Gemeenten aan de slag met structurele verbetering van de toegang

Interview met kwartiermaker Margriet Jongerius

Dit najaar is Verbetertraject Toegang van start gegaan. Hierin werken gemeenten, maatschappelijke organisaties en inwoners samen aan een merkbaar verbeterde toegang tot ondersteuning. We gingen in gesprek met Margriet Jongerius, kwartiermaker van het eerste uur bij dit project. ‘Mijn drive is dat het toegangsproces over 5 jaar over de gehele linie eenvoudig en transparant is’.

Kan je aangeven wat het Verbetertraject Toegang behelst? 

‘In het project werken we met en voor gemeenten aan een structurele verbetering van hun toegang tot ondersteuning binnen het sociaal domein. Beredeneerd vanuit het perspectief van klanten en inwoners leren gemeenten van elkaar wat wel en niet werkt in hun lokale praktijk. Die inzichten verrijken we tijdens zogenaamde leerbijeenkomsten met lessen en ervaringen vanuit onderzoek en andere verbetertrajecten. De gezamenlijk opgebouwde kennis rond een betere toegang maken we breed toegankelijk voor alle gemeenten. Gedeelde knelpunten, die vragen om een wijziging in landelijke wet- en regelgeving, stellen we samen met de VNG aan de orde bij de betreffende ministeries en bewindslieden.’

Het SCP concludeert dat het sociaal domein een complex systeem is voor de betrokken partijen. Voor cliënten moet de informatievoorziening over de toegang worden verbeterd, aldus het planbureau. Herken je dit?

‘Ja, is herkenbaar. De Nationale Ombudsman, Ieder(in), Mind en Per Saldo hebben dit onderwerp al vaker landelijk aangekaart. Vandaar dat deze drie cliëntenorganisaties, als mede initiatiefnemers, nadrukkelijk betrokken zijn bij de opzet en begeleiding van dit project.’

Welke verbetering zou je in 2021 al willen zien? En over vijf jaar? 

‘In 2021 zullen de deelnemende gemeenten nog scherper zicht hebben op waar in de toegang tot ondersteuning de schoen wringt. Samen met inwoners, aanbieders, beleidsmakers, uitvoerders en beslissers bepaalt iedere gemeente zelf waarmee zij in 2021 aan de slag gaan. Mijn verwachting is dat de deelnemende gemeenten na een jaar kunnen laten zien dat zij in hun verbeterproces vooruitgang hebben geboekt. En dat gemeenten aangeven nog langer van en met elkaar te willen leren.

'Focus op het in gang zetten en houden van de beweging die, op alle niveaus in de organisatie en het netwerk, bijdraagt aan het realiseren van verbeteringen en biedt ruimte voor het creëren van alternatieven binnen het sociale domein'

Mijn ambitie is dat het toegangsproces over 5 jaar over de gehele linie eenvoudig en transparant is, zodat elke inwoner weet waar hij of zij in de gemeente terecht kan. Ik hoop dat er goede informatievoorziening is over het verloop van het proces, de betrokkenen en dat het helder is waarom ondersteuning wel of niet wordt toegewezen. Daarnaast hoop ik dat gemeenten, vanuit een gedeelde visie op het sociaal domein, samenwerken met bewonersinitiatieven en algemene voorzieningen waaronder onderwijs, welzijnswerk, sport, dagbesteding, wijkverpleging, huisartsen, woningcorporaties, energiebedrijven, sociale ondernemers, politie, religieuze instellingen. Zodat probleemsignalen op tijd opgepikt en opgepakt worden, waardoor onnodig dure ondersteuning wordt voorkomen.’  

De eerste tranche gemeenten is inmiddels gestart; wat valt je op aan de aanmelding en vraagstukken waar ze mee aan de slag willen?

‘Wat mij bij de 12 eerste gemeenten opvalt is dat ze allemaal het perspectief vanuit de inwoner centraal willen stellen. Vraagstukken zijn onder andere: hoe richt je het proces voor inwoners met meervoudige vraagstukken in? Wat vraagt dit aan training van de professionals en aan cultuuraanpassing binnen de organisatie? Hoe bereik je tijdig zorgmijders? Hoe bereik je dat vraagstukken en problemen al eerder door bewoners en organisaties in het voorveld worden opgepakt? En hoe zorg je ervoor dat iedereen binnen het brede sociale domein werkt vanuit een gedeelde visie?’

Als oud-wethouder heb je veel ervaring met de gemeentelijke organisatie en processen. Welke tip zou je deelnemende gemeenten willen geven?

‘Als oud-wethouder, en vanuit mijn rol als (interim)manager van verandertrajecten binnen het sociaal domein, wil ik graag deze tip meegeven: Focus op het in gang zetten en houden van de beweging die, op alle niveaus in de organisatie en het netwerk, bijdraagt aan het realiseren van verbeteringen en biedt ruimte voor het creëren van alternatieven binnen het sociale domein. Doe dit onder andere door je te verdiepen in de achterliggende betekenis van signalen van kritische inwoners, mantelzorgers, vrijwilligers en van professionals in de uitvoering. Bouw ondanks alle dagelijkse hectiek tijd en rust in voor reflectie.’

Aan jouw dienstverband met Movisie komt een einde; waar kijk je met genoegen op terug?

‘Ik constateer met genoegen dat het thema ondersteuning van gemeenten een prominente plek heeft gekregen binnen de jaarplannen van Movisie. Ook dat de samenwerking met Werkplaatsen Sociaal Domein, VNG, NDSD, Divosa en IPW in dit kader verstevigd worden. Verder vind ik het fijn om te zien dat de collega’s van Movisie een ondersteuningsprogramma hebben opgezet dat wordt gedragen door de cliëntenorganisaties en de VNG. En het is natuurlijk een mooi eerste succes dat al 12 gemeenten deelnemen aan de eerste tranche en we inmiddels in gesprek zijn met 11 gemeenten die belangstelling hebben voor deelname aan de tweede tranche. 

Meer weten over het Verbetertraject Toegang?

Lees de achtergrondinformatie of neem contact op via toegang@movisie.nl.