‘Door de Buurtkoffie hebben buurtbewoners meer oog voor elkaar’
De Buurtkoffie in Utrecht is een plek in de wijk waar buurtbewoners, met diverse achtergronden, elkaar wekelijks en laagdrempelig kunnen ontmoeten. Inmiddels zijn er in Utrecht acht locaties waar Buurtkoffie georganiseerd wordt. Wat zijn de succesfactoren van de Buurtkoffie? Tijdens de leerbijeenkomst op 7 september beantwoordt Movisie, samen met professionals en vrijwilligers die betrokken zijn bij de Buurtkoffie, het antwoord op deze vraag.
Tijdens de online bijeenkomst vertellen Marion Boddeke (Buurtteam), Rik Hoogendam (de Wilg) en vrijwilligers Ruud en Betsy over hun ervaringen met de Buurtkoffie. Vanuit Movisie vertelt expert Els Hofman meer over het onderzoek naar Buurtkoffie: wat zijn de werkzame elementen, wat is het belang van de Buurtkoffie en hoe kan Buurtkoffie duurzaam worden ingezet?
Laagdrempelig
Hoe ziet de Buurtkoffie eruit? Marion Boddeke vertelt: ‘Wij organiseren twee keer per week een Buurtkoffie, op maandag en vrijdag van 10.00 tot 12.00 uur, in buurtcentrum Overvecht. Iedereen is welkom. Er is gelegenheid om iets te drinken, een activiteit te ondernemen en je buurtgenoten beter te leren kennen. We laten de buurtbewoners zoveel mogelijk zelf doen. Vanuit het buurtteam is er altijd iemand aanwezig, die vragen kan beantwoorden en een luisterend oor kan bieden. Wij zien vanzelf of iemand ergens mee zit, daar hebben we inmiddels een antenne voor ontwikkeld. Onderling werken we ook goed samen met de Wilg en DOCK. De lijntjes zijn kort, we weten elkaar goed te vinden.’
'Als iemand een vraag of een probleem heeft, kijken we met elkaar hoe we dit op kunnen lossen'
Rik Hoogendam vult aan: ‘Het leuke aan de Buurtkoffie is dat het overal anders gaat, de deelnemers bepalen hoe het wordt ingevuld. Wij bieden een ruimte en een drankje aan, wat er verder gebeurt ligt aan de aanwezigen. Er staat altijd een vriendelijke gastheer/-vrouw voor je klaar die je welkom heet. De drempel moet zo laag mogelijk liggen om binnen te lopen en nog eens langs te komen. Het is vaak een gemêleerde groep, van jong tot oud. Het aantal deelnemers varieert, er zijn zo’n 15 deelnemers per ochtend.’
Vriendschappen
Vrijwilliger Ruud is vanaf het begin betrokken bij de Buurtkoffie. ‘We begonnen met vier mensen. Dit heeft zich steeds verder uitgebreid. Soms weten we dat er iemand voor de eerste keer komt, soms niet. We staan voor iedereen klaar. Er ontstaan veel mooie gesprekken bij de Buurtkoffie. Als iemand een vraag of een probleem heeft, kijken we met elkaar hoe we dit op kunnen lossen. Iedereen heeft een verhaal. Soms helpt een goed gesprek al, soms kan iemand van het Buurtteam helpen. Mensen durven hun verhaal bij ons op tafel te leggen, omdat we dingen in elkaar herkennen.’ Uit de Buurtkoffie bijeenkomsten vloeien ook andere activiteiten voort. ‘We hebben nu een visgroepje opgericht, een voetbalclubje en een zwemgroep. Daar ontstaan waardevolle vriendschappen.’
‘Als er iets is, weten mensen mij te vinden,’ vertelt vrijwilliger Betsy. ‘Ik ben er voor hen, biedt steun en kan helpen problemen op te lossen. Ik geef zelf tips, maar haal ook de professionals erbij. Zelf heb ik altijd gewerkt, nu ben ik met pensioen. Na het overlijden van mijn man kwam ik in een zwart gat terecht. De Buurtkoffie heeft ervoor gezorgd dat ik weer met plezier dingen ging ondernemen en sociale contacten had. Hier maken we samen mooie herinneringen.’
'Wie begrijpt er nou beter om wie het gaat en hoe de buurt in elkaar zit dan een medebewoner?'
Geleerde lessen
Het doel van de Buurtkoffie is het bieden van ontmoeting, eenzaamheid bestrijden, problemen achterhalen en hulp bieden. Lukt dat ook? Uit het onderzoek van Movisie blijkt van wel. Sociale contacten worden uitgebreid, de onderlinge betrokkenheid in de buurt wordt versterkt en de Buurtkoffie stelt hulpverleners in staat om op een laagdrempelig manier preventief hulp te verlenen. Els Hofman vertelt over de succesfactoren die zijn gevonden in het onderzoek. ‘De bijeenkomsten zijn open voor iedereen. Er worden geen labels opgeplakt. Door de Buurtkoffie vrijblijvend te organiseren en geen verplichtingen te stellen, is het laagdrempelig om aan deel te nemen. Dat vermindert de spanning bij de deelnemers. De inzet van vrijwilligers is een sterk punt van de Buurtkoffie. Wie begrijpt er nou beter om wie het gaat en hoe de buurt in elkaar zit dan een medebewoner? Ook het betrekken van de deelnemers van het begin dat zij meedoen is een belangrijke succesfactor.’
Aandachtspunten
Wat kunnen we leren van dit onderzoek? Volgens Hofman zijn er een aantal aandachtspunten om in de toekomst mee te nemen:
- Stimuleer het eigenaarschap: wie doet wat? Maak duidelijk wat de vrijwilliger doet en wat de professional doet.
- Versterk de rol van de vrijwilliger: richt je op goede competenties en bedenk waar je hen als professional in kunt ondersteunen.
- Monitoring: welke resultaten worden er geboekt? Houd het aantal beantwoorde hulpvragen en de follow-up bij.
- Samenwerking tussen professionals: ga structureel met elkaar in gesprek, verdeel rollen en leer van elkaar.