Een gesprekstool en e-learning om de juiste keuzes te maken in je werk

Iedere werkdag denk je als sociaal werker na over de vraag hoe je handelt. Welke interventies zet je in bij welke casus en hoe verantwoord je je keuze? Een gesprekstool en kaartenset en e-learning ondersteunen sociaal werkers bij hun keuze. De tool en e-learning zijn ontwikkeld binnen Sociaal Werk op Alle Niveaus, een onderzoeksproject van de Hogeschool Arnhem en Nijmegen (HAN) en Movisie.

Keuzes kunnen gemaakt worden op drie niveaus: het niveau van het individu, gezin en huishouden, het niveau van de groep, buurt, gemeenschap en het maatschappelijk niveau. De HAN en Movisie observeerden in vier verschillende teams van sociaal werkers casusbesprekingen. In totaal passeerden 18 verschillende casussen de revue. 

Modellen geven houvast

Bij het maken van keuzes hielp het gebruik maken van het model van sociale kwaliteit. Door na te denken aan welke condities van sociale kwaliteit (sociaal economische zekerheid, sociale inclusie, sociale cohesie en/of sociale empowerment) je wilt werken en hoe je dat zou kunnen doen, wordt de blik van de sociaal werker vergroot. Ook het nadenken over de factoren die van invloed zijn op de situatie en jouw handelen, zoals die beschreven staan in het model van de beslissende professional, geeft richting bij welke interventies passend zijn en biedt houvast bij het maken van afwegingen daartussen. Beide modellen zijn gebruikt bij het ontwerpen van de tool samen met de professionals.

Wat ondersteunt nog meer?

Hiervoor putten de onderzoekers opnieuw uit casusbesprekingen, maar ook uit interviews met managers van de deelnemende organisaties en beleidsmedewerkers van de gemeenten waarvoor de teams werkten. 

  1. Helpend is onder meer stilstaan bij het werk en bij de opdracht van het team. Dat kan door casuïstiekbesprekingen, zelfreflectie, intervisie, inhoudelijk overleg met collega’s en samenwerkingspartners etc. Hiervoor moet dan ook ruimte gemaakt worden in de organisatie.
  2. Vragen stellen werkt ook bevorderend. Dit kunnen vragen zijn aan de ander maar ook aan jezelf. Vragen die aanzetten tot nadenken en expliciteren van keuzes. Helpende vragen zijn onder andere: waarom heb ik / je deze interventie gekozen? Zijn er ook alternatieven? Ben ik de enige die vaker dit soort signalen krijgt vanuit gezinnen of krijgen collega’s die ook? Wat beoog je te bereiken als je kijkt naar de vier voorwaarden van sociale kwaliteit?
  3. Ten derde is steun heel belangrijk. Emotionele, praktische en inhoudelijke steun van collega’s, samenwerkingspartners, leidinggevenden. En meer algemeen vanuit de organisatie: dat managers en bestuurders beschikbaar zijn voor hun werknemers en waar nodig hun positie, doorzettingsmacht en beslissingsbevoegdheid in zetten om sociaal werkers en teams te ondersteunen bij het uitvoeren van interventies die zij na een goede afweging nodig vinden.

Tool

De inzichten en de wensen en behoeften van de deelnemende sociaal werkers zijn verwerkt in een tool, die Sociaal Werk op Alle Niveaus of kortweg SWAN heet. De tool is een gesprekshandleiding en kaartenset voor het bespreken van casuïstiek of praktijksituaties. Dat kunnen allerlei situaties en casussen zijn, ook die waar je in eerste instantie al snel weet wat je gaat doen. Je kunt de tool gebruiken met (een deel van) het team, een netwerkoverleg, maar je kunt de kaarten ook als individuele werker gebruiken. Stapsgewijs doorloop je met elkaar een aantal fasen, waarin steeds een aantal kernvragen centraal staan. Fase 1 gaat bijvoorbeeld over het bepalen van het doel van je handelen in een bepaalde praktijksituatie. Daarbij breng je in kaart welke voorwaarden van sociale kwaliteit in die situatie van belang zijn en aan welke je met je handelen een bijdrage wilt leveren. In de laatste fase vat je samen waartoe, je wat, met wie gaat doen in welke volgorde en op grond van welke afweging. Deze samenvatting helpt bij het verantwoorden van je handelen. Werken met deze tool levert je echt iets op, aldus een van de deelnemende buurtcoaches: ‘Van alle methodieken die we inmiddels uitgeprobeerd hebben, was dit de degene met de meeste opbrengst. In de breedte, maar ook in de diepte.’

E-learning

De onderdelen uit de tool, met name de vragen, zijn verwerkt in de e-learning. Daar zit ook achtergrondkennis in over het belang van interveniëren op drie niveaus, sociale kwaliteit, professionele besluitvorming en signaleren.

Ga naar de e-learning

Lees meer over het onderzoeksproject Sociaal Werk op Alle Niveaus in deze nieuwsbrief of ga naar www.han.nl/swan. Hier vind je ook meer informatie over de gesprekstool en kaartenset en de e-learning.