Ervaringsdeskundigheid in het sociaal domein is nog maar net begonnen

Het invoeren van ervaringsdeskundigheid vraagt om een nieuwe kijk op zorg en welzijn en om een open houding van betrokken partijen. Movisie ondersteunt bij het inzetten van ervaringskennis en ervaringsdeskundigheid. We bieden kennis en ondersteuning aan gemeenten en organisaties die hiermee aan de slag willen. Wat zijn de plannen en komende activiteiten van Movisie op dit thema? Vijf vragen aan Anouk Poll, Movisie-adviseur op het terrein van ervaringsdeskundigheid.

Je hebt vijf jaar geleden het boekje Aan het woord over ervaringsdeskundigen (mee)geschreven. Wat is er sindsdien veranderd?

Er zijn zoveel nieuwe en verschillende initiatieven ontstaan. Vorig jaar hebben we de Participatieprijs georganiseerd met als thema ‘deskundig door ervaring’. We kregen toen verrassend veel inzendingen, met een enorme diversiteit aan onderwerpen: mantelzorg, armoede, LHBT, eenzaamheid, jeugd en jongeren. Het gaf een prachtig beeld van de ontwikkeling van al die nieuwe initiatieven die gebaseerd zijn op ervaringskennis. Empowerment pur sang, al zie je wel dat deze projecten het niet makkelijk hebben. De geïnstitutionaliseerde wereld heeft soms moeite met deze vreemde eenden. Dat kan leiden tot weerstand, moeite met samenwerking. Het vinden van duurzame financiering blijft bijvoorbeeld een probleem voor veel van deze initiatieven.

Waarom vindt Movisie ervaringsdeskundigheid juist nu zo belangrijk?

Een doel van de inzet van ervaringsdeskundigheid is bijdragen aan de veranderende machtsverhoudingen binnen de huidige, veranderende samenleving. Ervaringsdeskundigheid inzetten helpt om de leefwereld van mensen centraal te stellen in beleid en uitvoering. Ik ben heel benieuwd of dat laatste de komende jaren écht gaat lukken. Ervaringsdeskundigheid is daarvoor een belangrijke kennisbron: wat is er nodig voor deze nieuwe manier van werken, en wat levert het op? Het is een ontwikkeling die omarmd wordt, maar waar we nog weinig over weten. Wat levert de inzet van ervaringsdeskundigheid op, welke randvoorwaarden zijn nodig, wat zijn de effecten, en zijn er ook risico’s? Dat gaan we onderzoeken.

'Ervaringsdeskundigheid inzetten helpt om de leefwereld van mensen centraal te stellen in beleid en uitvoering'

Welke dilemma’s spelen er momenteel op het gebied van ervaringsdeskundigheid?

Allerlei vraagstukken, over organisatie, ontwikkeling en perspectief. In de ggz is al enorm veel werk verzet om ervaringsdeskundigheid te ontwikkelen en in te zetten. Deze ontwikkeling is in het sociaal domein nog maar net begonnen. Het sociaal domein steekt anders in elkaar, is diffuser, minder hiërarchisch georganiseerd dan de ggz. Via ervaringsdeskundigheid kunnen we zo veel ontdekken, uitproberen en ontwikkelen bijvoorbeeld bij het werken in de wijk.
Daarnaast zijn er vraagstukken over professionalisering en opleiding: moet een ervaringsdeskundige een opleiding hebben gevolgd of niet? Maar ook spelen kwesties als kwaliteit en resultaten: hoe meet je die? En hoe organiseer je de samenwerking in de wijk met de andere professionals?

Welke activiteiten ontwikkelt Movisie momenteel?

We willen laten zien wat ervaringsdeskundigheid in het sociaal domein inhoudt, en dat zetten we overzichtelijk op een rij. We zien dat veel maatschappelijke organisaties met vragen zitten over hoe zij ervaringsdeskundigheid kunnen organiseren. Daarom beschrijven we praktijkvoorbeelden, van organisaties die daar al ervaring mee hebben opgedaan. Verder is ervaringsdeskundigheid een brede ontwikkeling en in een artikelenserie laten we zien hoe meebeslissen en meedoen samenhangen: in onderzoek, beleidsontwikkeling  en ondersteuning. En we organiseren leerkringen voor organisaties met vragen rond professionalisering, kwaliteit en monitoring, samenwerking, continuïteit.

Hoe kijk je terug op het congres over ervaringsdeskundigheid en komt er een vervolg?

Het congres werd heel goed bezocht. De dag zelf was vol energie en enthousiasme, maar er kwamen ook dilemma’s naar boven. Vraagstukken over professionalisering, samenwerking en de veranderde machtsverhoudingen. En het publiek liet kritisch van zich horen, en ook wij vonden dat met name de workshops nog veel interactiever kunnen. Het congres liet zien dat dit onderwerp in de praktijk leeft en dat er nog veel onbeantwoorde vragen zijn. We werken dus graag mee aan een tweede, verdiepend congres in het voorjaar van 2018.

‘Ervaringskennis moet meer gaan stromen!’

Het congres ‘De inzet van ervaringsdeskundigen’ vond plaats op 14 juni 2017 in de Reehorst in Ede en werd georganiseerd door Zorg en Welzijn en Movisie. Lees het verslag en kijk de video's waarin de deelnemers aan het woord komen. De zomereditie van 2017 van het Tijdschrift voor Sociale Vraagstukken stond in het teken van ervaringsdeskundigheid. Download het dossier uit het tijdschrift.