In het kort

In 2016 werd in Nederland het VN-verdrag Handicap geratificeerd. Sindsdien zijn in allerlei gemeenten initiatieven gestart. Toch is het voor mensen met een beperking of handicap vaak niet mogelijk om volledig mee te doen in de samenleving. Een uitvraag van Movisie eind 2021 onder ervaringsdeskundigen bevestigt dat er nog veel moet gebeuren. Gemiddeld geven ze hun gemeente een 5,3. Alle resultaten van de uitvraag zijn te lezen in het rapport Inzet ervaringsdeskundigheid uitrol VN-verdrag Handicap.

Cijfers

250 ervaringsdeskundigen vulden de vragenlijst in. 82,5 procent van hen draagt in de eigen gemeente bij aan de implementatie van het VN-verdrag Handicap. De lokale uitrol van het verdrag in hun gemeente krijgt een onvoldoende. ‘Het VN-verdrag is wel ondertekend, maar de praktijk van alle dag is anders’, aldus een respondent.

Ook de samenwerking met de gemeente kan beter, vinden de ervaringsdeskundigen. Die samenwerking scoort een nipte voldoende: 5,8. Achter dit cijfer schuilt een tweeledig beeld: een deel van de respondenten kijkt hoopvol naar de samenwerking met de gemeente, zoekt naar de juiste vorm en ziet veel ruimte voor verbetering. Een aanzienlijk deel van de respondenten is echter zwaar teleurgesteld en geeft soms aan dat de samenwerking met de gemeente is gestopt.

Ervaringsdeskundigen beoordelen hun eigen rol met een gemiddeld cijfer van 7,3. Respondenten geven aan over veel kennis te beschikken, maar zeggen tegelijk dat ze vaak niet als serieuze gesprekspartner gezien worden.

Neem Utrecht

Ook Andrea Schouw-Naphegyi, ervaringsdeskundige en VN-ambassadeur in Utrecht, is uiterst kritisch over de uitrol van het VN-verdrag in haar gemeente. ‘Als ik een cijfer moet geven, kom ik uit op een 5 of eigenlijk een 4. Bij de gemeente groeit het besef dat ze ervaringsdeskundigen veel meer moet inschakelen, maar het blijft bij voornemens en plannen op papier. Utrecht raadpleegt bovendien vooral haar standaard netwerken, zoals het Solgu en de Wmoraad. Ze denkt het daarmee dan te hebben afgevinkt, maar dat is niet genoeg. Breed draagvlak voor beleid is er daardoor niet.'

Wat werkt?

Volgens Schouw-Naphegyi zou er een groep van twaalf tot veertien ervaringsdeskundigen moeten komen, met uiteenlopende beperkingen, die met de gemeente meedenkt en haar adviseert. ‘En de gemeente moet hen ook een financiële tegenprestatie bieden. Je moet niet steeds gratis kennis bij deze mensen willen halen, zij zitten er niet alleen voor zichzelf, maar voor de hele lokale gemeenschap.’ Dat er in Utrecht nog een hoop niet goed gaat, weet Andrea Schouw-Naphegyi ook uit eigen ervaring. ‘Als raadslid met een beperking - vanwege een auto-immuun ziekte moet ik mij deels met hulpmiddelen voortbewegen - loop ik daar in het net verbouwde stadhuis iedere keer tegenaan. Zware deuren, een helling waar ik niet zelf tegenop kan. Als hier ervaringsdeskundigen goed bij waren geraadpleegd, hadden ze het anders gedaan.’

Het zou enorm helpen als mensen zonder beperking zich hier sterk voor maken

Drenthe

Gelukkig zijn er over sommige gemeenten ook positieve geluiden te beluisteren. Zo doet de Drentse gemeente Noordenveld het heel goed, vindt Diederik Wierenga, VN-ambassadeur en ervaringsdeskundige met een niet-aangeboren hersenletsel. ‘Onze gemeente werkt prima samen met de ervaringsdeskundigen, die verenigd zijn in het lokale platform Toegankelijk Noordenveld. De gemeente raadpleegt ons altijd in een vroeg stadium over voorgenomen beleid. Dat is inmiddels standaard in de manier van werken. En wij zien onze adviezen eigenlijk altijd terug in de praktijk. Dan denk ik aan de aanpassing van een zwembad, het toegankelijk maken van een voetbalveld en het aanbrengen van blindengeleidelijnen, onder andere in het centrum van Roden.’

Succesfactoren

Wierenga: ‘Ten eerste werken we als groep ervaringsdeskundigen nauw met elkaar samen. In het platform zitten mensen met verschillende beperkingen. Wij kaarten zaken altijd aan als groep en vanuit verschillende invalshoeken. Dat werkt goed. Tweede succesfactor is dat we korte lijnen hebben met de ambtenaar en wethouder die over toegankelijkheid gaan. We weten elkaar over en weer te vinden. Er is een goede verbinding. Dat is essentieel.’

Wat is nodig?

Het rapport van Movisie bevat naast conclusies ook een aantal aanbevelingen. Zo wordt voorgesteld een landelijk en regionaal leernetwerk te organiseren, waar ervaringsdeskundigen en ambtenaren elkaar makkelijk kunnen vinden en kennis en kunde met elkaar kunnen delen. In het regionale netwerk zou ook ondersteuning kunnen worden georganiseerd voor ervaringsdeskundigen. Daarnaast lijkt er behoefte aan kennis- en bewustwordingscampagnes. Daarmee kan aan een breed publiek beter duidelijk worden gemaakt waarom het VN-verdrag Handicap er is en waarom het noodzakelijk is dat er lokaal uitvoering aan wordt gegeven. Tot slot worden er aanbevelingen gedaan om lokaal te komen tot betere samenwerkingsafspraken en het ontwikkelen van trainingsmateriaal.

Joy Moonen, ervaringsdeskundige en werkzaam bij Movisie, hoopt dat de kritische geluiden en aanbevelingen bij zullen dragen aan een succesvolle verdere uitrol van het VN-verdrag Handicap in alle Nederlandse gemeenten. ‘Het zou daarnaast ook enorm helpen als meer mensen zonder beperking zich gaan roeren en zich samen met mensen met een beperking gaan inzetten voor een toegankelijker samenleving.’

Afbeelding: Hanna Maas