Mellouki Cadat-Lampe en Paul van Yperen spraken met Stadsdeelvoorzitter Fenna Ulichki over wat bestuurders en jongerenwerkers kunnen doen. ‘Solidariteit kun je opladen met menselijkheid.'

Welke preventieve maatregelen heeft het stadsdeelbestuur genomen na de gebeurtenissen rond de Maccabi-wedstrijd?

Fenna Ulichki vertelt: ‘We hebben snel een klein structuurtje opgezet tussen veiligheid en sociaal. Die mensen kwamen elke week bij elkaar en samen volgden we alles nauw. Deze structuur was bedoeld om ontwikkelingen systematisch te volgen en tijdig in te grijpen waar nodig. Een belangrijk principe in deze preventieve aanpak is dat veiligheidsvraagstukken altijd gekoppeld worden aan sociale interventies. Dat goed volgen doen we samen en we bekijken het altijd vanuit een veiligheidsperspectief, maar we betrekken ook het sociale aspect gelijk erbij. Dus we zeggen niet alleen maar dat er politie of straatcoaches bij moeten, maar bespreken ook wat we hier nou aan kunnen doen in termen van sociaal.’ Fenna beschrijft de werkwijze: ‘We werken via een ‘draaiboek vrede’. Dat betekent dat je elke week met elkaar kijkt hoe het gaat vanuit het perspectief van vrede.’ Als preventieve basisstrategie benadrukt Fenna het belang van nabijheid: ‘Als je dichtbij mensen blijft, zowel bestuurlijk als ambtelijk, als je met je organisaties de buurt in gaat, dan doet dat al heel veel. Je laat zien dat er alternatieven zijn om je stem te laten horen. Je hoeft niet de straat op en te rellen!’

De preventieve aanpak bestond ook uit het organiseren van gerichte bijeenkomsten, focusgroepen voor inwoners die zich zorgen maakten. Fenna: ‘Dat heeft geleid tot een bijeenkomst met vrouwen die met elkaar in gesprek gingen over 'Hoe gaat het nu met je, hoe gaat het met onze jongeren en wat betekent het voor jou als je 7 november hoort?’ Om preventief te kunnen werken moeten signalen worden opgepikt. ‘Daarom is het ook belangrijk om de meldingsbereidheid te vergroten, te laten zien dat het bestaat. Het is melden én naar elkaar omzien. Meldingen zijn nodig zijn om met elkaar dit soort gesprekken te voeren. Preventie gaat over het tegenhouden van ongewenst gedrag, en het begrijpen van de leefwereld van jongeren.’

Tekst gaat door onder de foto.

Wat was de rol van de jongerenwerkers?

‘We zijn ook meteen met de jongerenwerkers in gesprek gegaan. Zij functioneren als een belangrijke schakel tussen jongeren en overheidsinstellingen. De werkers vangen in het stadsdeel dagelijks signalen op van jongeren en delen deze verhalen met de gemeente. In hun werk is een evolutie geweest van doelgroepgericht werk naar inclusievere benaderingen. Vroeger werkte men vaak met Marokkaanse jongeren als specifieke groep. Nu is de vraag hoe het werk evolueert nu jongeren zelf meer gemengd zijn en zich als Amsterdammers identificeren. De jongerenwerkers begrijpen de leefwereld van jongeren en zij zijn er ook voor het gesprek. Ze signaleerden bijvoorbeeld dat jongeren in het stadsdeel zich nog steeds niet geaccepteerd voelen als Amsterdammer of dat ze racisme en uitsluiting ervaren.’ Jongerenwerkers zijn dus een belangrijke partner in een hele mentaliteitsshift van jongeren en zij helpen de weerbaarheid van de jongeren te versterken. Ze ondersteunen jongeren om hun ervaringen te delen en hun stem te laten horen. Als sociaal werkers staan ze naast de jongeren en helpen hen ook om constructief in gesprek te gaan.’

Hoe voorkom je dat spanningen uit de hand lopen?

‘Toen ik net stadsdeelbestuurder was, organiseerde ik met Pride Amsterdam twee dagen film op het Mercatorplein. Sommigen vinden het een gevaarlijk plein. Moet je daar wel films over seksuele gerichtheid, over seks laten zien? Als bestuurder moet je ook willen weten wat de risico’s zijn en wat nodig is om het op een goede en veilige manier te organiseren. Toen is er extra toezicht gekomen, maar er gebeurde helemaal niets. Het klinkt wat stoer, maar ik ben ervan overtuigd dat als je zoiets organiseert en je probeert zo dicht mogelijk bij de mensen te staan waar je het voor doet, dat je dan al heel veel weghaalt aan pijn en gedoe. Die films gaan over seksualiteit en seksuele gerichtheid van mensen, en ze gaan vooral ook over vrijheid, over de worsteling van mensen om te zijn en te leven.’

