‘Door bij te dragen aan het Actieprogramma Dak- en Thuisloze Jongeren is mijn eigen ervaring niet voor niets geweest’

Hoe kunnen we dak- en thuisloze jongeren het beste ondersteunen? Deze vraag kan het best beantwoord worden door jongeren die deze situatie zelf meegemaakt hebben. Daarom werd er in het Actieprogramma Dak- en Thuisloze Jongeren gebruik gemaakt van de expertise van een jongerenpanel. Hoe ging dit in zijn werk en wat is de meerwaarde hiervan? Fanny Koerts (Up to Us) en Yulia Ermakov (lid panel) vertellen over hun ervaringen.

‘Onze expertise bij Up to Us is het samen werken met jongeren: in verschillende trajecten laten we jongeren en professionals samen werken om tot oplossingen te komen en positieve impact te maken op het leven van jongeren,’ vertelt Fanny. Om jongerenparticipatie vorm te geven in het Actieprogramma Dak- en Thuisloze jongeren heeft Up to Us een jongerenpanel opgezet en gedurende 2,5 jaar begeleid. ‘We zijn gestart in Den Haag, waar belangenbehartiging al goed op orde was. Daar hebben we nauw samengewerkt met Straat Consulaat. Tegelijkertijd zijn we ook gestart in Arnhem, waar nog geen belangenbehartiging opgezet was. Zo konden we verschillende ervaringen delen en leren van elkaar. Lokale samenwerking is erg belangrijk: zo heb je toegang tot het netwerk en weet je wat er speelt in de gemeente. Na een jaar zijn we, vanwege het succes, uitgebreid naar andere regio’s.’

Dit doet het jongerenpanel

Op Jongerenpanel3ekamer.nl staan alle relevante artikelen, documenten en nieuwsbrieven over waar het panel mee bezig is op een rij. De belangrijkste thema’s zijn Wonen, Bestaanszekerheid, Preventie en Opvang. De artikelen bij het thema ‘Wonen’ richten zich bijvoorbeeld  op beleid en wet- en regelgeving (of gebrek daaraan) die te maken heeft met huisvesting. Onderwerpen die hieronder vallen zijn bijvoorbeeld de kostendelersnorm en betaalbaar woningaanbod voor jongeren. Onder het thema ‘Bestaanszekerheid’ vallen allerlei artikelen over onderwerpen die (mede)bepalen of je nu én straks over de middelen beschikt om je draai te kunnen vinden in de maatschappij. Denk aan zaken als uitkeringen, studeren, het briefadres en de positie van jongeren op de arbeidsmarkt.

Tip!

Bekijk deze twee opvallende adviezen van het Jongerenpanel: Stijlgids Communicatie over dak- en thuisloosheid en het advies Alternatief wonen. Lees ook de bijbehorende brief.

Actieprogramma Dak- en Thuisloze Jongeren 2019-2021

'We staan niet tegenover elkaar, maar naast elkaar'

Gevraagd en ongevraagd advies

Yulia is een aantal maanden betrokken geweest bij het Actieprogramma als lid van het panel. ‘Met twaalf jongeren komen we wekelijks bijeen voor een vergadering, begeleid door onder andere Fanny. Daarin bespreken we vragen vanuit gemeenten, maar brengen we zelf ook ideeën en gedachten in. Daarnaast zijn we betrokken geweest bij verschillende acties, zoals een mystery guest actie, waar we op een avond probeerden een plek in de jongerenopvang te krijgen. En hebben we gereflecteerd op de initiatieven in het rapport van Movisie. We stellen vragen, passen onze ervaringen toe en geven onze mening.’ Over deze initiatieven vertelt Yulia: ‘Uit alle beschrijvingen hebben we een initiatief een trofee gegeven, daar waar we het meest van onder de indruk waren. Dat gaat om de jongerenregisseur, één persoon die tijdens het hele proces aan jouw zijde blijft. Dat zou overal zo moeten zijn! Ook het beter en sneller regelen van een briefadres vonden wij erg belangrijk, dat duurde nu echt te lang. Het is fijn om te zien dat dat is aangepakt en verbeterd.’ Fanny: ‘Het panel stelde echt goede vragen: wordt hier rekening mee gehouden, waarom is dit een pilot en niet de standaard? Kritisch en nieuwsgierig, wat de professionals mogelijkheid bood tot verbetering. Want we staan niet tegenover elkaar, maar naast elkaar. Iedereen is gemotiveerd om te verbeteren.’

Publicatie: de basis op orde voor dak- en thuisloze jongeren

Samen met 14 pilotgemeenten is er in het Actieprogramma Dak- en Thuisloze jongeren (2019 – 2021) een gezamenlijke ambitie geformuleerd. Het streefdoel is om in de 14 pilotgemeenten het aantal dak- en thuisloze jongeren met 100% terug te dringen. Dat komt erop neer dat in deze gemeenten geen enkele jongere langer dan drie maanden in de opvang verblijft. In deze publicatie hebben de 14 pilotgemeenten hun mooiste en meest inspirerende initiatieven uit hun lokale praktijk beschreven. Vanuit hun ervaringsdeskundige oogpunt hebben de jongeren uit het jongerenpanel feedback gegeven op een aantal initiatieven in deze publicatie.

