Ervaringsdeskundigheid: hoe zorgorganisatie Cordaan succesvol samenwerkt
In 2022 volgde Movisie Chantal van Veldhuizen, teammanager Ervaringsdeskundigheid, en beleidsmedewerker Fleur van Eeden van zorgorganisatie Cordaan. Samen met collega’s zorgen zij voor ondersteuning van mensen met psychische problematiek bij beschermd of begeleid wonen. In 2024 blikken we terug: wat is het succes van hun samenwerking?
In 2021 begonnen Van Veldhuizen en Van Eeden een intensieve samenwerking bij Cordaan. Ze waren betrokken bij de ontwikkeling van de herstelvisie. Een visie waarin ervaringsdeskundigheid onderdeel is van het werken aan herstel van mensen met een psychische kwetsbaarheid. Van Eeden werkte toen als manager van een woonlocatie bij Cordaan. Van Veldhuizen werd ingevlogen als zelfstandig ervaringsdeskundige om te helpen de visie op te zetten. Van Eeden was nog niet erg bekend met werken vanuit ervaringsdeskundigheid. Ze werd nieuwsgierig toen de toenmalig directeur besloot dat Cordaan vanuit de herstelvisie zou gaan werken. Ze stelde samen met Van Veldhuizen een projectplan op. Van Veldhuizen begon met het geven van trainingen over de herstelvisie aan het managementteam, ggz-medewerkers en aan cliënten. Ze trokken samen op; Van Eeden kende de organisatie goed en kon zo deuren openen voor Van Veldhuizen, die op haar beurt de gelegenheid kreeg om te spreken over herstel en ervaringsdeskundigheid. ‘Er was meteen een klik. Fleur was heel open en nieuwsgierig naar de herstelvisie en de inzet van ervaringsdeskundigheid’, vertelt Van Veldhuizen over de samenwerking.
Ervaringsdeskundigheid en Cordaan
Ervaringsdeskundigheid is voor de ggz afdeling binnen Cordaan erg belangrijk bij de ondersteuning die de organisatie biedt aan hun cliënten. Zo hebben ze Team Herstel opgericht, een team van ervaringsdeskundigen uit de ggz dat helpt bij de ondersteuning van cliënten en het organiseren van ervaringsdeskundigheid binnen Cordaan. Ze schrijven mee aan beleidsstukken en er is een ervaringsdeskundig beleidsadviseur. Van Veldhuizen is teammanager van Team Herstel en samen met de ervaringsdeskundig beleidsadviseur maakt ze al lange tijd deel uit van het managementteam.
Van Eeden en Van Veldhuizen benadrukken dat het ontwikkelen van ervaringsdeskundigheid in een organisatie altijd schuring met zich meebrengt
Sinds 2012 is de directie meermaals veranderd en zijn er verschillende wisselingen in het management geweest. Bij dit soort ontwikkelingen proberen Van Veldhuizen en Van Eeden er bovenop te zitten. Het risico is namelijk dat ervaringsdeskundigheid naar de achtergrond verdwijnt. Bij een ontwikkelproces is het belangrijk wie op welke positie zit in de organisatie. Van Veldhuizen heeft meermaals bij organisaties meegemaakt dat wanneer het financieel spannend wordt, ervaringsdeskundigheid als eerste aan de beurt is. Bij organisatieveranderingen hebben beiden oog voor de blijvende inzet van ervaringsdeskundigheid. Er is onderling vertrouwen dat dit steeds op de agenda blijft staan. Van Eeden: ‘Ik let daar dan ook op. Niet omdat Chantal het me vraagt, maar omdat ik het zelf heel belangrijk vind’.
Van Eeden en Van Veldhuizen benadrukken dat het ontwikkelen van ervaringsdeskundigheid in een organisatie altijd schuring met zich meebrengt. Een ervaringsdeskundige die op een andere manier werkt dan een professional, kan weleens botsen. Het roept vragen op als: ‘Wat betekent die andere manier van werken voor mij als begeleider?’ Ook zijn er nog steeds vooroordelen naar beide kanten. Dit vraagt om voortdurende aandacht en de realisatie dat het echt niet altijd goed gaat. Van Eeden en Van Veldhuizen benoemen dat de verschillende perspectieven van professional en ervaringsdeskundige naast elkaar mogen bestaan.
Over Cordaan
Zorgorganisatie Cordaan helpt mensen die korte of langere tijd verpleging, verzorging of begeleiding nodig hebben. De organisatie helpt mensen zoveel mogelijk zelfstandig te leven, het liefst in de eigen omgeving. Cordaan verleent zorg aan vier doelgroepen: ouderen, jeugd, verstandelijke beperking en psychische kwetsbaarheid. Movisie keek mee met twee medewerkers die werken in de GGZ tak van de organisatie. Als we in dit artikel spreken over Cordaan, bedoelen we dan ook de GGZ tak van de organisatie Cordaan.
