Of mensen discrimineren hangt sterk af van wat zij denken dat anderen denken. Als je denkt dat het iets is wat iedereen doet, is de kans groot dat je het zelf ook gaat doen. Vergelijk het met fietsers die wachten bij een rood stoplicht. Als één door rood fietst volgt de rest al gauw, ook al weet iedereen best dat het niet mag. We zijn kuddedieren die graag volgen in ‘wat de rest doet’. Daarom zijn die racistische discriminerende leuzen in de openbare ruimte zoals op de Erasmusbrug of op het gebouw in Venlo zo gevaarlijk. Ze versterken een beeld dat racisme normaal is.

En dat is het niet. Discriminatie is  wettelijk verboden en veroorzaakt veel ellende. Het is cruciaal dat elke overheid duidelijk laat zien dat racisme en discriminatie níét normaal zijn. Dat kan bijvoorbeeld door mensen met status en gezag zich uit te laten spreken tegen racisme. Maar dit werkt alleen als de ontvangers van die boodschap de sprekers als onderdeel van ‘hun groep’ zien. Bij racistische leuzen op een gebouw in Eindhoven, zou het kunnen werken als de burgemeester van Eindhoven reageert of een bekende Eindhovenaar als Theo Maassen. Als Theo zegt dat de leuzen echt ‘kei stom’ zijn, stelt dat duidelijker een norm voor veel Eindhovenaren dan wanneer een minister met een harde ‘g’ dat doet.

Gemeenten krijgen steeds vaker te maken met een etterend probleem en het is nu het moment om dit doortastend te bestrijden. Maar slechts 35 procent van alle gemeenten had in 2022 antidiscriminatiebeleid, blijkt uit recent onderzoek van KIS en Movisie. Gemeenten wijten dat falen aan gebrek aan capaciteit of denken dat het helemaal niet nodig is om in hun gemeente discriminatie tegen te gaan. Maar de cijfers liegen niet: landelijk is onder meer op de arbeidsmarkt en de woningmarkt sprake van structurele discriminatie op grond van afkomst. Juist ook in kleinere gemeenten speelt discriminatie en racisme. Denk aan het gezin van Turkse afkomst dat weggepest werd uit het schilderachtige Giethoorn. Juist daar waar de meerderheid van de bewoners geen migratieachtergrond heeft, ligt discriminatie op de loer. Want onbekend maakt onbemind.

In 2023 is er dus werk aan de winkel voor al die gemeenten waar slechts een kleine groep mensen woont die een Arabische of Turks klinkende naam heeft, een donkere huidskleur heeft of een andere geloof dan het christelijke aanhangt. Wacht niet tot de eerste racistische leus verschijnt op je overheidsgebouw of brug. Door discriminatie vanwege je afkomst of huidskleur dreigt onze samenleving uit elkaar te vallen. Doe dit probleem niet af als ‘iets uit de Randstad’. Blijf dus als gemeente niet met de armen over elkaar zitten.  

Gemeentebestuur, draag actief uit dat jouw dorp of stad discriminatie en racisme niet accepteert. Gemeenteambtenaren, pak dit etterende probleem preventief aan: in het onderwijs, op de arbeidsmarkt, bij sportverenigingen, in de woningmarkt in de buurt. Bijvoorbeeld: als het gaat om de arbeidsmarkt kan een gemeente ervoor zorgen dat bedrijven weten wat werkt om discriminatie in hun organisaties te voorkomen (en wat niet) en bedrijven te ‘namen & famen’ (belonen) als die het goed doen. Organiseer ook ontmoetingen tussen verschillende mensen en laat je bewoners echt kennis met elkaar maken. Subsidieer effectieve lesmethoden voor het onderwijs waarin scholieren leren hoe je ingrijpt bij discriminatie. Het is bekend is dat dit echt werkt en dat je als gemeente zo een belangrijke en positieve rol kunt spelen. Gemeenten, pak die kansen en voorkom een hoop verdriet!