Digitale co-creatie in het sociale domein

In het sociale domein verandert heel veel. Dat vraagt om nieuw beleid en nieuwe oplossingen. Uiteraard kunt u als gemeente proberen om zelf te bedenken hoe het anders moet. Maar burgers en professionals weten vaak zelf het beste wat voor hen werkt. Via digitale co-creatie kunt u zowel burgers als professionals betrekken bij het vormgeven of  verbeteren van oplossingen in het sociale domein.

Dit artikel is het tweede in een serie over verschillende manieren van co-creatie. Het eerste artikel was Co-creatie schept ruimte voor ideeën.

Wat is het?

Digitale co-creatie is een methode om sociale vraagstukken met cliënten en professionals af te bakenen en om te zetten in effectieve resultaten. Mensen willen graag co-creëren, maar het is soms moeilijk om de diverse agenda’s op elkaar af te stemmen. Digitale co-creatie zorgt ervoor dat iedereen plaats- en tijdonafhankelijk kan meedoen. De inzet van sociale media en co-creatie zorgt voor een hoge participatie en betrokkenheid. Wel is het belangrijk om naast online co-creatie ook fysieke bijeenkomsten te organiseren.

Digitale co-creatie: voor wie?

Digitale co-creatie is geschikt voor iedereen. Door de combinatie van middelen is het mogelijk om verschillende mensen op verschillende manieren mee te laten doen in het proces. Zo wordt  de betrokkenheid bij en het draagvlak voor de oplossingen vergroot. Via digitale co-creatie kunnen ook mensen participeren die niet zo gemakkelijk een fysieke bijeenkomst kunnen bijwonen, bijvoorbeeld omdat ze een beperking hebben.

Welke stappen worden doorlopen tijdens dit digitale co-creatie traject?

Dit digitale co-creatie traject  bestaat uit 4 fasen:

  1. Voorbereiding: waarin het co-creatie vraagstuk en proces wordt afgebakend en het doel wordt verhelderd
  2. Digitale co-creatie: inzet van zowel online platform als fysieke bijeenkomsten, waardoor zoveel mogelijk burgers, cliënten en professionals worden betrokken.
  3. Uitwerking: waarin de inzichten van de digitale co-creatie worden verwerkt tot uitvoeringsplan en beleid
  4. Implementatie: waarin samen met de gemeente de implementatie of het versterken van beleid en uitvoeringsplan wordt begeleid
     

Het digitale proces vindt vooral plaats in fase 2. Maar ook bij de andere fasen kan gebruik worden gemaakt van digitale middelen.

1. Voorbereiding

Weten wat u wilt bereiken is de kern van elke co-creatie. U kunt niet simpelweg gaan co-creëren en gaandeweg kijken wat u uitkomt. De eerste stap is het bepalen van een helder doel met een duidelijk resultaat.

Kaders

  • Welke kaders / randvoorwaarden zijn er?
  • Welke ruimte is er voor co-creatie?
  • Hoe kan deze ruimte optimaal benut worden?

Resultaat

  • Wat is het gewenste doel van de co-creatie?
  • Wat moet er ge-co-creëerd worden om dat doel te bereiken?
  • Hoe ziet datgene wat er ge-co-creëerd moet worden eruit?

2. Digitale co-creatie in 9 stappen

Digitale co-creatie kan worden teruggebracht naar 9 stappen. Deze stappen zijn ontwikkeld door Abdul Advany, oprichter van Social Impact. Kernelementen in deze 9 stappen zijn: bepalen van de meest geschikte manier om de doelgroep te bereiken. Verleiden van de doelgroep om te participeren. Verzamelen, zichtbaar maken en uitwerken van de opgehaalde ideeën. Haalbaarheid van de ideeën bepalen en uitwerken en maken van de verbinding naar de uitvoeringsfase, zodat het draagvlak blijft bestaan. Alle stappen worden transparant gemaakt: het benaderen van de doelgroep, het bepalen van het vraagstuk, het inzamelen van de ideeën en de verwerking van de ideeën naar een uitvoerbaar plan met eigenaren. Alles wordt teruggegeven aan de participerende burger, cliënt en/of professional, zodat iedereen continu ziet hoe de eigen inbreng in het proces wordt gebruikt.

