Deelnemende lokale lerende praktijken In voor mantelzorg-thuis

In 10 regio’s zijn verschillende organisaties aan de slag gegaan met vraagstukken rondom samenwerking. Elk met een eigen vraagstuk. Benieuwd naar de vraagstukken en de uitgevoerde experimenten? Klik op de kaart en lees verder.

Werkplaatsen Respijtzorg

Een jaar lang werkten verschillende organisaties in Nederland aan betere respijtzorg in hun regio. Hun doelen varieerden. Van betere toegang tot respijtzorg light tot samenwerking tussen gemeenten. Lees hieronder wie ermee aan de slag zijn geweest en wat zij hebben gedaan en geleerd.

Berkelland

Thema

Respijtzorg nabij

Ambitie

Ontmoeting in je eigen omgeving. Hoe zorgen we dat voor een zinvolle dag invulling meer gebruikgemaakt wordt van de vormen van respijtzorg die nabij zijn?

Deelnemende organisaties

  • Zorgorganisaties (die samenwerken met vrijwilligers)
  • Gemeente
  • Wijkteam voor mekaar

Acties en resultaat

De wijkteams hebben mantelzorgondersteuning opgepakt. Ook zijn er meer vrijwilligers die zorgen voor respijt bij mensen thuis. Nu gaan we de werkprocessen inrichten. De knooppuntgedachte is leidend: aansluiten bij de leefgebieden van de inwoner. Denk aan de kerk of de sportvereniging. Wat kun je daar benutten aan respijtmomenten?

Geleerde lessen

Voor goede samenwerking is het belangrijk dat je elkaar opzoekt en de tijd neemt om door te denken. Dat zorgt voor nieuwe inzichten. Zo was er een sportvereniging die vanuit het transformatiefonds samenwerking zocht met andere verenigingen en ook op zoek was naar andere doelgroepen. Dat biedt kansen voor respijt. De mantelzorger gaat iets ontspannends doen en er is opvang voor de naaste.

Tip: Kijk naar de mogelijkheden in de nabijheid van de mantelzorger. Vaak is er op een laagdrempelige manier veel mogelijk.


Drechtsteden

Thema

Respijtzorg voor mantelzorgers van naasten met een ggz-achtergrond

Ambitie

Zorgverleners (h)erkennen mantelzorgers van cliënten met een ggz-achtergrond en kunnen doorverwijzen naar passend aanbod voor ondersteuning en respijtzorg.

Deelnemende organisaties

  • Gemeente
  • MEE
  • Yulius

Acties en resultaat

Er is een onderzoek gedaan naar de behoefte van mantelzorgers aan ondersteuning en naar het aanbod. Hierdoor is er beter inzicht in de wensen en behoeften. Deze zijn beschreven in een notitie. Daarin staan ook concrete ideeën voor passend aanbod benoemd.

Er is een betere samenwerking tussen gemeente, mantelzorgondersteuning en de ggz-aanbieder. De volgende stap is het oprichten van een denktank, zodat nog meer organisaties én mantelzorgers kunnen meedenken. Denk aan meer ggz-organisaties, aanbieders van dagbesteding en logeerzorg, Leger des Heils, het sociaal wijkteam en bijvoorbeeld mantelzorgers met een niet-westerse achtergrond.

Geleerde lessen

Het is belangrijk om een doel te formuleren om naartoe te werken en om out of the box te denken. Maak daarnaast duidelijke afspraken over rollen in projectgroep. Ook is het belangrijk dat je het onderwerp in alle organisaties agendeert en op alle niveaus.

Tip: Werk bottom-up: dus start vanuit de behoefte van mantelzorgers.


Friesland

Thema

Respijtzorg in beleid

Ambitie

Regionaal beleid maken voor respijtzorg, zodat er een goed gevarieerd aanbod komt

Deelnemende organisaties

  • Gemeenten in de regio Noordwest Friesland
  • Steunpunt mantelzorg

Acties en resultaat

De aangereikte kennis van de werkplaats gaf meer inzicht in hoe je met beleid een goed aanbod aan respijtzorg kunt ontwikkelen of hoe je daarbij kunt faciliteren.

Geleerde lessen

Ook al lijkt het vertragend, het is belangrijk om de tijd te nemen om gezamenlijk beleid te maken.


Groningen

Thema

Toeleiding tot respijtzorg

Ambitie

Het aanbod aan respijtzorg in de gemeente in beeld brengen en er meer bekendheid aan geven.

