Een verschuiving van het bieden van opvang naar wonen betekent dat mensen die dakloos zijn niet langer in een tijdelijke combinatie van onderdak en zorg verblijven. Deze mensen krijgen eerst een woning en waar nodig passende ondersteuning. Het centraal stellen van wonen eerst vergt een systeemverandering en kan worden opgevat als een transitie in beleid. Met het Nationaal Actieplan heeft Nederland, net als andere EU-landen een inspanningsverplichting om ervoor te zorgen dat in 2030 niemand meer dakloos is.

Wonen eerst effectief

Het in 2022 gelanceerde nationale plan moet op landelijk, regionaal en lokaal niveau verder vormgegeven worden. Het actieplan gaat uit van ’recht van een huis’. In de praktijk moeten mensen die dakloos zijn nog steeds een huis ‘verdienen’ op basis van getoonde motivatie en gedrag. Bij ‘verkeerd’ gedrag kan de persoon geen vervolgstappen zetten op de uitgestippelde ‘woonladder’. Wonen eerst is afgeleid van Housing First uit Amerika en een verglijkbare aanpak uit Finland. Het bieden van een woning aan mensen die dakloos zijn en een complexe ondersteuningsvraag hebben, blijkt meer effectief dan de woonladder.

Waarom transitiearena’s?

Om bij te dragen aan de fundamentele systeemverandering organiseren de VU Amsterdam en Movisie regionale transitiearena’s Dakloosheid. Een transitiearena is een open leeromgeving waar partijen met verschillende perspectieven samenkomen: mensen die dakloos zijn, ervaringsdeskundigen, belangenbehartigers, professionals op het gebied van huisvesting, maatschappelijke organisaties, gemeenten en andere overheidsorganisaties, beleidsmakers, (sociale) ondernemers en onderzoekers.

Door het gesprek over waarden, beelden en barrières aan te gaan, versnellen we de noodzakelijke verandering. Dakloosheid wordt niet alleen veroorzaakt door woningtekorten, maar ook door hardnekkige stigma’s en oude werkwijzen. In transitiearena’s ontstaat ruimte voor innovatieve praktijken, ervaringskennis en beleidsvernieuwing. Movisie heeft veel ervaring met het organiseren van transitiearena’s op diverse terreinen in het sociaal domein: waardevol werk, focus op werkrelatie inwoners-professionals en ontwikkelingsperspectief jongvolwassenen.

Wat biedt een transitiearena?

• We verkennen nieuwe waarden en normen rond dakloosheid.
• We wisselen praktijkvoorbeelden uit die ‘wonen eerst’ al toepassen.
• Je krijgt inzicht in barrières binnen bestaande structuren.
• Je werkt samen aan nieuwe ‘spelregels’ in wonen en zorg.
• Samen bundelen we lokale, regionale en landelijke perspectieven.

Aanpak 2025

In 2025 starten we met twee regionale transitiearena’s. We geven een transitiearena vorm met regionale partners in de regio. Dit zijn partners die elkaar kennen of waarvan het relevant is om elkaar te leren kennen. Van de regio’s waarin een transitiearena plaatsvindt, vragen we een eigen bijdrage van 10.000 euro.

Hiermee investeer je in een concreet leertraject, met als beoogd resultaat:

• Verankering van het principe ‘wonen eerst’.
• Regionale netwerken met gedeelde waarden en vernieuwende werkwijzen.
• Versnelling van beleidsmatige en structurele verandering.
   

Meer informatie of interesse in deelname? 

Neem contact op met Gery Lammersen van Movisie (g.lammersen@movisie.nl) of Nienke Boesveldt van VU Amsterdam (n.f.boesveldt2@vu.nl).

Dit najaar start voor geïnteresseerde beleidsmakers ook onderwijs over deze transitie, kijk voor meer informatie hierover op de website van de  Universiteit van Amsterdam.