Esmah Lahlah: ‘Bij het beoordelen van wetsvoorstellen is praktijkkennis onmisbaar’
Werkbezoeken in Emmen en Leeuwarden
De Landelijke Armoedecoalitie organiseert regelmatig werkbezoeken voor Tweede Kamerleden. Zo bezocht Esmah Lahlah (GroenLinks/PvdA) twee initiatieven in het noorden van het land: Menso Leren & Werken en sociale supermarkt Moes. Movisie is kennispartner van de armoedecoalitie en sprak met Lahlah en de initiatiefnemers.
'Deze jongeren hebben alle drie hun eigen verhaal, maar wat ze gemeen hebben is dat ze getraumatiseerd zijn door wat ze in hun jeugd hebben meegemaakt.'
Bij Menso Leren & Werken in Emmen kunnen jongeren zonder startkwalificatie terecht voor ondersteuning bij hun persoonlijke ontwikkeling. De doorstroomcoaches hebben veel connecties met onderwijsinstellingen en werkgevers en gaan samen met de jongere op zoek naar een passende opleiding of werkplek. Maar ze doen veel meer dan dat, zo blijkt tijdens het werkbezoek. Er zijn drie jongeren aanwezig, en het idee is dat zij hun verhaal vertellen. Eerst zijn ze terughoudend, maar door de manier waarop de coach ze op hun gemak stelt, durven ze toch. Hun verhalen maken diepe indruk. Ook op Riane Kuzee-Hoogeveen, ervaringswerker bij expertisecentrum Sterk uit armoede. Zij is op uitnodiging van de Landelijke Armoedecoalitie aangesloten bij het werkbezoek om de verbinding te maken tussen de bezoekers en de jongeren en zij vat samen: ‘Deze jongeren hebben alle drie hun eigen verhaal, maar wat ze gemeen hebben is dat ze getraumatiseerd zijn door wat ze in hun jeugd hebben meegemaakt. Seksueel misbruik, dakloosheid, een drugsverleden, het kwam allemaal voorbij. Wat me trof is de enorme wil die deze jongeren desondanks hebben om mee te willen doen.’
Onnadenkendheid
Des te schrijnender is het dan als ze worden tegengewerkt door wetgeving of regels die niet aansluiten bij hun leven. Dat je geen uitkering aan kunt vragen omdat je geen adres hebt omdat je niet meer welkom bent in je ouderlijk huis bijvoorbeeld. Of dat je tot volle tevredenheid van iedereen, en zeker die van jezelf, aan het werk bent als postsorteerder, maar dat dat van de ene op de andere dag ophoudt. Zonder dan wordt uitgelegd waarom. Kuzee-Hoogeveen: ‘Weg is je structuur, je houvast, je zingeving. Dit gebeurde zonder duidelijke reden. Misschien was de subsidie op, misschien was het onnadenkendheid. Het is zo belangrijk dat beslissers zich realiseren dat wat voor de een misschien een bijbaantje is, voor de ander van grote betekenis heeft.’ De aanwezige wethouder zegt toe uit te gaan zoeken hoe dit heeft kunnen gebeuren. Om het recht te zetten en om het in de toekomst te voorkomen. Esmah Lahlah prijst de aanpak in Emmen: ‘De jongeren denken actief mee over gemeentelijk beleid, zodat de stem van ervaringsdeskundigen al bij het ontwerp van plannen wordt meegenomen.’
De Landelijke Armoedecoalitie
De Landelijke Armoedecoalitie bestaat sinds 2019 en telt ruim twintig uiteenlopende partijen, variërend van Aedes (de koepel van woningcorporaties) SUN Nederland, vakbonden FNV en CNV, Sociaal Werk Nederland, Valente tot Ieder(in), het netwerk voor mensen met een beperking of chronische ziekte. ‘Op strategische momenten laten we een gezamenlijk geluid horen richting de politiek’, legt secretaris Marry Mos uit. ‘Bijvoorbeeld in de aanloop naar commissievergaderingen van de Tweede Kamer en rond verkiezingsmomenten. Als 22 zulke verschillende partijen met dezelfde boodschap komen, dan moet je van goeden huize komen om dat naast je neer te leggen. Tien jaar geleden was het not done om te zeggen dat de uitkeringen te laag waren. Als coalitiepartners hebben we langdurig geduwd om daar beweging in te krijgen en inmiddels is het een breed gedeeld inzicht, onderbouwd door onafhankelijk wetenschappelijk onderzoek.’ Movisie ondersteunt de armoedecoalitie met kennis.