Deelnemende organisaties

  • Gemeente
  • Humanitas

Acties en resultaat

Er is in kaart gebracht welk aanbod er aan respijtzorg er is en hoeveel het wordt gebruikt. Daarbij is specifiek gekeken naar logeerzorg. De conclusie: er is veel, maar er wordt weinig gebruik van gemaakt. Mantelzorgers vragen er ook niet naar. De volgende stap is uitzoeken waarom er niet naar wordt gevraagd. Een eerste uitvraag onder mantelzorgers laat zien dat zij het aanbod niet passend vinden. Vooral de verhalen daarin waren waardevol.

Geleerde lessen

Het is belangrijk om voldoende uren en menskracht vrij te maken om respijtzorg beter op de kaart te zetten. Alleen dan kun je het goed doen. Het kost tijd om het netwerk inzichtelijk en mee te krijgen.

Tip: Vraag blijvend aandacht voor respijtzorg.


Hardenberg

Thema

Toeleiding tot respijtzorg

Ambitie

Waar is behoefte aan? Wat hebben we al en hoe maken we dat bekend, zowel bij professionals als bij mantelzorgers?

Deelnemende organisaties

  • Gemeente
  • Samen Doen
  • Steunpunt Mantelzorg
  • Participatieraad

Acties en resultaat

Er is met elkaar bekeken wat er nu is en wat de focus moet zijn. Hierbij zijn belangrijke spelers uit het netwerk betrokken. Ook lokale issues zijn benoemd. Respijtzorg is in het netwerk onder de aandacht. Er zijn zes onderwerpen benoemd, waaraan wordt gewerkt, waaronder zichtbaar maken wat er is, logeerzorg, het delen van data en beleidsinformatie en een voorliggende voorziening voor mensen met geheugenproblemen.

Geleerde lessen

Het is belangrijk om eerst gezamenlijk te definiëren waaraan je wilt werken. Daarnaast levert het ophalen van kennis en inspiratie bij andere organisaties en lokale projecten veel op.

Tip: Probeer zoveel mogelijk vanuit het perspectief van de mantelzorger te werken.


Nederweert-Weert

Thema

Samenwerking tussen gemeenten

Ambitie

De drempel tot respijtzorg verlagen en een passend aanbod respijtzorg voor mantelzorgers, dat aansluit bij de behoefte(n) van mantelzorger(s). Positieve gezondheid is daarbij het uitgangspunt

Deelnemende organisaties

  • Synthese
  • Punt welzijn
  • Alle zorgaanbieders (hebben informatie voor respijtwijzer aangeleverd)
  • Gemeente Weert, Nederweert en Leudal
  • Casemanagers dementie voor het drempelverlagend werken en het ophalen van behoeften van mantelzorgers

Acties en resultaat

Er is een respijtwijzer uitgebracht (zowel digitaal als fysiek) voor Weert, Nederweert en Leudal. Op deze manier is het gemeentelijk overstijgend respijtzorgaanbod op de kaart gezet en regionale samenwerking tot stand gebracht. Er is samengewerkt met de welzijnsorganisaties. Daarnaast zijn de drempels bij mantelzorgers en het aanbod voor ondersteuners bekeken. De casemanagers dementie zijn met de gemeente in gesprek over zelf kunnen indiceren voor respijtzorg. Ook hebben de organisaties meegedaan aan de campagne ‘deel je zorg’ en de campagne tegen eenzaamheid. Respijtzorg staat als terugkerend agendapunt op het regionaal overleg. Respijtzorg is hiermee gezamenlijk op de kaart gezet.

Geleerde lessen

Respijtzorg blijft een lastig onderwerp. Daarom is het nodig om buiten de kaders te denken en te experimenteren. Laagdrempelige voorzieningen zijn belangrijk, zoals huiskamer- en maatjesprojecten. Maatwerk blijft belangrijk en flexibilteit. Corona laat zien dat er best veel mogelijk is, zoals kortere lijntjes tussen zorginstellingen en huisarts.

Tip: Kijk over de grenzen heen. Wat is er al en waar liggen de behoeften? Ieder mantelzorger is anders.


Rheden

Thema

Begeleiding en ondersteuning thuis

Ambitie

Inzichtelijk krijgen waaraan mantelzorgers behoefte hebben en wat de gemeente daarin kan organiseren of faciliteren.

Deelnemende organisaties

  • Gemeente
  • Meldpunt vrijwillige thuiszorg en mantelzorgers

Acties en resultaat

Er is meer inzichtelijk over respijtzorg aan huis. Welke behoefte mantelzorgers hebben en wat wel en niet aansluit. De volgende stap is om, samen met een nieuwe grote welzijnsorganisatie passend aanbod te gaan verwezenlijken.

