De 14 voorbeelden verschillen op allerlei aspecten van elkaar. Bijvoorbeeld in  omvang van het initiatief of wat men precies aanbiedt.  Toch zijn er een aantal waarden die op alle plekken terugkomen: zelfregie is de basis, gelijkwaardigheid en wederkerigheid, een fijne en inspirerende omgeving bieden en vertrouwen in de mogelijkheden van iedereen. 

Buro Andersom is één van de beschreven voorbeelden. Een deelnemer vertelt: ‘Ik heb een tijdje vastgezeten in Zweden. Ik had er een puinhoop van gemaakt. In die periode ben ik ook gescheiden. Toen ik terugkwam in Nederland had ik geen adres, geen inkomen, niks. Ik ben opgegroeid in Venlo en daarna in Maastricht gaan wonen, maar ik wilde niet meer terug naar één van die plekken. Niet wéér in oude situaties terechtkomen. Het leek me beter om op een andere plek opnieuw te beginnen. Het werd Weert, omdat ik daar een bed voor de nacht kon krijgen. Ik moest meteen een traject opstarten. Dat wilde ik zelf ook, omdat ik met een hoop ellende zat zonder een perspectief. In het zelfregiecentrum kon ik gewoon komen, geen drempel, niks en ik voelde me voor het eerst weer mens. Ik voelde me welkom. Langzaamaan ging ik mijn leven weer opbouwen, met hulp van Theo (van Buro Andersom). Ik weet nog dat de tafel vol met mijn papieren lag. Ik wilde wel wegrennen, maar ze laten het er hier niet bij zitten! Toen ik alles min of meer op de rit had, heb ik het weer verprutst. Impulsief hè! Zat ik weer vast, in Denemarken. Maar Theo hield contact. Hij was de enige. Bij ons eerste gesprek gierden de zenuwen door mijn lijf. Maar hij zei: ‘Je bent weer welkom, hoor.’ Mensen maken fouten en ze mogen het bij Buro Andersom altijd  weer opnieuw proberen. Je wordt nooit opgegeven. Theo is heel eerlijk en zegt precies waar het op staat. Dat wilde ik natuurlijk niet altijd horen, maar dan blijft hij het gewoon herhalen. Het helpt uiteindelijk wel. Je voelt dat Theo uit ervaring spreekt. Hij behandelt je met respect en is altijd bereikbaar. Ik heb in de afgelopen jaren meer geleerd dan in die 40 jaar ervoor. Ondertussen heb ik weer werk, het is zowaar gelukt, en help ik  mee in het zelfregiecentrum. De relatie met Theo is nu meer als een kameraad. We doen het echt samen.’

'Ik voelde me voor het eerst weer mens'

Eagle Shelter is een ander voorbeeld. Eagle Shelter is opgezet vanuit de ambitie om een vrijplaats te creëren waar ruimte is voor eigenheid. Een zelfregieplek waar je mag zijn wie je bent en waar je kunt uitvinden wat bij je past. Voor iedereen, niet alleen voor de kwetsbaren. Iedereen is gast en wordt onbevangen verwelkomd. Het is een warme, creatieve plek. Alle gasten komen iets brengen én iets ontvangen. Ze laten activiteiten en initiatieven ontstaan. Gelijkwaardigheid blijft altijd bestaan; iedereen mag meedoen en inbreng hebben. Dat betekent dat er geen trainingen of cursussen zijn. Er wordt geleerd van en met elkaar, men onderneemt activiteiten met elkaar. Er is geen vast moment van overleg, de dingen mogen spontaan ontstaan en geregeld worden in het nu.  Volgens eén van de gasten is Eagle Shelter ‘De beste antidepressivum zonder bijwerkingen!’.

Download het rapport