Femicide: fataal geweld in de wijk
Veiligheid maken we samen
Er is een jonge vrouw in het wijkparkje verkracht en vermoord. Dat geeft onrust in de wijk. De politie patrouilleert vaker in de wijk. Maar dat kan de onrust nog niet helemaal wegnemen. Vrouwen en meisjes voelen zich onveilig. Kunnen zij nog wel naar het park?
Deze casus heeft geen relatie met voorgevallen incidenten, maar schetst enkel een beeld van de problematiek.
Als we het hebben over veiligheid in de wijk, denken we direct ook aan het tegenovergestelde: de onveiligheid. Onveiligheid in de wijk wordt niet alleen veroorzaakt door feitelijke gedragingen, maar het hangt ook nauw samen met een dreiging en het risico op geweld. Deze dreiging zorgt voor unheimische gevoelens of gevoelens van alertheid en angst. Volgens het Sociaal en Cultureel Planbureau voelen vrouwen zich veel vaker onveilig dan mannen. Sociale onveiligheid gaat over de dreiging dat er überhaupt iets kan voorkomen, bijvoorbeeld de angst voor geweld die non-binaire personen kunnen ervaren omdat ze zich niet genderconform gedragen. Of de angst van jonge meiden die het spannend vinden om langs een groep hangjongeren te lopen.
De gedachte dat sociale veiligheid in de publieke ruimte uitsluitend een taak is van de overheid, doet de impact die we gezamenlijk kunnen maken tekort. Uit onderzoek weten we dat actief reageren helpt. Iedereen kan in onveilige situaties een de-escalerende rol spelen en daarmee een bijdrage leveren aan de sociale veiligheid. Veiligheid in de wijk maken we dan ook samen.
Vaak weten mensen alleen niet zo goed wat ze kunnen doen. Dat heeft verschillende oorzaken. Soms herkennen zij een situatie niet als onveiligheid, omdat ze zelf bijvoorbeeld ook vinden dat jonge vrouwen in het donker niet op straat horen, soms zijn mensen bang om in te grijpen en voelen ze zichzelf bezwaard of unheimisch of, als mensen wel iets willen doen, weten ze niet altijd precies hoe ze dan moeten handelen. Mensen zijn bang om de situatie te verslechteren of zijn bang om zelf slachtoffer te worden. En deze angsten zijn bij (ex-)partnergeweld, zoals intieme terreur en stalking, ook terecht. Daar kan het geweld in de privésituatie verergeren als je als omstander een pleger aanspreekt op gedrag.
Maar: het stellen van een sociale norm helpt wèl.
In de aanpak van femicide is het dan ook belangrijk om sociale normen te stellen en aandacht te besteden aan gendergelijkheid, genderverwachtingen en patronen én aan genderrollen. Het helpt om preventief beleid te ontwikkelen. Veiligheid is voor iedereen. Het stellen en verankeren van deze sociale normen in de samenleving helpt.