Den Haag liep vooruit

Sinds 1 januari 2022 zijn gemeenten verplicht om alle mensen die rechtmatig in de gemeente verblijven en geen woonadres hebben, in te schrijven in de Basisregistratie Personen (BRP) op een briefadres. De wetswijziging daagt gemeenten uit om (opnieuw) te kijken naar het proces rond briefadressen en het voorkomen van dakloosheid. Denk aan de samenwerking tussen de afdelingen Burgerzaken, Werk en inkomen en Wmo, en de daklozenopvang of hulpverlening. De gemeente Den Haag was één van de veertien pilotgemeenten in het actieprogramma dak- en thuisloze jongeren van het ministerie van VWS dat liep van 2019-2021. Met het actieprogramma dak- en thuisloze jongeren wil de gemeente Den Haag voorkomen dat jongeren noodgedwongen op straat of langer dan drie maanden in de daklozenopvang leven. Eén van de actiepunten is al enige tijd het geven van een briefadres aan álle dak- en thuisloze jongeren. Dus ook aan jongeren die tijdelijk bij vrienden of familie wonen maar zich daar niet kunnen inschrijven. Daarmee liep de gemeente Den Haag vooruit op de wijziging in de Wet Basisregistratie Personen (BRP). Den Haag kiest er dus al enige tijd voor om alle dak- en thuislozen een briefadres te verstrekken.

Een briefadres is essentieel om je leven weer op de rit te krijgen

Op de website van het programma sociaal domein wordt aan de hand van het verhaal van Rick Vink (25) uitgelegd hoe dit in zijn werk ging: 'Toen Vink in april binnenliep bij het dak- en thuislozenloket aan de Binckhorstlaan in Den Haag, had hij geen verwachtingen anders dan dat hij hier een briefadres kon aanvragen. Dat is een adres waar de overheid iemand zonder woonadres kan bereiken. Enkele maanden later heeft hij een woning via Woonnet Haaglanden. Zijn uitkeringsaanvraag is bijna goedgekeurd en er lopen kansrijke sollicitaties. Dat alles startte bij het "briefadresloket". Hoe zit dat? Vink was dakloos en had een briefadres bij de gemeente nodig. Kunnen dak- en thuisloze mensen niet hun post bij familie of vrienden ontvangen, dan kunnen ze een briefadres bij de gemeente aanvragen. Geen briefadres betekent ook geen uitkering, geen zorgverzekering, geen (schuld)hulpverlening en geen arbeidscontract. Een briefadres is dus essentieel om je leven weer op de rit te krijgen.'

De kostendelersnorm, de vier weken zoektermijn en de jongerennorm

Het aantal dak- en thuisloze jongeren in Nederland is hoog: op 1 januari 2021 waren er naar schatting 5.760 dak- en thuisloze jongeren van 18-27 jaar (18% van de in totaal 32.000 dak- en thuislozen). Dit was een vermindering ten opzichte van 2018, toen er 9.400 dak- en thuisloze jongeren werden geteld (Centraal Bureau voor de Statistiek, 2021). Dak- en thuisloze jongeren zijn jonge mensen die de kans op een eerlijke start missen in hun volwassen leven. Vaak is er sprake van een combinatie van financiële, psychische en/of verslavingsproblemen, soms in combinatie met een (licht) verstandelijke beperking. Veel van deze jongeren hebben geen stevig sociaal netwerk om op terug te vallen. Samenwerking tussen de domeinen is onmisbaar en we moeten ervoor zorgen dat jongeren snel de basis op orde krijgen. Zoals een dak boven je hoofd, een inkomen, het kunnen volgen van onderwijs en een netwerk waarop je kunt terugvallen. 

In de praktijk worden jongeren dakloos als gevolg van de toepassing van de kostendelersnorm, de vier weken zoektermijn en de jongerennorm, die veel lager is dan de bijstandsnorm voor mensen boven de 21 jaar. Divosa, die ook de interviews in Den Haag over het briefadres heeft verzorgd voor bovengenoemd artikel, publiceerde een handreiking om gemeenten te ondersteunen bij het terugdringen van dakloosheid onder jongeren door meer bekendheid te geven aan de mogelijkheden tot maatwerk in de Participatiewet (PW).