Zijn jongeren tegenwoordig eenzamer?

‘Dat mensen zich eenzaam voelen, is van alle tijden. Eenzaamheid heeft evolutionair gezien een functie: wanneer mensen zich eenzaam voelen, zoeken ze anderen op. We hebben elkaar nodig om te overleven. Er is de laatste tijd wel meer aandacht voor eenzaamheid. Dat is mooi. Jongeren van nu zijn niet eenzamer dan 10 of 50 jaar geleden. Eenzaamheid fluctueert. Dat zagen we ook tijdens de eerste lockdown. Eerst nam de eenzaamheid enigszins toe, maar daarna herstelde het weer.’

Spelen sociale media een rol?

‘Ja, maar de eenzaamheid neemt daardoor niet toe. De manier waarop jongeren sociale media gebruiken, beïnvloedt hoe goed jongeren zich voelen. Zo weten we uit onderzoek dat jongeren die passief meelezen op sociale media een grotere kans hebben op het ontwikkelen van eenzaamheidsgevoelens. Het omgekeerde zien we ook: als je als jongere actief meedoet en zelf ook deelt, kan dat juist tot betere sociale contacten leiden, zeker als de online wereld en de offline wereld overeenkomen.’

Hoe eenzaam zijn jongeren?

‘Eerst nog dit: eenzaamheid hoort bij het leven. Elke jongeren voelt zich wel eens eenzaam en dat hoeft niet erg te zijn. De schattingen lopen uiteen wat betreft problematische eenzaamheid. Zo’n 3 tot 11 procent van de jongeren zou kampen met langdurige vormen van eenzaamheid. Dat is problematisch omdat het voor deze jongeren steeds moeilijker wordt om sociale contacten te onderhouden. De drempel om contact te maken wordt hoger. Ze trekken zich terug, komen in een negatieve spiraal, gaan negatiever over zichzelf denken. Dat kan allerlei vervelende gevolgen hebben. Een studie zegt dat langdurige eenzaamheid even slecht is als obesitas.’

'Het moet makkelijker worden om over eenzaamheid te spreken'

Hoe kunnen we deze jongeren ondersteunen?

‘Allereerst moeten we proberen het stigma rondom eenzaamheid weg te halen. Het moet makkelijker worden om over eenzaamheid te spreken. Dat kan ertoe leiden dat jongeren eerder aan de bel trekken. Neem tijd voor het echte gesprek. Verder moeten we eenzaamheid veel meer gaan zien als een sociaalmaatschappelijk probleem. Op websites van hulpverleners staat eenzaamheid nog te weinig aangegeven als probleem. Wel of je bang bent of verdrietig of somber. Een huisarts zal niet snel eenzaamheid vaststellen, wel buikpijn. Terwijl eenzaamheid onderliggend kan zijn.’

Wat vind je van de verkenning van Movisie over eenzaamheid?

‘Het is een mooie weergave van verschillende factoren die een rol spelen bij eenzaamheid onder jongeren. En mooi dat er aandacht is voor de opgaven van het sociaal domein van dit vraagstuk. Ik ben er blij mee dat er op deze manier meer aandacht komt voor eenzaamheid als sociaalmaatschappelijk vraagstuk. Het hebben van sociale relaties behoort tot de kern van ons bestaan. De afwezigheid van deze relaties leidt tot allerlei ongewenste effecten. Belangrijk om hier oog voor te hebben en samen aan te werken.’

Tip voor lezers?

‘Erken dat eenzaamheid als een probleem ervaren kan worden. Daarnaast is de hele samenleving aan zet. Heb oog voor de sociale inbedding van jongeren. Er is een misverstand dat eenzaamheid en alleen zijn met elkaar samenhangen. Alsof ouderen die alleen zijn, per definitie eenzaam zijn. En alsof jongeren die met andere jongeren zijn, niet eenzaam zijn. Dat is niet zo.’