Persoonlijke ontwikkeling
Voor Van Eeden en Van Veldhuizen bracht hun samenwerking ook ontwikkeling op persoonlijk vlak. Voor Van Eeden was de samenwerking een eerste kennismaking met het ervaringsdeskundig perspectief. ‘Het heeft me echt op een andere manier doen kijken naar wat nodig is in ons werk. Niet alleen de medische waarheid zien’, vertelt Van Eeden. Ze legt verder uit hoe het ervaringsperspectief een verrijking is voor cliënten: ‘Medewerkers van Team Herstel zijn echt op een andere manier in gesprek met cliënten dan een begeleider. Ik zie dat je niet altijd wat hoeft te doen, maar gewoon present kunt zijn. Dat dat heel veel kan opleveren. Ook zijn sommige cliënten zelf ervaringsdeskundige geworden. Zo wakkert de aanwezigheid van een ervaringsdeskundige ook een vuurtje aan’.
Van Veldhuizen heeft door de samenwerking meer vertrouwen gekregen dat het wél mogelijk is om als organisatie serieus werk te maken van ervaringsdeskundigheid. Haar eerdere werkervaringen hadden haar bij aanvang sceptisch gemaakt. ‘Ik merkte zowel bij de toenmalig directeur, bij Van Eeden en bij het management enorm veel enthousiasme. Ik kreeg vertrouwen om met ervaringsdeskundigheid aan de slag te gaan. Ook waren er geld, middelen en tijd beschikbaar gesteld. Ieder jaar blijkt weer opnieuw hoe Cordaan dit wil omarmen. Dat heeft ertoe geleid dat ik inmiddels getrouwd ben met Cordaan. Ik werk er nu al twaalf jaar’, vertelt Van Veldhuizen trots.
'De aanwezigheid van een ervaringsdeskundige wakkert ook een vuurtje aan'
Een succesvol duo
Twee geïnspireerde en krachtige solisten die enorm gemotiveerd zijn. Ze vormden een effectief duo dat geholpen heeft om ervaringsdeskundigheid in alle lagen van de organisatie te organiseren. Wat bijdraagt aan dit succes is dat de samenwerking tussen Van Eeden en Van Veldhuizen gelijkwaardig is. Van Eeden vertelt hoe dit mede te maken heeft met Van Veldhuizen als persoon: ‘Ervaringsdeskundigheid wordt wel eens gezien als de ‘herstelpolitie’. Echter neemt Chantal mensen niet de maat. Ze neemt medewerkers serieus en laat zo verbinding tot stand komen. Daarmee ontstaat wederzijds begrip en vertrouwen’. Van Veldhuizen vult aan: ‘Wat mij heeft geholpen is dat Fleur altijd iemand is geweest die in ervaringsdeskundigheid gelooft. Ook al wist zij dat het spannend kon worden en kon gaan schuren. Zij heeft constant moed en lef getoond’.
De toekomst
De samenwerking tussen beide vrouwen blijft, al is het niet meer zo intensief nodig als in de beginjaren. Van Eeden en Van Veldhuizen komen elkaar nog regelmatig binnen de organisatie tegen, maar het samenwerken met ervaringsdeskundigen is nu belegd bij meer personen. Sinds een paar jaar bestaat Buro Ervaringskracht: een team van ervaringsdeskundigen met een lvb-achtergrond. Zij zijn ervaringsdeskundig op het gebied van het leven met een licht verstandelijke beperking (lvb). Daarnaast is er een ervaringsdeskundige ouder op het gebied van het leven met een kwetsbaar kind bij de afdeling jeugd van Cordaan. Zo is ervaringsdeskundigheid binnen Cordaan steeds breder belegd dan alleen bij de ggz.
Samenwerken met bewoners en ervaringsdeskundigen op beleidsniveau vraagt tijd
Team Herstel heeft inmiddels acht medewerkers. Van Veldhuizen vertelt dat ze met het team een platform heeft opgericht voor medewerkers om anoniem hun verhaal te kunnen doen. Door stigmatisering durven medewerkers namelijk niet altijd open en eerlijk over hun ervaringen met bijvoorbeeld een psychische kwetsbaarheid te praten. Team Herstel onderzoekt of dit platform een vast instrument kan worden, zodat leidinggevenden het kunnen inzetten bij het begeleiden van medewerkers.
Samenwerken met bewoners en ervaringsdeskundigen op beleidsniveau vraagt tijd. Bij alle beslissingen die het managementteam maakt, worden er nu cliënten bij betrokken. Maar het loopt niet storm met bewoners die mee willen denken. ‘Het duurt jaren voordat bewoners echt gaan voelen: ‘Mijn mening mag er zijn’. Een lange adem blijft belangrijk’, legt Van Veldhuizen uit.
