Begin november maakte het kabinet bekend dat het volgend jaar 450 miljoen euro vrijmaakt voor leefbaarheid en veiligheid van kwetsbare gebieden. Gemeenten kunnen concrete investeringsplannen indienen om wat te doen aan de matige volkshuisvesting: woningen opknappen en ze energiezuiniger maken.

De achterliggende gedachte is dat dat bijdraagt aan een betere leefbaarheid en meer veiligheid in buurten. In de onlangs verschenen publicatie Wij in de Wijk 2 wordt duidelijk: fysiek en sociaal, steen en mens kunnen niet los van elkaar worden gezien. Behalve investeren in steen is investeren in sociale verbanden noodzakelijk om te komen tot leefbaarder buurten en wijken.

Download de bundel Wij in de Wijk 2

Vier knoppen

Mensen ervaren dat de leefbaarheid in hun wijk of buurt beter is als de kwaliteit van hun dagelijkse leven verbetert. We kennen de knoppen waaraan je kunt draaien om dit voor elkaar te krijgen. Dat zijn sociaaleconomische zekerheid, sociale inclusie, sociale cohesie en sociale empowerment.

'Mensen ervaren dat de leefbaarheid beter is als de kwaliteit van hun dagelijkse leven verbetert'

Allereerst sociaaleconomische zekerheid: dit is een dak boven je hoofd, verzekerd zijn van genoeg inkomen, en een waardevolle dagbesteding hebben, zoals werk en/of onderwijs.

Ten tweede sociale inclusie; dat vraagt toegankelijke voorzieningen voor alle groepen en voorzieningen en het tegengaan van uitsluiting.

Ten derde sociale cohesie; dat vraagt bevorderen van sociale steun, wederkerigheid in relaties, verbondenheid en wederzijds respect. En als vierde sociale empowerment: het inzetten op mogelijkheden en ruimte voor zelfbeschikking, benutten van talenten, met steun vanuit de omgeving.

'We kunnen steen en mens niet los van elkaar zien'

Wisselwerking 

Deze vier knoppen – condities voor sociale kwaliteit – zijn allemaal even belangrijk, en er is wisselwerking tussen. Huisvesting is een belangrijk aspect van sociaaleconomische zekerheid, onmisbaar in het geheel van leefbaarheid. Maar tegelijk is het minder dan de helft van het geheel. Er is ook aandacht nodig voor sociale inclusie en sociale cohesie. Sociale cohesie krijg je door een wisselwerking van stenen en mensen; denk aan de speeltuin met jongerenwerk, de kringloopwinkel met dagbesteding, het buurthuis gerund door vrijwilligers, sociaal vangnet voor vroegsignaleren of burenhulp in coronatijden. Alleen vanuit een integrale visie op leefbaarheid is het mogelijk om leefbaarheid in de brede zin en voor álle inwoners te vergroten. Steen en mens kunnen we dus niet los van elkaar zien.

Participatie doorslaggevend

Lokale overheden moeten ervoor zorgen dat inwoners en hun collectieven optimaal kunnen mee participeren bij het richten, inrichten en verrichten van oplossingsrichtingen voor wijken. Niet met een of twee excuus-Truusen of alibi-Ali’s in een kerngroep. Maar door buurtplatforms of bewonersgroepen mede-eigenaar te maken van het noodzakelijke veranderingsproces in wijk of buurt. Op die manier empower je inwoners. Zij zullen, redenerend vanuit hun leefwereld, de link leggen tussen fysieke, sociale, economische en andere elementen die de leefbaarheid in hun buurt versterken.

'Investeer in alle condities voor sociale kwaliteit'

Gebruik het geld goed

In reactie op de investering door het kabinet van 450 miljoen zeggen wij daarom: investeer in alle condities voor sociale kwaliteit. En zet hoe dan ook in op gelijkwaardige participatie van inwoners gedurende het hele traject en geef met hen integrale invulling aan de opdracht. 

Wie denkt: ‘Deze inwoners zijn te kwetsbaar’, of wie zoekt naar mooie voorbeelden van initiatieven om de leefbaarheid van buurten te versterken, verwijzen wij naar de recente digitale publicatie Wij in de Wijk 2.  

De publicatie schetst initiatieven van inwoners, professionals, gemeenten en bedrijven, die de handen ineenslaan om hun omgeving prettiger, leefbaarder en socialer te maken. Initiatieven in Beesd, Hilversum, Amsterdam-Zuid, Utrecht, Zutphen, Rotterdam en Voorst passeren de revue. Ook is er aandacht voor de invloed van corona voor de leefbaarheid in buurten. Wij in de Wijk 2 biedt zicht op de maatschappelijke rol van de sociale basis in crisissituaties, het belang van participeren mét inwoners en het belang van een integrale blik op vraagstukken in wijken.