Gehoord worden

Yulia is ontzettend enthousiast over haar deelname aan het panel. ‘Het is fijn om met andere jongeren aan positieve dingen te werken, dat geeft energie. Ik was cynisch over mijn eigen ervaringen en wilde daar iets mee doen, verandering teweeg brengen. Door onze ervaringen te delen en onze mening te geven voel je je gehoord en draag je echt iets bij. Zo zijn mijn eigen ervaringen niet voor niets geweest. En we leren veel van elkaar, andere panelleden zeggen soms zulke slimme dingen, we hebben echt veel kennis met elkaar.’ Fanny vult aan: ‘De diverse achtergronden en ervaringen van de jongeren maken dat we, ongedacht het vraagstuk dat ingebracht wordt door ministeries, gemeenten, organisaties of de jongeren zelf, een goede basis hebt voor een inhoudelijk gesprek.’

Meerwaarde

Wat is volgens Yulia en Fanny de meerwaarde van het betrekken van een panel met jongeren met ervaring? Allereerst het perspectief dat zij inbrengen, aldus Fanny. ‘Ervaringen kun je niet uit een boek halen, je moet echt met jongeren in gesprek over wat zij meegemaakt hebben.’ Daarnaast draagt het panel ook bij aan het leven van de panelleden. Yulia: ‘Als je jouw basis weer op orde hebt, wil je weer bouwen aan de toekomst. Je wil iets goeds doen met jouw ervaringen. Dan is het zo fijn dat jouw input serieus genomen wordt, zodat wat jij hebt meegemaakt niet de standaard hoeft te zijn wat jongeren in de toekomst mee hoeven maken.’ 

'Ervaringen kun je niet uit een boek halen, je moet echt met jongeren in gesprek over wat zij meegemaakt hebben'

Gelijkwaardigheid

Volgens Fanny is het van belang om echt in co-creatie met de jongeren aan de slag te gaan. ‘Je moet niet van te voren een heel plan maken en jongeren daarna pas betrekken. Het is van belang om de jongeren vanaf de start te betrekken. En wees heel duidelijk in het maken van afspraken, doe aan verwachtingsmanagement.’ Yulia vult aan: ‘Meedoen aan het panel voelde voor mij heel laagdrempelig, omdat organisatorische dingen bij Fanny liggen. Daardoor kunnen wij ons focussen op de inhoud. En zo was er ook tijd om elkaar te leren kennen, een goede sfeer op te bouwen. Dat zorgt voor een veilige omgeving waar we ook persoonlijke hoogte- en dieptepunten met elkaar kunnen delen.’ 

Fanny vertelt: ‘Ambtenaren vonden het in het begin spannend, waren bang voor boze jongeren tegenover zich. Maar dat is niet zo, we willen niemand afbranden, we willen samenwerken en de situatie met elkaar verbeteren. Daarom is gelijkwaardigheid ontzettend belangrijk. Iedereen, professional of jongere, mag er als mens zijn. Je kwetsbaar opstellen is ontzettend belangrijk, durf vragen te stellen en ervaringen te delen. Er gaat zoveel energie verloren aan overal nieuwe wielen uitvinden, je kunt veel van elkaar leren door goed naar elkaar te luisteren en af te kijken bij gemeenten die op sommige vlakken al verder zijn dan jouw gemeente.’

Participatie van jongeren in het Actieprogramma onmisbaar

Adviseur Gery Lammersen: ‘De staatssecretaris van VWS (destijds Paul Blokhuis) is voorafgaand aan de start van het Actieprogramma in gesprek gegaan met jongeren. Aan het eind van ons gesprek overhandigden zij de staatssecretaris de 'Zwerfsteen', een initiatief van Stichting Zwerfjongeren Nederland, symbool voor de zware last die dak- en thuisloze jongeren elke dag met zich meedragen. Met deze zwerfsteen in de hand kondigde hij het Actieprogramma aan. Na overleg met allerlei partijen, waaronder dak- en thuisloze jongeren zelf, is het programma tot stand gekomen. Volwaardige participatie is vervolgens een belangrijk onderdeel van het Actieprogramma geworden: ik heb zelf als adviseur en direct betrokken medewerker bij het Actieprogramma ervaren dat de participatie van jongeren in het actieprogramma heel waardevol en eigenlijk onmisbaar was. Jongeren konden zelf heel concreet in overleggen met bijvoorbeeld projectleiders van gemeenten en wethouders aangeven waar zij tegenaan lopen in de praktijk en meedenken over oplossingsmogelijkheden. Juist het concrete verhaal van de jongeren zelf leverde veel informatie op en maakte duidelijk wat nodig is en waar we met zijn allen aan moeten werken.’