Tijdens het congres Doen wat werkt in het sociaal domein presenteren gemeenten, maatschappelijke organisaties en burgers gezamenlijk stevige (beleids-)interventies en programma’s die werken. Als programmaleider Effectiviteit en vakmanschap is Peter Rensen van Movisie nauw bij het congres betrokken. ‘Weten wat werkt is belangrijk’, vindt Rensen, ‘maar doen wat werkt is waar het uiteindelijk om gaat.’

Wat beoogt het programma Effectiviteit en vakmanschap?

‘Gemeenten willen graag weten of hun beleids- en interventieprogramma’s werken. Ons programma Effectiviteit en vakmanschap draagt bij aan kennis over de effectiviteit van die programma’s, maar ook over het vakmanschap dat nodig is om die programma’s uit te voeren en instrumenten die ingezet kunnen worden bij het monitoren van resultaten.’

Hoe weet Movisie dat ze daarmee op de juiste weg is?

‘Onze kennis in de Wat werkt dossiers, de Databank Effectieve sociale interventies, de instrumentenwijzer en nog veel meer wordt veel geraadpleegd. Kennisverspreiding is natuurlijk belangrijk, maar naarmate we meer kennis in huis hebben, zetten we in toenemende mate in op ‘lerende praktijken’. Daar gaat het over de toepassing van kennis bij actuele sociale vraagstukken. Daar leren we weer van. Gemeenten weten ons te vinden met opdrachten en doen ook graag mee aan onze lerende praktijken. We vatten kennis breed op. Het gaat om kennis van burgers, ervaringsdeskundigen en professionals. We hebben de wijsheid niet in pacht. Maar het is natuurlijk wel belangrijk dat deze kennis weer wordt gescherpt aan staande wetenschappelijke kennis. Die brede opvatting van kennisdeling slaat aan.’

Het is goed om als gemeente geïnformeerd te zijn over wat werkt, hoe je dat kunt monitoren en welke minimale eisen je aan vakmanschap kunt stellen

Kun je een concreet voorbeeld geven?

‘In Amsterdam hebben we de afgelopen jaren in nauwe samenwerking met beleidsmedewerkers, vrijwilligersorganisaties, burgerinitiatieven en onderzoekers een beleidsprogramma ontwikkeld tegen eenzaamheid. We hebben kennis ingebracht over wat werkt bij het verminderen en verzachten van eenzaamheid. Dat doe je niet alleen door incidentele ontmoeting te stimuleren en te organiseren, daar is vaak meer voor nodig. Met een verbeterinstrument kunnen lokale organisaties zelf testen of zij bij hun werkzaamheden voldoende rekening houden met wat bekend is over werkzame mechanismen bij verschillende doelgroepen. We hebben een training ontwikkeld om het taboe op eenzaamheid te omzeilen en toch eenzame mensen te bereiken. Al deze instrumenten zijn nu landelijk beschikbaar voor gemeenten en er wordt veel gebruik van gemaakt, bijvoorbeeld in het Actieprogramma Eén tegen eenzaamheid.’

Welke meerwaarde heeft deze kennis voor gemeenten?

‘Het is goed om als gemeente geïnformeerd te zijn over wat werkt, hoe je dat kunt monitoren en welke minimale eisen je aan vakmanschap kunt stellen. Dat bevordert het gesprek met aanbieders over de geleverde kwaliteit. We weten bijvoorbeeld uit vele onderzoeken dat het belangrijk is dat de burger of de cliënt in hulp en ondersteuning te maken krijgt met een vaste hulpverlener met wie een (vertrouwens-)band kan worden opgebouwd. Elke beleidsinterventie valt of staat met de kracht van deze ‘alliantie’. Die kennis zou de basis kunnen zijn voor een stevige gemeentelijke beleidsvisie. Movisie kan ondersteunen bij het vormgeven van zo’n visie in concrete (beleids-)programma’s met maatschappelijke partners en (actieve) burgers.

Er zijn natuurlijk al maatschappelijke partijen die dit in de vingers hebben. Op de twee Doen wat werkt-congressen dit jaar zijn heel veel partijen aanwezig die kennis uit praktijk en wetenschap vorm geven in interventies. Deze partijen zijn de steunpilaren voor een (kosten)effectief sociaal domein. Movisie is gespecialiseerd in kennis over het voorveld, waar bij uitstek gewerkt wordt aan versterken van de nulde lijn, de sociale infrastructuur van de wijk, preventie en het zoeken van collectieve oplossingen waar dat mogelijk is. Ook op dat terrein is behoorlijk wat stevige kennis aanwezig.’

Kunnen gemeenten bij Movisie aankloppen?

‘Jazeker! Heb je vragen over Effectiviteit en vakmanschap, neem contact met ons op. Misschien is er een lopende Lerende praktijk waar je als gemeente aan deel kunt nemen. En heb je een mooi idee, een goed voorbeeld of een stevige mening, deel dit op Sociale Vraagstukken of Buurtwijs.nl, wanneer het gaat over Buurtontwikkeling. Doe dus mee en laat je horen! En wees natuurlijk welkom op de congressen ‘Doen wat werkt.’

De congressen 'Doen wat werkt' worden georganiseerd door de Vereniging Nederlandse Gemeenten (VNG), ZonMw, Sociaal Werk Nederland, Divosa en Movisie. Dit artikel verscheen eerder in Binnenlands Bestuur.