'Met empowerment kun je een hoop ellende bij bewoners voorkomen.'

Vijf vragen aan Peter Rensen over het congres ‘Empowerment: naar een sterke sociale basis’

Op 10 november organiseren Movisie, de Universiteit voor Humanistiek en het Trimbos-Instituut het congres ‘Empowerment: naar een sterke sociale basis’. Sprekers zijn onder andere Pieter Hilhorst, hoogleraar Anja Machielse (Universiteit voor Humanistiek) en onderzoekster Jenny Boumans (Trimbos Instituut). We stelden vijf vragen aan Movisie-adviseur Peter Rensen over het belang van empowerment en over het komende congres.

Elke gemeente wil weten wat burgers zelf kunnen. En wat kunnen zij samen? Wat kunnen professionals voor hen betekenen? En wat kan het beleid daaraan bijdragen? Deze vragen staan centraal op de conferentie 'Empowerment: naar een sterke sociale basis' in het Muntgebouw te Utrecht. Bestuurders, beleidsmakers en alle andere partijen die bouwen aan dorpen en wijken gaan in gesprek over wat empowerment is en hoe het kan worden ingezet.

Heeft u zich al ingeschreven?

Inschrijven

Waarom is het nodig dat de sociale basis in wijken en dorpen versterkt worden; wat gaat er dan nu niet goed?

Met de transformatie is vooral ingezet op individuele hulp en ondersteuning in wijken en dorpen. De sociale wijkteams of gebiedsteams kregen wel de opdracht om te werken aan de versterking van de netwerken in de wijk door in te spelen op initiatieven van burgers. Maar daar zijn die teams vaak niet aan toe gekomen omdat er volledig werd ingezet op hulp aan personen en gezinnen.

In gemeenten ontstaat nu de behoefte om wel te gaan werken aan initiatieven van burgers, vrijwilligers en allerlei voorzieningen en dat activiteiten van maatschappelijke organisaties goed met elkaar verbonden worden. Daarmee zou je een hoop ellende bij individuele bewoners en gezinnen kunnen voorkomen zodat wijkteams ook wat ruimte krijgen om aan te sluiten bij activiteiten in de wijk. Dat werkt preventief, is uiteindelijk – na investeren – goedkoper en bevordert de sociale cohesie.

Waarom vind je empowerment voor gemeenten een interessant alternatief?

Het doel van empowerment is de vergroting van de leefwereld van burgers. Dat strookt met het versterken van de sociale basis. Immers, burgers die meedoen in de wijk, ook kwetsbare burgers (bijvoorbeeld mensen met een verstandelijke beperking), vergroten hun leefwereld. Empowerment stelt de bewoner centraal. Zij hoeven niet per se op alle terreinen zelfredzaam te zijn, want dat kan ook niet wanneer je met een fysiek, mentaal of sociaal probleem kampt.

Empowerment kijkt niet alleen naar het individu, maar ook naar de omgeving. Misschien komt het wel deels door de omgeving dat kwetsbare burgers niet goed mee kunnen doen. Niets ten nadele van de sociale teams. Zij hebben wel de opdracht om de wijk sterk te maken, maar komen er niet aan toe. Dan kun je dat tekort niet neerleggen bij burgers in de vorm van ‘red uzelf’.

Empowerment, kortom, gaat over krachtige en machtige burgers. Wat kunnen zij zelf, wat kunnen zij samen met anderen, wat kunnen professionals, maar zeker ook wat kunnen beleidsmakers om dit alles goed te laten verlopen. De schijnwerpers keren zich, als het nodig is, dus óók naar de gemeenten en samen met hen zoeken we naar oplossingen.

Dit is het vervolg op een conferentie over empowerment die Movisie in 2016 organiseerde. Wat vond je toen de sterke elementen?

Tijdens deze conferentie hebben we gediscussieerd met deskundigen, professionals, onderzoekers en beleidsmakers over de waarde van empowerment in deze tijd. Jenny Boumans, van het Trimbos-instituut, heeft in opdracht van Movisie gekeken naar de waarde van empowerment, de basisprincipes en wat er bekend is over wat werkt. Met name dat laatste punt was nieuw. Peer support is bijvoorbeeld een empowerende aanpak waar veel bewijs voor is dat het werkt.

Tijdens de conferentie bleek dat veel mensen zich herkenden in de kracht van empowerment. Ook ten opzichte van het beperkte kader van zelfredzaamheid dat nu vaak wordt gehanteerd. Er bestond wel behoefte aan een praktischer vervolg. Hoe doe je dat nu in gemeenten: empoweren van kwetsbare mensen in wijken en dorpen? Wat zijn werkende empowerende aanpakken? Die vragen gaan we nu aanpakken in deze conferentie. Aansluitend op de ontwikkelingen rond preventief en collectief werken in een sterke sociale basis waar gemeenten nu mee bezig zijn vanuit het Programma Sociaal Domein.

Wat is er nieuw in 2017 en waarom hebben jullie dat toegevoegd?

Pieter Hilhorst zal vanuit zijn ervaring als wethouder, publicist, ombudsman en activist ingaan op de invulling van empowerment als versterker van de sociale basis. Hij gaat daarbij uit van rechtvaardigheid en zal een aantal stellingen poneren. De hele conferentie is gericht op het uitvoerend werk en hoe lokaal beleid en bestuur kan bijdragen aan een empowerende buurt met mensen die participeren naar vermogen. De workshops sluiten hierop aan. Gemeenten nemen deel en ook de werkplaatsen sociaal domein presenteren zich.

Kortom het is een mooi platform voor discussie over empowerend beleid! De uitkomsten van de conferentie kunnen ook de ontwikkelingen rond de versterking sociale basis beïnvloeden. De Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) en het overleg van Nederlandse Directeuren Sociaal Domein zijn geïnteresseerd in de koppeling met empowerment.

Welke workshop ga je zelf volgen en waarom?

Ik ga de workshop volgen van Doortje Kal over Kwartiermaken. Kwartiermaken is een beproefde methodiek die op zeer veel plaatsen in Nederland en het buitenland wordt toegepast. Het is empowerend omdat het uitgaat van de aanpassing van de omgeving aan kwetsbare – soms moeilijke – burgers. Terwijl nu te vaak wordt verwacht dat kwetsbare mensen zich aanpassen aan de buurt of het dorp. De hele sociale basis, van buurthuis tot uitkeringsinstanties,  zou deze mensen de kans moeten geven om binnen hun mogelijkheden zichzelf te zijn.

Dat geldt voor mensen met een licht verstandelijke beperking, vluchtelingen in afwachting van hun beschikking die niet mee mogen doen, mensen zonder onderdak of demente ouderen die in de buurt wonen of naar een dagopvang gaan. Voor deze mensen moet de buurt evenzeer ‘hun’ buurt zijn. Maar dat gaat – zo blijkt ook uit massa’s onderzoek – helemaal niet vanzelf en op dit moment lang niet altijd goed. Kwartiermaken zou in elke wijk of dorp een empowerend onderdeel van de sociale basis moeten zijn. Maar dat vergt ook iets van beleid en bestuur die Kwartiermaken de ruimte moeten bieden.