Geleerde lessen

Logeerzorg is niet altijd waaraan mantelzorgers behoefte hebben. Opvang thuis vinden mantelzorgers ook fijn.

Tip: Respijtzorg en mantelzorgondersteuning zijn maatwerk. Het is de moeite waard om daaraan te werken.


Ronde Venen

Thema

Bekendheid respijtzorgaanbod

Ambitie

Doe wat kan, in overleg met mantelzorger

Deelnemende organisaties

  • Mantelzorg de Ronde Venen
  • Careyn Mariaoord

Acties en resultaat

Er is samenwerking gezocht met de dementieconsulent om het aanbod respijtzorg bekender te maken. Samen met eerstejaarsstudenten van de Hogeschool Utrecht is respijtzorg opgezet. De studenten komen aan huis. Dit geeft mantelzorgers ruimte om iets voor zichzelf te doen.

Geleerde lessen

Om respijtzorg goed te kunnen vormgeven er is een groter team nodig, waarin gezamenlijk en evenwichtiger gewerkt kan worden.

Tip: ‘Doe wat kan in overleg met de mantelzorg. Kijk naar de behoefte en wat op dat moment mogelijk is en bied dat aan.’


Valkenswaard

Thema

Respijtzorg Light

Ambitie

Meer bekendheid geven aan respijtzorg en respijtzorg light opzetten. Met gemakkelijke toegang voor de zorgvrager en een link naar de plaatselijke samenleving.

Deelnemende organisaties

  • Ketenpartners Zorg en Welzijn
  • Vrijwilligers
  • Gemeente
  • Mantelzorgsteunpunt
  • Welzijnsorganisatie

Acties en resultaat

Een plan voor respijtzorg light is in ontwikkeling. Hiervoor zijn drie scenario’s beschreven om respijtzorg vorm te geven bij een kinderboerderij, een theatercentrum en een centrum voor muziek en dans. De financiële middelen zijn inmiddels geregeld. Bij de uitvoering wordt onder andere de vrijwilligerscentrale betrokken. Concrete activiteiten die in de steigers staan: Theater voor mensen met ggz en een horecavoorziening op de kinderboerderij. ‘We zijn nu veel concreter wat betreft het creëren van een respijtzorg light-voorziening en proberen respijtzorg meer aandacht te geven, zodat mensen daar sneller aan denken.’

Geleerde lessen

Werken aan respijtzorg is ingewikkeld: er zijn meer partijen nodig dan je in eerste instantie denkt. Daarbij is het belangrijk om elkaar te leren kennen en verbinding te zoeken. Breed denken: je kan veel bij elkaar brengen als je er voor open staat. Er zijn veel contacten die willen meedenken. Als gemeente leer je de belangen van verschillende organisaties kennen door met elkaar in gesprek te zijn.

Tip: ‘Probeer echt samen met andere stakeholders na te denken over hoe je met respijtzorg aan de slag kunt; zet je eigen ‘enge’ bril eens af.’


Voorst

Thema

gemeentelijk beleid

Ambitie

Mantelzorgers weten in Voorst de juiste weg te vinden naar de juiste plek. Als er direct hulp nodig is weten we elkaar snel te vinden.

Deelnemende organisaties

  • Mens en Welzijn Voorst
  • Gemeente
  • MEE Mantelzorgers
  • MNV
  • Voorst onder de Loep
  • Rotary
  • Stichting Tamara
  • Dorpscontactpersonen

Acties en resultaat

Het mantelzorgbeleid is in 2019 geëvalueerd en in 2020 omgezet in nieuw beleid. Er is geprobeerd om nieuwe activiteiten onder de aandacht te brengen. Corona heeft dit wel bemoeilijkt. Er zijn in dit jaar diverse activiteiten georganiseerd: mantelzorgontbijtjes, ontmoetingen, mantelzorgdag, één-op-één aandacht, enquête naar mantelzorgers in de gemeente en via Compaan zijn digimaatjes ingezet. Digitalisering heeft een boost gekregen. Ook hebben we contacten gekregen met andere doelgroepen.

Geleerde lessen

Het is belangrijk voor een goede uitvoering van het beleid de lijntjes kort te houden. Blijf als gemeente en welzijnsorganisatie in nauw contact met elkaar. Daarnaast hebben we geleerd wat erbij komt kijken om mensen te helpen digitaliseren.

Tip: ‘Lef en proberen! Anders gebeurt er niets.’


