Berry Pfennigwerth is werkzaam als belangenbehartiger bij Straat Consulaat in Den Haag, een onafhankelijke belangenorganisatie voor en door dakloze mensen in Den Haag. Hij ondersteunt het onlangs gelanceerde ervaringspanel dakloosheid 27+, Recht op een Thuis (RoeT) en is betrokken geweest bij de totstandkoming van het Nationaal Actieplan Dakloosheid: Eerst een thuis. Straat Consulaat is één van de belangenorganisaties vertegenwoordigd in Dakloosheid Voorbij!, het landelijke samenwerkingsverband van belangenorganisaties dat zich inzet voor het voorkomen en uitbannen van dakloosheid. Pfennigwerth was in het verleden zelf dakloos en benut nu zijn ervaringskennis en -deskundigheid in zijn werk. ‘Wij laten mensen die dak- en thuisloos zijn of dit zijn geweest of dreigen te worden zoveel mogelijk zelf aan het woord. Dat doen we met RoeT door hen mee te nemen naar de beleidstafel. Maar ik wil het ook omdraaien; ik wil de leefwereld van dakloze mensen laten zien aan mensen die beleid maken.’

Lees meer over het Najaarsfestival THUIS

Niet in een emotie verzanden

Gery Lammersen en Berry Pfennigwerth waren beide betrokken bij de praktijktoets uitvoeringspraktijk waaraan acht centrumgemeenten Maatschappelijke Opvang en Beschermd Wonen hebben meegewerkt, in het kader van Actielijn 4 van het Nationaal Actieplan Dakloosheid. Lammersen als onderzoeker en Pfennigwerth als ervaringsdeskundige. Pfennigwerth heeft meegedacht over onderzoeksopzet en de vragen die gesteld konden worden en was ook aanwezig bij een aantal van de groepsgesprekken. ‘Bij die gesprekken komen bij mij emoties naar boven die een niet-ervaringsdeskundige niet voelt. Er ontstaan dan ook andere vervolgvragen. Gery en ik vulden elkaar hier goed op aan.’ Hij benadrukt hierbij wel dat het niet de bedoeling is om in een emotie te verzanden. ‘Dit vraagt specifieke skills van een ervaringsdeskundige. Het belangrijkste deel van mijn werk is dan ook om mensen met ervaringskennis te trainen hoe hiermee om te gaan.’

Passend en humaan beleid

Ervaringskennis in beleidsprocessen toepassen als gelijkwaardige kennisbron maakt de leefwereld van mensen zichtbaar voor beslissers en beleidsmakers. Daarnaast stelt het mensen met ervaringskennis in staat om aan te geven wat niet werkt, maar vooral om mee te denken over oplossingen. Het laat zien welke gevolgen beleid voor mensen heeft en hoe zij hun contact met regels, instanties en instituties ervaren. Het kan zelfs voorkomen dat je als gemeente of instantie uit de bocht vliegt, zo staat in de workshopbeschrijving. ‘Ervaringskennis in beleid helpt om passend en humaan beleid te maken. Om het beleid te laten aansluiten daar waar het in essentie om gaat’, zegt Gery Lammersen. Pfennigwerth: ‘Het Nationaal Actieplan Dakloosheid is een voorbeeld waarbij ervaringskennis goed is benut. Het ministerie zorgde er op de juiste manier voor dat mensen met ervaringskennis aan tafel zaten. Ook is steeds gevraagd wat wij nodig hadden en was er een continue monitoring. We hebben veel bereikt op het gebied van stigmatisering, de aannames over onder welke leefomstandigheden mensen dakloos worden zijn ter discussie gesteld. Het kan altijd beter, maar terugkijkend ben ik heel tevreden over het proces en het resultaat. Je kunt tenslotte niet meteen de Champions League winnen als je net een nieuw elftal hebt gesmeed.’

’Je kunt niet meteen de Champions League winnen als je net een nieuw elftal hebt gesmeed’

Betekenisvol participeren

Als je mensen met ervaringskennis gelijkwaardig wilt laten participeren, moet er veel aandacht zijn voor het welzijn van deze mensen en de randvoorwaarden waaronder dit plaatsvindt. Pfennigwerth verwijst naar de handleiding Betekenisvolle Participatie van SamenThuis2030 waaraan hij ook heeft bijgedragen. Hierin staat beschreven waar rekening mee gehouden moet worden. Op het Najaarsfestival THUIS verzorgen afgevaardigden van SamenThuis2030 en Dakloosheid Voorbij! hier een workshop over. ‘Meedenken over beleid op basis van hun eigen ervaring doet veel met mensen. Ze herbeleven een levensontwrichtende ervaring, daarom is het belangrijk dat mensen niet als een spons worden uitgeknepen. Op basis van de handleiding hebben we hier workshops en trainingen op ontwikkeld.’

Tegengeluid hoort erbij

Wat willen Lammersen en Pfennigwerth met hun workshop op het Najaarsfestival THUIS bereiken? ‘Ik wil bewustwording creëren, dat mensen nadenken over wat ervaringskennis voor hen betekent en hoe ze het kunnen benutten in hun werk. En ook dat ze gaan kijken welke belangenorganisaties in hun regio zijn’, zegt Lammersen. ‘Ik vind het belangrijk dat gemeenten in lokale belangenorganisaties gaan investeren’, aldus Pfennigwerth. ‘Hier ligt wel een spanningsveld. Je investeert dan in het faciliteren van een tegengeluid, dat is niet altijd makkelijk. Maar juist op het moment dat het gaat schuren, moet je samen doorgaan.’ Lammersen: ‘De ‘wij’, dus de systeemwereld en de ervaringsdeskundigen samen, moet groter worden. We hebben allemaal baat bij samen werken aan oplossingen. Tegengeluid hoort daarbij.’

Foto: Eveline van Egdom - Beeldbank Straat Consulaat