© Social Impact

  1.  Netwerken vinden
    Allereerst wordt gekeken hoe de doelgroep bereikt kan worden. De meeste burgers en professionals zijn al georganiseerd in eigen netwerken. Om hun netwerk te benutten wordt eerst een stakeholder analyse uitgevoerd.
  2. Doelgroep verleiden en activeren
    De doelgroep wordt vervolgens verleid om te participeren. Van aandacht naar participatie is een stap die cruciaal is voor het hele proces. Promotiemiddelen worden gecreëerd om mensen te bereiken en te betrekken.
  3. Ideeën uitwisselen
    Betrokkenen wisselen ideeën uit over het resultaat van het co-creatieproces. In het voorbeeld van het vormen van een sociaal wijkteam kan worden vormgegeven hoe het team er uit ziet, wat hun behoeften zijn en op welke wijze ze willen samenwerken. In deze stap staan de individuele ideeën centraal!
  4. Bij elkaar brengen en keuzes maken
    De individuele ideeën worden uitgewerkt naar gezamenlijke beelden. Deze beelden zijn scenario’s waarover de meningen verschillen en waar keuzes gemaakt moeten worden. Samen met participanten wordt nagedacht over wat het gezamenlijke beeld is en hoe het er uiteindelijk uit moet komen te zien.
  5. Conceptualiseren en verfijnen
    Individuele ideeën en keuzes op gezamenlijke beelden worden bij elkaar gebracht tot een concept over hoe bijvoorbeeld het sociale wijkteam eruit komt te zien. In deze stap wordt gezamenlijk het “wat” van sociale wijkteams / wijkgerichte zorg verfijnd.
  6. Realisatie uitdenken
    Na het nadenken over het “wat” denken burgers en professionals samen na over het hoe. De focus tijdens deze stap in het voorbeeld van de sociale wijkteams ligt op het nadenken over effectief samenwerken, kosten besparen en samenwerking met de burgers.
  7. Plan presenteren
    Alle inzichten van de hele digitale co-creatie worden samengebracht in een plan. Dit plan wordt voorgelegd aan alle betrokkenen om samen de puntjes op de i te kunnen zetten.
  8. Samen committeren
    Het realiseren en verbeteren van bijvoorbeeld het sociale wijkteam is niet alleen aan de gemeente. Dit moet in samenwerking met burgers en professionals gebeuren. Tijdens deze stap kunnen burgers en professionals hun eigen rol binnen de realisatie definiëren en hierop committeren.
  9. Verbonden blijven
    Het realiseren van een maatschappelijk gedragen oplossing houdt niet op bij digitale co-creatie. Om continu te kunnen verbeteren en verfijnen wordt een community opgezet om met elkaar door te kunnen blijven praten.

3. Uitwerking

De inzichten van de digitale co-creatie worden omgezet in beleid en een plan van aanpak. Het beleid kan gebruikt worden om toekomstige interventies vorm te geven. Het plan van aanpak biedt een concreet handvat om aan de slag te gaan in de praktijk.

4. Implementatie

Om te zorgen dat burgers en professionals betrokken blijven bij de implementatie van de uitkomst van het co-creatieproces, helpt Social Impact bij het begeleiden van de implementatie. Via een community wordt het contact met en tussen de participanten onderhouden en ervaringen met elkaar gedeeld.

Wilt u meer weten over deze manier van co-creatie? Neem dan contact op met Social Impact.


Voorbeeld: inzet co-creatie t.b.v.  Wijkgerichte zorg & Sociale teams

Wat is de situatie?
Zorg en ondersteuning dichtbij organiseren, zo effectief en efficiënt mogelijk! Dat is het doel van de grote ontwikkelingen in het sociale domein zoals de transitie van AWBZ naar Wmo. Welzijnsdiensten en zorgverlening werken nu deels langs elkaar. Dit leidt tot dubbele zorg, miscommunicatie en ondoelmatigheid in de hulp- en dienstverlening.

Wat is de uitdaging?
De wijk lijkt het punt waarin zaken samenkomen. Een overzichtelijke schaal om op te organiseren en een bron van wederkerigheid, waarin krachtige en kwetsbare burgers meedoen. Waar de sociale veerkracht van de wijk versterkt moet worden en de zelfredzaamheid van (kwetsbare) burgers moet toenemen. Sociale wijkteams vormen een belangrijke kern in wijkgerichte zorg. Zij hebben zowel een zorgcomponent, een ondersteuningscomponent en een samenlevingsopbouwcomponent. In al deze componenten is samenwerking met de burgers in de wijk cruciaal: zowel in de aanloop en opbouw van het wijkteam als ook in het werk dat het team oppakt.

Maar hoe herkent u als gemeente de maatschappelijke vraagstukken waar zo’n sociaal wijkteam het antwoord op moet zijn? En hoe zorg je dat burgers zowel meedenken over het vraagstuk als ook over de oplossing ervan en daarin zelf ook meedoen? Digitale co-creatie kan een belangrijke rol spelen bij de aanpak van dit soort vraagstukken.

Inzet van co-creatie
In samenwerking met het veld word ge-co-creëerd hoe:

  • De samenwerking vormgegeven wordt tussen de professionals actief in de wijk
  • Ondersteuning vormgegeven wordt van (kwetsbare) burgers om hun zelfredzaamheid te versterken en te participeren in de maatschappij
  • De samenstelling van een sociaal wijkteam en samenwerking met/binnen het team
  • De sociale kracht van de wijk kan worden versterkt met een community
  • De organisatie / aansturing vormgegeven wordt
  • De kosten gereduceerd kunnen worden

Resultaat van co-creatietraject
Concreet heeft u na dit traject het volgende resultaat in handen:

  • U heeft concrete handvatten om de veerkracht van de wijk te versterken
  • U kunt een sociaal wijkteam vormen met een concrete opdracht van burgers en professionals
  • U heeft concrete plannen voor de versterking van de ondersteuning van kwetsbare burgers in de wijk en de rol van wijkbewoners en professionals hierin
  • U heeft een plan voor de afstemming tussen het wijkteam, de burgers en andere professionals in de wijk
  • U kunt professionals laten aansluiten bij en zorgen voor faciliteren van burgerinitiatieven
  • U weet wat burgers zelf kunnen bijdragen aan deze vraagstukken
  • U weet wat er aan maatschappelijke vraagstukken speelt