De ervaringsdeskundige rol van Miranda binnen de gemeente Meppel is veelzijdig: ze is sparringpartner, adviseur, bruggenbouwer, katalysator van processen en maakt makkelijk de vertaalslag van individuele naar collectieve ervaringskennis. In overleggen heeft Miranda vaak een signaalfunctie. Zij werkt nauw samen met Diana. Miranda houdt zich bezig met diverse projecten. Miranda heeft bijvoorbeeld samen met een coach/trainer een vrouwensupportgroep opgezet. Ook is zij denktanklid van het consortium leven in armoede. Daarbij werkt Miranda mee aan communicatiemiddelen voor inwoners die in armoede leven. Bovendien is Miranda verbinder en bruggenbouwer bij het Armoedepact Meppel. Diana vertelt enthousiast: ‘Ze luisteren naar Miranda, omdat ze uit haar eigen ervaring spreekt.’ Hierop reageert Miranda: ‘Armoede gaat soms ook hand in hand met laaggeletterdheid en soms schakelen we ook op dat vlak een ervaringsdeskundige in. In dat geval luister ik aandachtig omdat ik zelf die ervaring niet heb.’

'Ze luisteren naar Miranda, omdat ze uit haar eigen ervaring spreekt'

Het is echt pionieren

Miranda vertelt dat ze van begin af aan gelijkwaardig is behandeld en altijd de ruimte heeft gekregen om uit te zoeken hoe ze haar ervaringsdeskundigheid kon inbrengen binnen de gemeente. Dit was nodig, aangezien deze rol nog niet bestond. Het is echt pionieren. Drie jaar geleden is ze gestart als kwartiermaker en vanuit deze positie heeft ze veel informatie opgehaald uit de zogenoemde leefwereld van mensen die leven in armoede. ‘Het was om twee redenen heel waardevol om deze mensen te spreken’, vertelt Miranda. ‘Enerzijds werd mijn ervaringskennis vergroot tot collectieve ervaringskennis en anderzijds werd ik het gezicht voor bewoners en netwerkpartners.’ Miranda legt uit dat het bij collectieve ervaringskennis gaat om de rode draad in de verhalen van mensen: ‘Er zitten gedeelde elementen in verschillende ervaringen, ongeacht de verschillen in omstandigheden. Het collectief gedeelde gevoel van mensen in armoede en sociale uitsluiting is het gevoel om niet van waarde te zijn in deze wereld. De mensen voelen zich dan niet gezien, gehoord en gewaardeerd.’

Diana Glastra & Miranda de Haas (fotograaf: MacSiers Imaging)

Behoefte aan een verdiepingsslag

In het begin moest Miranda vooral proactief collega’s en andere netwerkpartners benaderen en was ze bezig met zichzelf te profileren. In dit proces kreeg Miranda ook behoefte aan een verdiepingsslag die beter aansloot bij haar rol binnen de beleidsafdeling. ‘Ervaringsdeskundigheid gaat niet over niveau, maar ik heb wel te maken met hbo-/wo-geschoolde beleidsprofessionals’, vertelt Miranda. Dit was de reden dat zij destijds is overgestapt van de mbo- naar de hbo-opleiding ervaringsdeskundige. Tegenwoordig wordt Miranda zelf benaderd, ook op gebieden die op een of andere manier kruisen met armoede, zoals duurzaamheid. ‘Doordat ik mijn levensverhaal heb verteld binnen het stadhuis, kreeg ik terug dat het belangrijke inzichten heeft gegeven en dat het hun denken heeft veranderd’, vertelt Miranda. ‘Vanuit rapporten weet je wel dingen’, vult Diana aan, ‘maar door de continue aanwezigheid van Miranda is er een groter besef en een grotere bewustwording binnen de gemeente naar wat armoede doet met mensen.’ Miranda vult op haar beurt weer aan: ‘Het is namelijk veel meer dan het gebrek aan geld.’

'Door de continue aanwezigheid van Miranda is er een groter besef en een grotere bewustwording binnen de gemeente naar wat armoede doet met mensen'

Benodigde competenties

Een helicopterview, collectieve ervaringskennis kunnen inbrengen en niet polariseren – in het midden blijven staan – noemt Miranda als voorbeelden van competenties waar een ervaringsdeskundige in haar context aan moet voldoen. Juist in de context van politiek en beleid vindt Miranda het namelijk belangrijk om in gesprek te gaan over de consequenties van bepaalde beleidskeuzes en in verbinding te blijven als er (ogenschijnlijk) tegengestelde belangen lijken te zijn. Hiermee kan ruimte worden gecreëerd in de complexe wet- en regelgeving. Een andere belangrijke competentie die Miranda noemt is het spiegelen van de professionals: ‘Wet- en regelgeving rondom de Participatiewet waren in mijn ervaringen de leidraad en hierdoor voelde ik mij niet gezien, gehoord en serieus genomen als mens. Dit is iets wat ik bij ontzettend veel mensen hoor terugkomen. De spiegel die ik professionals voorhoud, gaat ook over een meer persoonlijke benadering waar wet- en regelgeving pas later in beeld komt. Eerst luisteren naar de persoon, vraaggestuurd werken, vertrouwen winnen, de juiste vraag omhoog krijgen en doen wat nodig is. Afstemmen op de leefwereld in plaats van op het systeem. Dit maakt de gehele benadering meer menselijk.’

Vrijheid door de tandem-samenwerking

Miranda gaat vaak mee naar overleggen die Diana als beleidsadviseur heeft over het armoedebeleid en zij geeft dan gevraagd en ongevraagd advies. Juist in die tandem-samenwerking kan Miranda vrijuit haar professionele ervaringsdeskundigheid inbrengen. Met de tandemconstructie is de samenwerking ook echt een partnerschap. ‘We werken complementair en vullen elkaar aan’, vertelt Miranda. Diana: ‘Je hebt daarvoor wel de ruimte nodig die wij krijgen binnen onze gemeente en het bijhorende vertrouwen. Wij mogen dit gewoon doen zonder mitsen en maren.’ Het duo vertelt dat alleen de politiek-bestuurlijke context soms lastig kan zijn. In het verleden is dit namelijk wel eens misgegaan en zag de vorige beleidsadviseur niet op tijd in dat een rapport wel eens koud op het dak van de desbetreffende wethouder zou kunnen vallen. Het leermoment is dat bestuurders op tijd moeten worden betrokken bij zaken en producten waar de ervaringsdeskundige gevraagd of ongevraagd mee bezig is. ‘Via de tandemconstructie is het de taak van Miranda om hier ver vandaan te blijven en niet in ambtelijk systeemdenken te vervallen’, benadrukt Diana: ‘Miranda moet de vrijheid blijven houden om dingen gewoon te doen en het is de taak van mij en anderen om de politiek-bestuurlijke verhoudingen in het oog te houden.’ Dit is dan ook de reden waarom een tandemfunctie van professional en ervaringsdeskundige binnen het beleid zo effectief is volgens beide dames.

'We werken complementair en vullen elkaar aan'

Toekomstplannen

Miranda is nu geen onderdeel van de standaardformatie. In de toekomst hopen Diana en Miranda dat de rol van ervaringsdeskundige binnen de gemeente tevens een functie wordt in het belang van de borging ervan. Beide dames zijn van mening dat het betalen voor ervaringsdeskundigheid een erkenning is van de zwaarte van de rol. ‘Deze zwaarte wordt wel eens onderschat’, aldus Miranda. ‘Als je mensen structureel laat werken, dan betaal je hen op het niveau dat daarbij hoort’, pleit Diana: ‘anders neem je ervaringsdeskundigheid niet erg serieus.’