Experimentele inwonerparticipatie zet Someren in de doe-stand

‘Dit gaat niet doodbloeden’

In het Brabantse Someren werken inwoners en gemeente sinds begin 2018 met het Samen voor Someren model. Met fysieke stamtafels en een digitaal platform is er een groeiende groep inwoners actief aan de slag met vraagstukken in het sociaal domein.

Hoe betrekken we burgers breed en vroeg? Dat was in de kern de vraag waarmee de gemeente Someren in 2017 bij Movisie kwam. Het antwoord op die vraag werd het Samen voor Someren model. Het model voorziet in fysieke bijeenkomsten en acties en is gekoppeld aan een digitaal platform. Hoewel het platform nog doorontwikkeling nodig heeft, was de totstandkoming ervan geheel in lijn met de beoogde verbreding, vertelt beleidsmedewerker Lizzy Nijssen van de gemeente. ‘Want een groep jongeren tussen de veertien en twintig jaar heeft het platform ontworpen en gebouwd. Dat was precies de doelgroep die we vooral voor ogen hadden.’

Drieluik over vernieuwing inwonerparticipatie

Dit artikel over Someren is de eerste afvering van een drieluik over hoe verschillende Nederlandse gemeenten met hun inwoners werken aan vernieuwing van cliënt- en inwonerparticipatie.  Lees ook een inleidend artikel over dit onderwerp.

Persoonlijke verbinding

Een van de leden van de werkgroep Samen voor Someren werkt professioneel met jongeren, legt Hetty de Groot uit. Zij is zelf ook lid van de werkgroep. ‘Hij is begin dertig en sociaal ondernemer, en begeleidde de groep jongeren die in de zomervakantie van 2018 aan het platform werkte. Het platform is een online community waar inwoners ideeën kunnen delen en medestanders kunnen werven.’ Het daadwerkelijk coördineren en mensen persoonlijk aan elkaar verbinden blijft altijd mensenwerk, vult Nijssen aan. ‘En dat doet iemand van de werkgroep. Die bestaat overigens uit vijf inwoners en twee ambtenaren; mijn collega Inge Jansen en ik.’

'We maken waar mogelijk ook gebruik van persoonlijke ervaringen en deskundigheid van cliënten en andere inwoners'

Stamtafels

In de eerste helft van 2018 heeft de werkgroep actief vraagstukken opgehaald bij de inwoners. Dit gebeurde via een bestaand burgerpanel. Van de ruim 200 reacties is een top 5 samengesteld, en ook bij die prioritering waren de inwoners zelf betrokken. ‘De vraagstukken bespreken we aan zogeheten Stamtafels’, vertelt Nijssen. Inmiddels zijn er vijf van dergelijke bijeenkomsten geweest, over uiteenlopende thema’s: van cliëntondersteuning tot veiligheid en van eenzaamheid tot betaalbaarheid.

Inhoudelijk betrokken partijen

De Groot: ‘Voor elk thema bereiden we de stamtafelbijeenkomst met een subgroep van de werkgroep voor, aangevuld met inhoudelijk betrokken partijen. Voor de stamtafel over veiligheid was dat met de politie en ambtenaren van openbare orde. We maken waar mogelijk ook gebruik van persoonlijke ervaringen en deskundigheid van cliënten en andere inwoners. Bij de stamtafel over eenzaamheid was er bijvoorbeeld iemand die over de eigen ervaringen vertelde. Een jong iemand nog. Dat dat gelukt is, hebben we te danken ons netwerk. Dat is via via gegaan.’

18 juni: online bijeenkomst ‘Leren van ervaring, vernieuwing in cliënt- en inwonerparticipatie’
 

Zorgen dat inwoners toegang hebben tot hulp en steun die ze nodig hebben. Dat armoede geen belemmering is om mee te doen. En dat mensen zich ongeacht leeftijd, beperking of achtergrond thuis voelen in hun eigen wijk. Dat vraagt een effectieve aanpak en verbetering van beleid en dienstverlening. Daarvoor is samenwerken met meer en een diversere groep inwoners en het benutten van hun ervaringskennis van groot belang. Maar hoe krijg je dat voor elkaar? Daarover gaat een online bijeenkomst op 18 juni.

