Over het ontstaan van de crisiskaart in Zaanstad vertelt Anika: ‘Binnen De Hoofdzaak waren al goede ervaringen opgedaan met de crisiskaart in Noord-Kennemerland. We wilden dit aanbod graag beschikbaar stellen aan inwoners van Zaanstreek-Waterland. Gelukkig omarmde de gemeente het project, waardoor er subsidie kwam voor een pilot.’

'De opluchting die mensen voelen door de kaart is heel mooi'

Opstarten

Om aan de slag te gaan met de crisiskaarten, moeten betrokkenen eerst opgeleid worden door Crisiskaart Nederland. Hier was veel animo voor in Zaanstad, aldus Anika. ‘Met één mail kreeg ik direct tien aanmeldingen vanuit verschillende teams van ervaringsdeskundigen. Na de opleiding kregen we allemaal een certificaat en konden we aan de slag. We hadden het voordeel dat de crisiskaart al bestond in Alkmaar: we hadden goede voorbeelden van (voorgedrukte) crisiskaarten en crisisplannen. Volgens de richtlijnen hebben we een kamer ingericht met een kluis, waar alleen crisiskaartconsulenten toegang toe hebben, om de privacy te waarborgen.’ Toen alles op orde en voorbereid was, konden de consulenten aan de slag. ‘We hebben geen grote reclame gemaakt, we hebben het dichtbij onszelf gehouden. De mensen die wij vanuit onze rol als ervaringsdeskundige ondersteunen hebben wij op de crisiskaart geattendeerd, zo is de bal gaan rollen en zijn we gestart.’

Succes

De crisiskaartconsulenten in Zaanstad waren allemaal zeer gemotiveerd om er een succes van te maken. Anika: ‘We hebben een ontzettend fijn team, iedereen is erg betrokken, ik ben daar trots op.’ Crisiskaarthouders zijn blij met hun kaart. ‘We krijgen veel positieve feedback. Zo is er een mevrouw met MS die door de kaart weer boodschappen durft te doen, omdat ze weet dat ze weer veilig thuis gebracht kan worden. En een mevrouw met een angststoornis, die nu geruster op stap gaat omdat omstanders door de crisiskaart weten wat ze voor haar kunnen betekenen als ze een paniekaanval krijgt. De opluchting die mensen voelen door de kaart is heel mooi, het is echt een goed instrument.’

'Het gaat om de tijd nemen, het horen en zien van de cliënt'

Emoties

Terugblikkend op het proces vertelt Anika: ‘Wat ons allemaal tegenviel, was het vele werk wat er allemaal bij komt kijken. Je denkt: “Ik stel een paar vragen, vul het crisisplan in en zet dat om in korte teksten voor op de kaart.” Maar zo simpel gaat dat helemaal niet. Mensen worden emotioneel tijdens het gesprek, soms moet je meerdere keren afspreken om het plan te doorlopen. Daarom ben ik blij dat ik zelf ook crisiskaarthouder ben, dat verlaagt meteen de drempel en neemt het stigma weg.’

Margreet: ‘Reken maar dat zo’n crisiskaarttraject onafhankelijke cliëntondersteuning is, want het is niet alleen even een kaartje maken, het is het hele proces er om heen. Het gaat om de tijd nemen, het horen en zien van de cliënt. Wat ik tegenkom in het werkveld is dat heel veel organisaties gewoon geen weet hebben hoe de crisiskaart eigenlijk in elkaar zit. De maatschappelijke effectanalyse, de juridische borging, werken volgens de WGGZ, enzovoort.’

Crisiskaart op de kaart

‘Ik heb inmiddels een aantal overleggen bijgewoond waar diverse organisaties bijeen waren, afgevaardigden van sociale wijkteams, de Ouderengroep en vrijwilligers van de gehandicaptenzorg Leviaan’, vertelt Anika. De pilot werd met groot enthousiasme ontvangen. ‘We hebben de crisiskaart op de kaart gezet. Maar helaas is het tot nu toe bij de pilot gebleven. Het zou heel jammer zijn als het project geen doorgang zou vinden. Het zou echt aan mijn hart gaan.’ Een tip voor gemeenten die met de crisiskaart aan de slag willen gaan, luidt dan ook: zorg voor voldoende financiering om het project te borgen. Margreet: ‘Als de crisiskaart na anderhalf jaar niet geëvalueerd wordt is de crisiskaart niet geborgd, dan vervalt de juridische context. Het is dus belangrijk om geld te reserveren voor het updaten van de kaarten, anders vervallen ze.’