West-Betuwe

Thema

Inventarisatie respijtzorgaanbod

Ambitie

Hoe zorgen we ervoor dat mantelzorgers én verwijzers het respijtzorgaanbod in de gemeente weten te vinden en er gebruik van maken? Hiervoor is het nodig om het huidige aanbod Inzichtelijk te maken en te onderzoeken of dit aansluit bij de mantelzorgers.

Deelnemende organisaties

  • Welzijn West-Betuwe

Acties en resultaat

Er is onderzocht wat er al bestaat rondom respijtzorg in de gemeente, wat er nog nodig is (via een enquête) en welke partijen daaraan een bijdrage kunnen leveren. Met deze organisaties is een start gemaakt. Gedurende het traject zijn er partijen naar de achtergrond gegaan waardoor het plan vertraging heeft opgelopen. Inmiddels zijn weer de juiste partijen betrokken en is het plan weer opgepakt. De samenwerking is verbeterd.

Geleerde lessen

Een betere samenwerking tussen partijen is te realiseren, maar dit heeft wel tijd nodig en gaat stapje voor stapje.

Tip: Betrek de juiste mensen, zorg voor commitment bij alle partijen, maak er samen iets moois van!


Zeist

Thema

Toegang tot respijtzorg

Ambitie

De ontwikkeling van een wegwijzer mantelzorgondersteuning

Deelnemende organisaties

  • Steunpunt Mantelzorg
  • Sociaal team
  • Gemeente Zeist

Acties en resultaten

De wegwijzer mantelzorgondersteuning uit Amsterdam is als basis genomen. Gezamenlijk is uitgewerkt wat wel en niet passend is voor Zeist. Ook is hiervoor afstemming gezocht met andere projecten die met dit soort processen bezig zijn. De volgende stap is een verdere uitwerking van de wegwijzer.

Geleerde lessen

Het maken van een wegwijzer bleek als snel meer werk dan gedacht. Binnen de gemeente liepen veel verschillende processen parallel en moesten op elkaar worden aangesloten. Ook zijn er veel partijen van invloed en is het een uitdaging om iedereen bij elkaar te brengen. Fysiek bij elkaar komen, is in dit soort processen wel fijn. Het is jammer dat dat niet kon. De samenwerking tussen het steunpunt, sociaal team en gemeente is goed. Iedereen kent elkaar goed en weet elkaar te vinden.

Tip: Ken je netwerk!

Praktijkversnellers

5 regio's zijn tijdens het In voor mantelzorg-thuis traject in één jaar tijd aan de slag gegaan met de verbetering van mantelzorgondersteuning op een specifiek vraagstuk. Denk aan het vergroten van de zichtbaarheid van mantelzorgondersteuning, een goed respijtzorgaanbod of een betere werkwijze voor het signaleren van overbelaste mantelzorgers. 

Maasgouw

Deelnemende organisaties

  • Proteion
  • MEE de Meentgroep
  • Gemeente Maasgouw

Positieve kernthema

Mantelzorgers in beeld om hun veerkracht te versterken

Ontwerpvragen

  • Hoe kunnen professionals oog en oor voor mantelzorgers hebben?
  • Hoe zorgen we dat mantelzorgers en professionals goed op de hoogte van ondersteuningsmogelijkheden zijn?

Experimenten

Ambassadeurschap
Ambassadeurs gaan het thema mantelzorg en mogelijkheden voor mantelzorgers meer op de kaart zetten bij professionals & mantelzorgers.


Noordoostpolder

Deelnemende organisaties

  • Carrefour
  • Interaktcontour
  • Zorggroep onl
  • Huisartsenpraktijk ’t Hart
  • Kwintes
  • Pgvz  thuiszorg

Positieve Kernthema

Ontzorgen voor mantelzorgers, maken wij samen simpel

Ontwerpvragen

  • Hoe kunnen we samen een route maken en bewandelen naar vertrouwde respijtzorg?
  • Hoe zorgen we voor een open deur met een lage drempel naar respijtzorg?

Experimenten

Routing respijtzorg
In dit experiment gaat het om een duidelijk route naar respijtzorg voor professionals . We gaan de routing die in ontwikkeld in Den Bosch uitproberen en invullen. Het doel is om inzicht te krijgen in hoe een aanvraag voor respijtzorg loopt. Wie doet wat en waar kun je als professional terecht?

Communicatie respijtzorg
Waar kunnen mantelzorgers informatie vinden over respijtzorg? Het doel is betere informatie voor mantelzorgers over de mogelijkheden van respijtzorg. Te beginnen bij het mantelzorgsteunpunt en de gemeente. Er wordt onder andere gewerkt aan een column met daarin een interview met een mantelzorger.


