Eigen regie als basis
Op 24 februari, in de eerste aflevering van ‘360 graden Movisie Talk’ staat zelfredzaamheid versus eigen regie centraal. Aanleiding is een nieuwe, verhelderende publicatie voor gemeenten: ‘Eigen regie als basis’ van De Coalitie voor Inclusie en de Geluksacademie. Janny Bakker-Klein, voorzitter Raad van Bestuur Movisie, legt in het voorwoord én in de ‘360 graden’ uit wat eigen regie voor gemeenten kan betekenen. ‘Het is de sleutel naar een effectief én houdbaar stelsel van zorg en maatschappelijke ondersteuning.’
‘De gemeenten zijn verantwoordelijk voor de uitvoering van de decentralisatie’, schrijven Ruth Deddens en Margit van Hoeve in ‘Eigen regie als basis’: ‘Als een inwoner een ondersteuningsvraag bij de gemeente neerlegt, is het de taak van de gemeente die vraag te behandelen. Zij moeten daarbij rekening houden met de persoonlijke situatie en met wet- en regelgeving. Wat iemand zelf kan (ofwel de mate van zelfredzaamheid) is daarbij een belangrijke vraag.’ Maar eerst moet je de vraag stellen wat iemand belangrijk vindt in zijn eigen leven. En hoe iemand zijn eigen leven in wil vullen.
Nieuw: Eigen regie als basis
Ruth Deddens en Margit van Hoeve schreven een “spoorboekje voor het werken met mensen in een afhankelijke situatie” voor beleidsmakers en medewerkers van gemeenten. Met ‘Eigen regie als basis’ willen zij het begrip ‘eigen regie’ verduidelijken. Zij leggen uit hoe belangrijk eigen regie is voor ieder mens en in het bijzonder voor mensen met een ondersteuningsvraag. Deze uitgave van de Coalitie voor Inclusie en de Geluksacademie, waaraan Movisie meewerkte, kan via de website van de Coalitie voor Inclusie besteld worden. Bestel het boek hier.
Is eigen regie inmiddels geland bij gemeenten? Janny Bakker-Klein was in 2013 als wethouder betrokken bij de initiatiefgroep ‘Eigen Regie en Autonomie’: ‘Ik heb het visiedocument dat wij opstelden er nog eens op nagelezen. Het stemt mij bezorgd om te lezen dat wat we destijds als bedreiging voor eigen regie zagen, nu in de praktijk ook vaak realiteit is geworden of dreigt te worden: begripsverwarring, financiering centraal stellen in plaats van mensen, wantrouwen en angst voor claimgedrag, complexiteit, bureaucratie en grenzen aan solidariteit.’
In 2020 verdedigde Janny haar proefschrift, ‘Anders kijken’: ‘Ik deed mijn onderzoek in de 12 jaar waarin ik wethouder was in de gemeente Huizen. Vanaf dag één heb ik het begrip "eigen regie" in onze gemeente centraal gesteld. Omdat ik uit eigen ervaring wist hoe belangrijk dat voor mensen is, zeker als zij in een kwetsbare positie terecht komen.’
Eigen regie versus eigen kracht
Uit de publicatie: ‘Eigen regie is een basisrecht is van ieder mens. Dat recht op eigen regie is vastgelegd in het VN-verdrag inzake de rechten van personen met een handicap. Eigen regie is niet alleen belangrijk voor mensen persoonlijk, maar draagt ook bij aan een inclusieve en hartelijke samenleving voor iedereen. Eigen regie is een basis voor inclusie.’
Janny Bakker-Klein: ‘"Eigen regie" wil zeggen dat je als mens zelf kunt kiezen hoe je je leven inricht. Het is iets anders dan "eigen kracht". Het begrip "eigen kracht" zegt vooral iets over de mogelijkheden die iemand heeft om het leven, dat hij of zij zou willen leven, ook zelf te regelen en te organiseren.’
Het belang van helderheid
Janny Bakker-Klein: ‘Voor mijn proefschrift heb ik veel gesprekken gevoerd over hoe gemeenten met eigen regie van mensen omgaan. Het is mij duidelijk geworden dat ambtenaren niet altijd dezelfde interpretatie hadden van begrippen als "eigen regie" en "eigen kracht". Ik heb ervan geleerd dat het belangrijk is om dit in een gemeentelijk dienstverleningsconcept helder te verwoorden. Als die basis is gelegd, dan wordt het in de gemeentelijke organisatie ook "de norm".
En dan blijkt het mogelijk om de genoemde bedreigingen voor eigen regie vanuit de gemeente het hoofd te bieden. Zo leerde ik dat het werkt om in complexe situaties samen met de inwoner een persoonlijk plan te maken en daarbij eerst eens te vragen wat voor de inwoner zelf belangrijk is. Dat leidde vaak tot verrassende uitkomsten. Als duidelijk was wat er nodig was, dan gingen ambtenaren dat ook regelen, dwars door financiële schotten en wettelijke systemen heen. Ik heb meerdere malen mogen zien wat deze aanpak voor het levensgeluk van mensen kan betekenen.
Mijn ervaring is ook dat eigen regie centraal stellen niet leidt tot claimgedrag. En het is ook niet duurder. Integendeel! Als we gaan doen wat mensen zelf van betekenis vinden, of als we belemmeringen daarvoor gaan wegnemen, dan bekostigen we niet langer zaken waar eigenlijk helemaal geen behoefte aan is. Eigen regie als basis is daarom mijns inziens de sleutel naar een effectief én houdbaar stelsel van zorg en maatschappelijke ondersteuning.’
24 februari: ‘360 graden Movisie Talk’
Het SCP complimenteert het nieuwe regeerakkoord: dat gaat uit van een realistisch mensbeeld, ‘niet alleen zelfredzaamheid, maar ook het bieden van ondersteuning’. Ook elders is de afgelopen tijd forse kritiek geleverd op het doorgeschoten zelfredzaamheidsdenken. Maar moeten we nu ook vrezen voor het einde van een mooi ideaal als eigen regie, het recht om je eigen leven in te vullen – nota bene vastgelegd in een VN-verdrag? Daarover gaat het op 24 februari van 12.00 - 12.30 uur in de eerste aflevering van ‘360 graden Movisie Talk’.
Movisie-voorzitter Janny Bakker wil het kind niet met het badwater weggooien. ‘Ik heb meerdere malen mogen ervaren uitgaan van eigen regie voor het levensgeluk van mensen kan betekenen’, schrijft ze in het voorwoord van de publicatie ‘Eigen regie als basis’. Dat boekje wil een spoorboekje zijn voor gemeenteambtenaren die met eigen regie willen werken.
Maar InHolland-lector Richard de Brabander is sceptisch. Hij vindt zelfredzaamheid een mythe die we moeten ontmaskeren, en eigen regie is veel te veel de norm geworden. Op een zelfgenoegzame manier zijn die begrippen vanzelfsprekend geworden. Waarom zetten we niet in op betrokkenheid of geluk?
In de praktijk kunnen Mindert Rakhorst en Reinier van der Gijp wel uit de voeten met eigen regie. Het sluit prima aan bij hun out of de box-oplossingen voor mensen met zware problemen, verslaving of crimineel gedrag. Al zitten daar natuurlijk grenzen aan… Ze vertellen erover.
