Eigen regie: ondersteunen als gemeente

Eigen regie is een centraal concept in de transities en transformatie van het sociaal domein. In de praktijk blijkt eigen regie vaak gelijkgesteld te worden aan zelfredzaamheid. Tussen beide begrippen bestaat echter een fundamenteel verschil dat zich vertaalt naar de aanpak binnen zorg en welzijn.

Zelfredzaamheid en eigen regie worden vaak in één adem genoemd. Zelfredzaamheid wordt dan verbonden met de kanteling vanuit de Wmo: eerst zelf, dan het netwerk en daarna pas professionals. Eigen regie (ook wel zelfregie genoemd) en zelfredzaamheid zijn echter nadrukkelijk niet hetzelfde. Eigen regie gaat om kiezen en bepalen. Zelfredzaamheid gaat om zelf doen. In de praktijk liggen de begrippen soms dicht bij elkaar. Anderen willen en kunnen inschakelen om jou te helpen is een vorm van zelfredzaamheid; tegelijkertijd is dat een vorm van eigen regie.

infographic-woudlopersgids-zelfhulp

ondersteuning-eigen-regie-woudlopersgids.pdf 86.7 KB

Conflict tussen twee bewegingen

Twee bewegingen vormen de aanleiding tot brede aandacht voor de begrippen eigen regie en zelfredzaamheid:

1.    De beweging van onderaf: de emancipatiebeweging van mensen met beperkingen die meer aandacht vragen om mee te doen in de samenleving. Daarvoor willen zij ruimte om zelf regie te voeren, en ondersteuning bij wat ze niet zelfstandig kunnen. Juist door deze maatwerkondersteuning verwachten zij optimaal te participeren en zo zelfstandig mogelijk hun leven te leiden.

2.    De beweging van bovenaf: de noodzaak om te bezuinigen op de totale kosten van zorg en welzijn om de samenleving betaalbaar te houden. Vanuit het perspectief van die bezuinigingen wordt het begrip zelfregie vaak gebruikt terwijl het in feite gaat over min of meer verplichte zelfredzaamheid en wederkerigheid: de dwang of drang vanuit de overheid om meer zelf en met de omgeving op te lossen. Het zal duidelijk zijn dat bij opgelegd zelf doen geen sprake is van eigen regie, integendeel, hier wordt alle ruimte voor eigen regie ontnomen. Daarmee verdwijnen de mogelijkheden en motivatie van mensen om zelf sturing te geven en actie te ondernemen. Daardoor zal dit in veel gevallen juist niet tot het door de overheid gewenste resultaat leiden.