Utrecht

Deelnemende organisaties

  • U-Centraal
  • Buurtteam Utrecht
  • King Arthurgroep
  • Mantelaar
  • Gemeente Utrecht

Positieve Kernthema

Mantelzorgers zorgen goed voor zichzelf en aanvaarden passende hulp.

Ontwerpvragen

  • Hoe kan het aanbod van respijtzorg/ondersteuning in Utrecht beter aansluiten bij de behoefte van mantelzorgers?
  • Hoe kunnen we tijd en aandacht hebben voor het verhaal van de mantelzorger?

Experimenten

De mantelzorger aan zet
Hoe kun je mantelzorgers op een informele manier toeleiden naar de formele zorg en ondersteuning?

Mijntje
Hiervan is het doel dat zorgprofessionals mantelzorgers goed kunnen doorverwijzen en dat mantelzorgers bekend worden met het respijtaanbod.

Aandacht voor het verhaal van de mantelzorger
In dit experiment staat aandacht voor mantelzorgers centraal en wordt opgehaald waaraan mantelzorgers behoefte hebben.


Zoetermeer

Deelnemende organisaties

  • Plicare
  • Palet welzijn

Positieve Kernthema

Mantelzorg op het ritme van de levensreis  reisvoorbereiding  en routebepaling

Ontwerpvragen

  • Hoe laat je de mantelzorger zijn/ haar eigen koffer vullen voor de eigen betekenisvolle reis?
  • Hoe ben jij een goede reisbegeleider en voorzien van de juiste handbagage?
  • Hoe bakken we samen een gevulde koek voor onderweg?
  • Hoe herkennen we de gecamoufleerde mantelzorgen?

Experimenten

Uitvoeringsagenda
Van dit experiment is het doel om richting te geven aan activiteiten voor mantelzorgers in Zoetermeer.

Mantelzorgers waarderen
Mantelzorgers voelen zich gewaardeerd door de gemeente Zoetermeer.

Bewustwordingscampagne bij professionals
Mantelzorgers zijn in beeld bij de professionals en er worden interventies uitgezet om kwaliteit van leven voor mantelzorgers zo optimaal mogelijk te houden. Gesprekken gericht op positieve gezondheid en nagaan waar de mantelzorger zelf wat mee zou willen. Denk aan lichamelijke functies, zingeving, mentaal welbevinden, kwaliteit van leven, meedoen en dagelijks functioneren.

Speeddate diner
Professionals leren elkaar kennen en daardoor ‘benutten’ ze elkaars expertise beter.

Stamtafel in de bibliotheek
Aan deze tafel kunnen we verhalen van mantelzorgers delen. Het doel is bewustwording en erkenning.


Zwolle

Deelnemende organisaties

  • Zwolle Doet!
  • Isala Ziekenhuis
  • Mantelzorg Steunpunt Zwolle (Zwolle Doet!)

Positieve Kernthema

Een zachte landing voor mantelzorgers vanuit ziekenhuis naar huis

Ontwerpvragen

  • Hoe voeden we / houden we de ontstane bewustwording in het ziekenhuis vast?
  • Welke reis legt de mantelzorger af van ziekenhuisopname naar huis?​
  • Hoe verleiden we de sociale en zorgprofessionals om zich te verdiepen in de mantelzorger en elkaar?

Experimenten

Hoe kunnen we de ontstane bewustwording van professionals voeden?
Door het inzetten van waarderende gesprekken met verpleegkundigen​, een filmpje dat een spin-off is van Mantelzorger bedankt​ ​en reflectie via spiegelgesprekken.

Klantreis: Welke reis legt de mantelzorger af van ziekenhuisopname naar huis?
Het doel van dit experiment is het verbeteren van de samenwerking met en ondersteuning van mantelzorgers tijdens de ziekenhuisopname van hun naaste op de verpleegafdeling interne/ ouderengeneeskunde in Isala (Zwolle).​

Spiegelgesprek
Hoe verleiden we de sociale en zorgprofessionals ​ om zich te verdiepen in de mantelzorger en elkaar? Door verhalen van ervaringsdeskundigen leren we van elkaar en kunnen we ons in de ander verplaatsen.

Scholing verpleegkundigen
Verpleegkundigen krijgen scholing om zicht te krijgen op contactmomenten met mantelzorgers in de klantreis. Ze leren hoe zij hen kunnen ondersteunen in de zachte landing thuis en welke vragen ze hierbij kunnen stellen en welke rol ze hierbij hebben.