De gemeenteraad en beleid informele zorg
Na de gemeenteraadsverkiezingen worden de nieuwe raadsleden geïnstalleerd en begint een nieuwe raadsperiode. Dit betekent dat veel kennis en ervaring uit de gemeenteraad vertrekt en de nieuwe raadsleden zich de uiteenlopende thema’s binnen de gemeente moeten toe-eigenen de komende periode. Hoe houd je de gemeenteraad betrokken en op de hoogte van het informele zorgbeleid van visie tot concrete uitvoering?
Beleidsadviseurs kunnen raadsleden helpen door meer inzicht te bieden in de wijze waarop informele zorg is georganiseerd en wordt ondersteund door de gemeente. In dit webdossier worden handvatten gegeven aan zowel raadsleden als beleidsadviseurs om elkaar nog beter te vinden in het ondersteunen van mantelzorgers en vrijwilligers. Daarin zoomen we in op de drie rollen van een gemeenteraad:
- volksvertegenwoordigend
- kaderstellend
- controlerend
Download
Infographic-Gemeenteraad-informelezorg-beleid-woudlopersgids.jpg 129.33 KB
Volksvertegenwoordigend
Indien het om een integrale visie voor Informele Zorg gaat, die door de raad goedgekeurd dient te worden, is het raadzaam om de gemeenteraad al vroeg te betrekken in het proces van het formuleren van de visie. Het kan ook zinvol zijn in dit stadium al met de gemeenteraad in gesprek te gaan over effectmetingen. Hoe kun je meten (en bewijzen) dat de visie hout snijdt?
Tips
- Om de visie goed over te brengen binnen het college en/of de raad kun je ervoor kiezen lokale partijen, of diegene om wie het gaat (mantelzorgers en/of zorgvrijwilligers) de visie te laten presenteren.
- De raad kan betrokken worden bij het visietraject, bijvoorbeeld door raadsleden it te nodigen voor (werk)sessies. Op die manier kunnen raadsleden hun oren te luisteren leggen en begrijpen en is duidelijk welke overwegingen zijn genomen.
Terugkoppeling naar de raad door contactpunt mantelzorg
Het ontwikkelen van een integrale en gedragen visie op informele zorg kan helpen ondersteuning aan te bieden waar dat nodig is. Arthur Overgoor, beleidsadviseur gemeente De Wolden-Hoogeveen, licht dit toe:
‘De nota over informele zorg hebben wij opgesteld met mantelzorgers, welzijn en de Wmo-raad. Op tafel lag de vraag: wat willen we? Samen hebben we gekeken naar doelen, doelgroepen en knelpunten. Ook het uitvoeren en de evaluatie van de nota doen we gezamenlijk. Elk jaar wordt ook gezamenlijk teruggekoppeld naar de gemeenteraad; niet alleen door de wethouder, maar juist ook met het contactpunt mantelzorg en de welzijnsstichting’
Kaderstellend
Voor het uitvoeren van die taken hebben raadsleden behoefte aan informatie. Dat raadsleden zich vaak niet voldoende toegerust voor hun taken in het sociaal domein, mede door een gebrek aan informatie, blijkt uit verschillende onderzoeken. Eén van de aanbevelingen van de Rekenkamer West-Brabant aan de gemeenteraad, is dan ook het nadrukkelijk agenderen van het thema informele zorg. Omdat ontwikkelingen in de samenleving aanleiding geven om mantelzorg en vrijwilligerswerk meer aandacht te geven, moeten het college en de raad een helder en eenduidig beeld schetsen over de uitgangspunten hierover in het gemeentelijk beleid.
Tips
- Zorg dat nieuwe raadsleden direct bij installatie informatie en kennis toegereikt krijgen via een inwerkprogramma. De gemeenten Hillegom-Lisse-Teylingen doen dit voor het sociaal domein bijvoorbeeld door middel van een filmpje waarin de knelpunten en uitdagingen aan de orde komen. De gemeenteraad is zich er dan direct van bewust hoeveel beleidsterreinen informele zorg raakt. De andere aanbevelingen aan de gemeenteraad van de Rekenkamer West-Brabant zijn het in contact gaan en blijven met lokale vrijwilligers en mantelzorgers en actiever toezien op een concrete geformuleerde uitvoeringsagenda.
- Een manier voor gemeenteraadsleden en inwoners om met elkaar in contact te komen is een speeddate organiseren. In een kort en krachtig gesprek kunnen inwoners hun verhaal kwijt en leren raadsleden wat er speelt rondom informele zorg in de gemeente. MantelzorgNL is één van de pleitbezorgers van deze methode.
Controlerend
De betrokkenheid van de gemeenteraad richt zich over het algemeen meer op het proces tot de besluitvorming. Op de daadwerkelijke uitvoering van beleid, zoals bijvoorbeeld de uitvoeringsagenda informele zorg, hebben raadsleden vaak minder goed zicht. De Denktank Democratisch Samenspel pleit voor meer focus op de controlerende taken van de gemeenteraad. In het magazine BuitensteBinnen geeft de Denktank Democratisch Samenspel vier tips hoe de gemeenteraad haar controlerende rol, bijvoorbeeld op het mantelzorgbeleid van de gemeente, kan verbeteren.
- Stuur op samenwerken: Zorg ervoor dat uitvoerders en inwoners met elkaar in gesprek gaan om te kijken wat goed gaat en wat beter kan. Dit betekent dat ook raadsleden moeten sturen op de samenwerking tussen mantelzorgers, vrijwilligers, mantelzorgondersteuners, beleidsadviseurs en raadsleden zelf.
- Doe aan democratisch opbouwwerk: Organiseer tegenkracht en versterk de positie van burgers en gemeenschap. Zorg bijvoorbeeld dat mantelzorgers en mantelzorgondersteuners goed weten op welke manier zij zich kunnen laten horen.
- Ga van controleren naar toezien: Toezien doe je vooral ter plekke en op het moment zelf, niet achteraf aan de hand van rapportages of kengetallen. De verhalen van mensen zijn belangrijk en daarvoor is het raadsleden aan te raden locaties te bezoeken of mantelzorgers uit te nodigen. Op die manier vindt informatie over de uitvoering van beleid direct de zijn weg richting gemeenteraad.
- Maak ruimte in de beleidscyclus: Leg in de beleidscyclus vast hoe je als gemeenteraad de controlerende rol structureel oppakt. Bijvoorbeeld door bepaalde werkvormen te introduceren om het beleid rondom informele zorg te controleren en die in te bedden in de bestaande (BOB-)beleidscyclus.
Tips
- Lees het gehele artikel in het magazine BuitenseBinnen. Ook het uitvoeren en de evaluatie van de nota kan gezamenlijk met de gemeenteraad opgepakt worden. In het bovenstaande kader wordt al aangestipt hoe gemeente De Wolden-Hoogeveen dit aanpakt, door naast wethouders ook de uitvoerders van beleid te betrekken in de evaluatie naar de gemeenteraad.
- Op zoek naar een innovatieve manier om te komen tot inclusieve, gedragen besluitvorming tussen inwoners, ambtenaren en raadsleden? Dan is het DemoCreatieSpel iets voor jou. Het DemoCreatieSpel is bedoeld om het begrip te versterken tussen raadsleden, inwoners en ambtenaren.
