken te zijn verwerkt. Of in de op Oude IJsselstreek toegesneden versie van het lied en de tekst van volkspopsong “Hartslag van de stad” van Tino Martin en Mart Hoogkamer.

Hier stopt het niet

Aan het slot van de dag gaan nog vele post-its met ideeën van deelnemers voor het vernieuwen of versterken van de samenwerking in een ouderwetse koektrommel. Die ideeën worden in een later stadium uitgewerkt. ‘Met deze dag stopt het natuurlijk niet’, zegt Tackenkamp in haar slotwoord. Ooms vult aan: ‘We beloven dat we over een half jaar terugkomen om de gang erin te houden. Er is hier iets in gang gezet. We moeten voorkomen dat je morgen weer overgaat tot de orde van de dag.’