Tijdens dit soort werkbezoeken is er altijd veel ruimte voor ervaringsverhalen, vertelt Marry Mos van de Landelijke Armoedecoalitie. ‘En ook voor verhalen van praktijkprofessionals zoals sociaal raadslieden. Daardoor vormen de bezoeken een belangrijke kennisbron voor de Kamerleden, zodat ze in de praktijk kunnen zien waar de wet- en regelgeving schuurt.’ Lahlah vertelt dat ze tijdens dit soort werkbezoeken inderdaad vaak ziet dat landelijke regels en systemen niet goed aansluiten bij de dagelijkse realiteit van mensen. ‘Ik zie het als mijn opdracht om die kloof te helpen verkleinen. De ervaringen tijdens dit bezoek geven me concrete voorbeelden en inzichten waarmee ik in de Kamer kan pleiten voor beleid dat meer ruimte biedt voor maatwerk en dat uitgaat van vertrouwen in mensen.’
Sociale supermarkt
Het tweede deel van het werkbezoek is in Leeuwarden, waar sociale supermarkt Moes de deuren opent voor Lahlah. Bij Moes kunnen mensen met een smalle beurs gezonde levensmiddelen kopen. Ze betalen daar zo’n dertig procent minder voor dan in de reguliere winkel. Iedereen is er welkom, vertelt initiatiefneemster Koos Pot. ‘We werken vanuit vertrouwen. De mensen die bij ons komen hebben het echt nodig. We hebben ongeveer zevenhonderd klanten per week en ze houden rekening met elkaar. Er gaan hier echt geen dozen tomaten tegelijk weg. Sommigen stoppen juist wat extra in het potje dat we hebben voor als mensen aan het eind van de maand echt niets meer hebben.’ Moes is een sociale onderneming en een inclusieve werkplek die wordt gerund door zo’n vijftig mensen die een diverse groep vormen. ‘Een deel van de mensen heeft een indicatie voor dagbesteding, anderen zitten in een werk- en leertraject en er zijn ook inburgeraars bij. Ongeveer de helft doet het ‘gewoon’ als vrijwilligerswerk.’
Expertise beschikbaar stellen
Deze manier van armoedebestrijding zou wat Pot betreft wel meer erkenning mogen krijgen van de overheid. ‘Kijk wat al die sociale ondernemingen in Nederland doen, die doen het allemaal niet voor het geld.’ De erkenning is welkom in de vorm van extra financiële ondersteuning, omdat elke maand de huur van het pand en het loon voor de betaalde inzet opgebracht moeten worden. ‘Maar het zou ook via kennisdeling kunnen. Het ministerie zou bijvoorbeeld mensen of expertise beschikbaar kunnen stellen.’
Kennispartner Movisie
Movisie is een van de kennispartners van de Landelijke Armoedecoalitie en ondersteunt met onafhankelijke kennis over wat werkt bij de aanpak van armoede en schulden. ‘Movisie is dus geen belangenbehartiger’, benadrukt projectleider Mirjam Andries. ‘Dat maakt dat wij alle verschillende perspectieven bij elkaar kunnen brengen. Dan wordt duidelijk hoe in het dagelijks leven alles met elkaar te maken heeft. Dat je een hogere energierekening hebt vanwege je zuurstofondersteuning én door de beperking minder kunt werken bijvoorbeeld. Dit soort inzichten kan het perspectief van individuele partijen op bepaalde vraagstukken verbreden en dat maakt het gezamenlijke verhaal sterker. Onze betrokkenheid bij dit netwerk levert ons bovendien veel praktijkkennis op en dat is minstens zo belangrijk. Als kennisinstituut hechten we belang aan alle drie de kennisbronnen ervaringskennis, praktijkkennis en wetenschappelijke kennis. Vandaar uit voeden we in gezamenlijkheid vanuit de Landelijke Armoedecoalitie de Tweede Kamer en andere beleidsmakers.’
Naar Den Haag
Lahlah is geraakt door de verhalen uit Emmen en Leeuwarden. ‘Armoede heeft gezichten, verhalen en heel concrete gevolgen voor het dagelijks leven van mensen. Door met lokale organisaties, ervaringsdeskundigen en professionals te spreken, krijg ik een veel beter beeld van wat er écht speelt.’ De inzichten en kennis die ze vandaag opdoet neemt ze mee naar Den Haag. Tot slot vertelt ze: ‘Ik gebruik dit soort verhalen in debatten, bij het indienen van moties en amendementen, en in gesprekken met collega-Kamerleden en bewindspersonen. Ook bij het beoordelen van wetsvoorstellen is deze kennis onmisbaar. Het helpt me om voortdurend de vraag te stellen: werkt dit in de praktijk?’
Tekst: Tea Keijl
Fotografie: Roxanne van de Wiel
De Focusweek Armoede 2025
Op 6 tot en met 10 oktober 2025 organiseert Movisie met verschillende partners De Focusweek Armoede. Elke dag ontvang je een mail met kennis en een opdracht over armoede. Daarmee kun je armoede beter begrijpen en agenderen. En spijker je je vaardigheden bij waarmee je mensen beter kunt ondersteunen. Deze week is interessant voor uitvoerende professionals, vrijwilligers en ervaringsdeskundigen. Maar ook voor studenten, beleidsmedewerkers of andere geïnteresseerden.
De aanmeldingen gaan 23 juni open. Schrijf je dan snel.