Bekijk het programma van ‘Leren van ervaring, vernieuwing in cliënt- en inwonerparticipatie’

Sleutelfiguren

Door bewust sleutelfiguren dichtbij je te zoeken en houden, kun je dat via via wel een handje helpen, denkt Nijssen. ‘Als je bij elkaar zit en gaat brainstormen, dan popt er altijd wel een naam op.’ En van het een komt vaak het ander. De Groot: ‘Met een docent van het Varendonck College, de middelbare school hier, bereiden we een ochtend voor waarin de leerlingen zelf workshops gaan geven voor ouderen: breien, een workout, gewoon gezellig en informeel. Maar in de tussentijd heeft de school ons ook benaderd voor hun kerstviering. Dat resulteerde in een ingelaste actie waarbij leerlingen dorpsgenoten in het licht konden zetten, à la Joris' Kerstboom van KRO-NCRV. Een mooie manier om aan te sluiten bij de leefwereld van jongeren.’

Veel concrete acties

Volgens het model Samen voor Someren krijgen stamtafels idealiter een vervolg in de vorm van thematafels. Nijssen: ‘Daar wordt een concretiseringsslag gemaakt. Maar dat is niet na elke stamtafel gelukt. Daar moeten we wel echt scherp op letten.’ De Groot merkt op dat er desondanks heel veel concrete acties zijn. ‘Bijvoorbeeld bij de stamtafel over betaalbaarheid. Daar waren zo’n vijftig mensen aanwezig, waaronder ook mensen die zelf moeite hebben met rondkomen. Er zijn twee concrete ideeën uit voortgekomen: een kledingbank en een lotgenotencontactgroep. Daar blijkt echt behoefte aan en beide ideeën worden nu verder uitgewerkt, samen met inwoners.’ Nijssen beaamt dat er inderdaad veel activiteit is. ‘De thematafels zijn er dus eigenlijk wel, maar we benoemen ze niet altijd als zodanig.’

Valkuil

Dat Someren in de doe-stand staat is zeer positief, vinden ze allebei. ‘Al die activiteiten zorgen voor extra energie’, aldus De Groot. Tegelijkertijd kan het enthousiasme ook een valkuil zijn, merkt ze. ‘Er zijn zo veel ideeën, er is zo veel te doen, dat krijgen we niet allemaal voor elkaar in de huidige samenstelling.’ Het is goed dat er extra leden voor de werkgroep gezocht worden, vindt ook Nijssen. Wat haar betreft schuilt er nog een risico in het actiegerichte. ‘We moeten er alert op

zijn dat we de adviesrol bij officiële juridische stukken ook goed beleggen.’ Agendering vanuit de inwoners is mooi, wil ze maar zeggen, maar de aansluiting bij de gemeentelijke beleidscyclus moet er ook zijn.

‘Er is echt een beweging tot stand gekomen, dit gaat niet doodbloeden’

Beleidsmatige vraagstukken

Om die reden zal de gemeente in de toekomst meedenken over de agendering van de stamtafels, op basis van beleidsmatige vraagstukken. Nijssen: ‘Maar wel op zo’n manier ingevuld dat het dichtbij de deelnemers staat.’ Als het gaat om de aansluiting bij het gemeentelijke beleidsproces, dan is de stamtafel over betaalbaarheid opnieuw een geslaagd voorbeeld. ‘Daar hebben we als gemeente heel veel informatie opgehaald. Deels kunnen we dat verwerken in de evaluatie van ons beleid. En we hebben de informatievoorziening over bestaande regelingen verbeterd.’

Minimaregelingen

Maar niet voor alles is de gemeente de aangewezen partij, zo bleek ook tijdens de bijeenkomst over betaalbaarheid. ‘Krap bij kas zitten komt in alle inkomensgroepen voor’, verklaart De Groot. ‘En dus is er een groep die tussen wal en schip zou kunnen raken, omdat die boven de norm van 120 procent van het minimuminkomen zit en dus geen gebruik kan maken van minimaregelingen. Ook voor die mensen is zo’n particulier initiatief als de kledingbank zeer waardevol.’

Mijlpaal

In de zomer van 2019 was er een belangrijke mijlpaal. Nijssen: ‘Er is een stichting opgericht voor Samen voor Someren. Daarmee wordt het ook formeel nog meer een zaak van de inwoners zelf.’ De Groot merkt inderdaad verschil: ‘We hebben net iets meer vrijheid. Ook al omdat we nu een eigen budget hebben, en dus niet over elke kostenpost hoeven te overleggen met de gemeente.’ Die extra vrijheid helpt om enthousiast te blijven, zegt De Groot. ‘Er is echt een beweging tot stand gekomen. Dit gaat niet doodbloeden.’ Nijssen schiet spontaan in de lach. ‘Dat klopt, dat is écht ondenkbaar.’

Tekst: Tea Keijl