Laten we het over solidariteit hebben. Kende je de Alliantie Verandering van Binnenuit?

Fenna: ‘Ja, ik heb in de Landelijke Werkgroep Mudawwanah gezeten. We maakten toen voorlichtingsmateriaal voor vrouwen over achterlating in landen van herkomst. Dus informatie voor vrouwen en informatie voor hulpverleners.’ Bij het solidariteitsgesprek dat Feargal Agard (Humans of Film) samen met Mustafa Ayranci en de Alliantie Verandering van Binnenuit organiseerde, zag ik dat Feargal oprecht op zoek is naar vruchtbare aarde, omdat hij iets belangrijks wil delen door films te laten zien. Hij wilde het gesprek graag samen met Mustafa doen. Dat vond ik zo bijzonder omdat die twee totaal niet op elkaar lijken. En die organiseren zo’n solidariteitsavond gewoon met elkaar! Want het zijn mensen die dezelfde waarden dragen, en die waarmaken. Solidariteit kun je opladen met menselijkheid.’

Wat zijn de waarden daarin die jou aanspreken?

‘Radicale liefde! Als idee is dat misschien niet bij iedereen bekend, maar voor mij betekent het dat je elkaar belooft dat je niet uitgespeeld raakt. Dat je doet wat de samenleving niet verwacht van jou dat je gaat doen. Dat je in staat moet zijn om de ander te zien. Dus geen abstractie, maar de werkelijke mens. Dus je kiest echt voor de persoon tegenover je. Je kiest er echt voor om te zeggen: ik geloof in jou.’

Hoe vertaalt radicale liefde zich in de wijk?

‘Ik was erg geraakt door een bijeenkomst die wij hier hadden na 7 oktober 2023. Een besloten bijeenkomst, waar mensen met een verschillende achtergrond op onze uitnodiging bij elkaar kwamen: Joods, sommigen noemen zich moslim, anderen niet, maar hebben wel een achtergrond in migratie. Man, vrouw, jong, oud, van jongerenwerkers tot religieuze leider-achtige types. Nogmaals, mensen die in de beeldvorming niet door één deur kunnen. Wat me raakte is dat mensen oprecht van elkaar wilden begrijpen wat er aan de hand is.’

‘Het is niet zo ingewikkeld om een politieke opvatting te hebben. Moeilijker is het om iemand aan te kijken. En opeens iets te zien wat niet helemaal samenkomt bij dat wat je in je hoofd hebt. Hoe ga je dan daarmee om? Wat doe je dan? Mustafa heeft dit dus heel vaak gedaan. Ik was ooit bij een debat in Paradiso over de Pride in Istanbul. Hij staat daar dan tussen en maakt er een mensenrechtenkwestie van. De gemeente Amsterdam en vrouwenrechtenorganisaties waren erbij. Toen ontstond een heerlijke verbintenis tussen aan de ene kant de Turkse lhbtiqa+ beweging in Turkije en de vrouwenrechtenbeweging uit Turkije. Die gingen elkaar helpen en versterken en daar zat Mustafa tussen.’

Een verbrande regenboogvlag leidde er een paar jaar geleden in Amsterdam-West toe dat bewoners gratis vlaggen gingen uitdelen. Je steunde die actie en riep de bewoners van West op om ook de regenboogvlag uit te hangen.

‘Op dat moment vond ik dat het enige juiste om te doen. Ik denk dat het zo ongelooflijk belangrijk is dat je praat met mensen. Het is geweldig om te zien dat groepen die elkaar niet zo snel vinden door initiatieven van Stadsdeel West of maatschappelijke organisaties samenkomen in een gesprek. Dat is ons uitgangspunt. Ik ben niet naïef en zie natuurlijk wat de gevaren zijn in de samenleving. Ik denk dat het goed is dat mensen opvattingen hebben en dat het niet aan mij is of aan wie dan ook om te bepalen hoe die opvattingen eruit moeten zien, zolang het maar in een vreedzame context plaatsvindt. Ik vertrouw dat mensen met elkaar in debat gaan en dat debat met elkaar voeren, dus ook over polarisatie: wat het betekent of niet betekent. Mijn rol zit vooral in zuurstof geven en verbindingen maken. En dat we juist die mensen die denken dat ze niet met elkaar door één deur kunnen in een positie brengen dat ze wel met elkaar door één deur kunnen.’

Foto’s: Mladen Pikulić